Versaillesko Ituna (1919): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-thumb|right +thumb) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Council of Four Versailles.jpg|thumb|250px|Ezkerretik eskuinera: [[Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] David Lloyd George, [[Italia]]ko Vittorio Orlando, [[Frantzia]]ko Georges Clemenceau eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Woodrow Wilson]].]]
[[
'''Versaillesko Ituna''' [[Alemania]] eta [[Entente Hirukoitza|Aliatuen]] artean [[Lehen Mundu Gerra]]ri amaiera eman zion bake-hitzarmena izan zen, [[1919]]ko [[ekainaren 28]]an [[Versaillesko jauregia]]n sinatua. Benetako buruz buruko borrokaren bukaera ekarri zuen su-etena Compiègnen [[1918]]ko [[azaroaren 11]]n sinatu arren, Parisko Biltzarrean bildutakoek sei hilabete behar izan zituzten bake hitzarmena burutzeko, 1920ko urtarrilaren 10ean sartu baitzen indarrean.
Itunaren puntu nagusi eta eztabaidagarrien artean, gerra eragitearen erantzukizun osoa [[Alemania]]ri eta bere aliatuei leporatzea izan zen. Honenbestez, 231-248 artikuluen arabera, herrialde horiek desarmatu, hainbat lurralde galdu eta kalteordainak ordaindu behar zituzten aurkarien mesedetan. Itun hau zailtasun handiekin bete zuten [[1922]]tik aurrera eta erabat urratua izan zen Adolf Hitlerren etorrerarekin.
[[Alemania]]k, gerra ondorengo kalteordainak [[1983]]an likidatuta zituen, baina ituna egin zenetik jasotako interesen ordainketa zela-eta, 125 bat milioi euro falta ziren oraindik. Interes horiek ez ziren ordainduko [[Alemania]] birbateratua izan arte, eta sekula ez zituztela ordainduko zirudien. Azkenik, [[Alemania]]k, [[2010]]eko [[urriaren 3]]an, zorra guztiz kitatuta utzi zuen.
== Historia ==
[[Lehen Mundu Gerra]] bukatu eta armistizioa deklaratu zutenean, Aliatuak ([[Frantzia]], [[Erresuma Batua]] eta [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]) Parisko Bakearen Biltzarrean bildu ziren [[Alemania]]rekiko bake itunak sinatzeko prest. Aliatuek, hainbat itun idatzi zituzten galtzaile bakoitzarekiko eta Versaillesko Ituna, [[Alemania]]ri ezarri zitzaiona izan zen.
Bakearen oinarrirako eztabaidak 1918ko urtarrilaren 18an hasi ziren eta [[Alemania]]ri aukera bakarra aurkeztu zitzaion. Ituna onartu eta hurrengo egunean, [[1919]]ko [[ekainaren 23]]an, dolu eguna izan zen [[Alemania]]n, parlamentarismoaren lehen porrotaren eguna, eta [[Weimarko Errepublika]] jaio berriaren lehen bekatu barkaezina kontsideratu zuten hura.
Bai [[Alemania]]ko delegazioak eta baita [[Alemania]]ko gobernuak ere, Versaillesko Ituna indarrez ezarritako ituna zela pentsatu zuten (Diktat). Izan ere, Ulrich Brockdorff von Rantzau kondeak, [[Alemania]]ko ordezkaritzako buruak, negoziatzeko ezintasun garbia ikusi zuen Bakearen Biltzarrean. Arazo gehien eman zien gaia [[Alemania]]k gerra hasieran izan zuen erru eta erantzukizunarena izan zen eta tentsioa areagotu zen talde ezberdinen artean.
Itunak [[Nazioen Liga]]ren sorrera ekarri zuen, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] presidentearen ustez, lehentasunezko helburua. Etorriko ziren istiluetan bitartekariak ezarriko ziren eta gerrari ekidin ahal izango zitzaion. [[Alemania]]ri debekatu egin zitzaion erakunde horretarako sarrera.
83. lerroa:
* Alemanen Ginea Berria (241.231 km²) Erresuma Batuaren esku geratuko zen, baina azkenean Australiak hartu zuen. Polinesiako uharteak [[Erresuma Batua]]ren eta [[Japonia]]ren artean banatu zituzten.
* [[Alemania]] eta [[Austria]]ren batasuna debekatu zuten (Anschluss debekatuta).
* Otomandar inperioaren murriztea, gaurko neurrian ezarriz. Siria, Libano, Irak eta Palestina [[Frantzia]]ren eta [[Erresuma Batua]]ren menpe. Arabiar penintsulako herrialdeak independentzia lortu zuten.
== Klausula militarrak ==
96. lerroa:
== Klausula moral eta politikoak ==
* 231 artikuluaren arabera, [[Alemania]] izan zen gerraren sortzaile bakarra. Honela zioen:
{{aipu|''Gobernu aliatuek diote eta Alemaniak onartzen du Alemaniaren eta bere kideen erantzukizuna, gerrari erantzun beharrean izan zirelako aliatuei galera guzti hauek sortzeagatik.''}}.
* Alemania ezingo da Nazioen Ligan sartu.
104. lerroa:
* Bost urtez, 44 milioi tona ikatz, 371.000 abere, industria kimikoen eta botika industrien ekoizpenaren erdia... bidali urtero herrialde irabazleei.
* [[Alemania]]ko jabetza pribatuen desjabetzea galdutako lurralde eta kolonietan.
* 132.000 milioi marco-urre alemanen ordainketa (400.000 dolar) 2010an bukatu zena. Ezinezko kopurua zen [[Alemania]]rentzat eta ondorengo hiperhinflazioa eragingo zuen neurri honek.
== Laneko klausulak ==
| |||