16:52, 13 ekaina 2018ko berrikusketa aldatu Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.252 edits tNo edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		19:32, 13 ekaina 2018ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.252 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: [[Fitxategi:Spider in amber (1).jpg\|thumb\|Armiarma bat anbar harri baten barruan harrapatuta]] '''Anbara'''<ref>''Anbar'' hitz amaierako "r" biguna da. Hortaz, ''anbarezko bitxia'' esan eta idazten da ([http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/index.php?option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&Itemid=189&lang=eu&sarrera=anbar Euskaltzaindiaren hiztegi batua])</ref> [[zuhaitz]]en [[erretxina]] [[fosil]]dua da; gogorra, horia eta ~~oso~~gardena da. Oso preziatua izan da [[Neolito]]tik, bere kolore eta edertasun organiko naturalagatik. ~~Anbara sendagai~~Sendagai modura erabiltzen da medikuntza eredu batzuetan;, baita [[lurringintza]]n eta [[bitxi]]gintzan ere. Egitura kimikoa zein, bost anbar mota daude. Jatorriz arbola-erretxina itsaskorra denez, batzuetan animalien edo landareen materialak ageri dira anbararen barnean. == ~~Erreferentziak~~Etimologia == Anbar hitza [[arabiera]]tik dator, eta «itsasoan flotatzen duena» esan nahi du.<ref name="txintxurreta">{{erreferentzia\|izena= Arantxa \|abizena= Txintxurreta Agirre \|izenburua=Anbara: eztizko malko lehorrak \|url=https://zientzia.net/erreportajeak/anbara-eztizko-malko-lehorrak/ \|sartze-data=2018-06-13 \| aldizkaria=Elhuyar Zientzia eta Teknika, Creative Commons [https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/ Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Unported] lizentzia}}</ref> {{commonskat}}▼ == Ezaugarriak == ~~{{erref zer}}~~ Material organikoa da anbara, zuhaitzen barru-barrutik sortzen dena. Argi-izpiek zeharka dezakete eta, orduan, haren ezti-koloreak distira berezia hartzen du. Igurtziz gero, papera erakartzeko ahalmena du; propietate horregatik, grezieraz ''elektron'' esaten diote.<ref name="txintxurreta"></ref> Ikatzak eta petrolioak bezalaxe, anbarak jatorri biologikoa du. Zuhaitzen erretxinatik dator. Zaurituz gero, erretxina jariatzen dute [[konifero]]ek. Azaletik hurbil, erretxina erretxin-hodietan egoten da. Jariatzen den arte likidoa bada ere, atmosferarekin kontaktuan solidotzen joaten da. Usainduna eta lingirdatsua da. Eta zurtoinaren kanpoaldean aurkitzen duen edozein eta edozer harrapatzen du erreka likatsuak; direla intsektuak eta onddoak, direla hostoak, haziak eta polen-aleak. Gainera, prozesuak betikotu egiten ditu: erretxina jariatu zenean inurri-talde bat hostoak mozten eta garraiatzen ari bazen, horixe ikusten da anbarean.<ref name="txintxurreta"></ref> ~~{{geologia zirriborroa}}~~ Izan ere, anbara erretxinaren fosilizazioaren ondorioz sortzen da. Denboraren poderioz, erretxina oxidatuz joaten da, eta osagai organikoen polimerizazioz anbara sortzen da. Baina hori gertatzeko milioika urte behar dira. Aurkitu izan den anbar gehiena Tertziario eta Kuaternario garaikoa da, hau da, 66 milioi urtetik honakoa; baina bada zaharragorik ere. Bestalde, tenperatura- eta presio-baldintza bereziak behar ditu sortzeko, eta mantentzeko. Eta horixe da, hain justu, Araban dauden aztarnategien ezaugarririk harrigarrienetakoa: sortu zenetik --duela 110 milioi urte baino gehiago--, gertaera geologikoek gaur egunera arte iraunarazi diote, ikusgarri jarri dute, eta egoera ezin hobean mantendu dute.<ref name="txintxurreta"></ref> == Erreferentziak == {{erreferentzia_zerrenda}} == Kanpo loturak == ▲{{commonskat}} [[Kategoria:Paleontologia]]

Anbar: berrikuspenen arteko aldeak