Anbar: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
6. lerroa:
 
== Ezaugarriak ==
Material organikoa da anbara, zuhaitzen barru-barrutik sortzen dena. Argi-izpiek zeharka dezakete eta, orduan, haren ezti-koloreak distira berezia hartzen du. Igurtziz gero, papera erakartzeko ahalmena du; propietate horregatik, grezieraz ''elektron'' esaten diote. Berotuz gero, erre egiten da.<ref name="txintxurreta"></ref>
 
== Jatorria ==
Ikatzak[[Harrikatz]]ak eta petrolioak[[petrolio]]ak bezalaxe, anbarak jatorri biologikoa du. Zuhaitzen erretxinatik dator. Zaurituz gero, erretxina jariatzen dute [[konifero]]ek. Azaletik hurbil, erretxina erretxin-hodietan egoten da. Jariatzen den arte likidoa bada ere, atmosferarekin[[atmosfera]]rekin kontaktuan solidotzen joaten da. Usainduna eta lingirdatsua da. Eta zurtoinaren kanpoaldean aurkitzen duen edozein eta edozer harrapatzen du erreka likatsuak; direla intsektuak[[intsektu]]ak eta onddoak[[onddo]]ak, direla hostoak, haziak eta [[polen]]-aleak. Gainera, prozesuak betikotu egiten ditu: erretxina jariatu zenean [[inurri]]-talde bat hostoak mozten eta garraiatzen ari bazen, horixe ikusten da anbarean.<ref name="txintxurreta"></ref>
 
Izan ere, anbara erretxinaren fosilizazioaren ondorioz sortzen da. Denboraren poderioz, erretxina oxidatuz[[oxidatu]]z joaten da, eta osagai organikoen polimerizazioz[[polimerizazio]]z anbara sortzen da. Baina hori gertatzeko milioika urte behar dira. Aurkitu izan den anbar gehiena [[Tertziario]] eta [[Kuaternario]] garaikoagaraietakoa da, hau da, 66 milioi urtetik honakoa; baina bada zaharragorik ere. Bestalde, tenperatura- eta presio-baldintza bereziak behar ditu sortzeko, eta mantentzekoirauteko. Eta horixeHorixe da, hain justu, Araban[[Araba]]n dauden aztarnategien ezaugarririk harrigarrienetakoa: sortu zenetik --duela 110 milioi urte baino gehiago--, gertaera geologikoek gaur egunera arte iraunarazi diote, ikusgarri jarri dute, eta egoera ezin hobean mantendu dute.<ref name="txintxurreta"></ref>
 
== Erreferentziak ==
17 ⟶ 18 lerroa:
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* Txintxurreta Agirre, Arantxa, [https://zientzia.net/erreportajeak/anbara-eztizko-malko-lehorrak/ Anbara: eztizko malko lehorrak], Elhuyar Zientzia eta Teknika
 
[[Kategoria:Paleontologia]]