Txikipedia:Unibertsoa: berrikuspenen arteko aldeak

Unibertsoa nola sortu zen azaltzeko teoria asko egon dira gizadiaren historian zehar, eta duela oso gutxira arte gizakiak ez du ondo ulertu nolakoa den edo zer den zehazki unibertsoa. Denbora luzean, unibertsoa lurrak, [[Txikipedia:eguzki|eguzkiak]], [[Txikipedia:ilargi|ilargiak]] eta beste zenbait [[Txikipedia:planeta|planetak]] bakarrik osatzen zutela uste zen. Adibidez, gure [[Txikipedia:Lur|Lurra]] unibertsoaren erdigunea zela ustepentsatzen zutenzen, duela 3.000 urteko [[Txikipedia:greziar|greziarrek]] bezala (teoria horri [[Txikipedia:geozentrismo|geozentrismoa]] deitzen zaio); era berean, denbora luzez,edo Lurra laua zela pentsatu zen.

Gizakiaren zientziak unibertsoari buruz zekiena ez zen gauzagehiegi handia izanaurreratu [[Txikipedia:Europa|Europako]] [[Txikipedia:Erdi Aro|Erdi Aroaren]] bukaera arte. Pizkunde edo [[Txikipedia:errenazimentu|errenazimentu]] garaiaren hasieratik (XV. mendetik aurrera, alegia), ordea, zientzialari batzuek erabat hankazgoratu zuten ordura arte nagusi izandako teoria geozentrista: Nikolas [[Txikipedia:Koperniko|Koperniko]] matematikari eta [[Txikipedia:astronomo|astronomo]] poloniarrak, adibidez, Lurra eta beste planetak eguzkiaren inguruan mugitzen zirela planteatu zuen, eguzkia zela, beraz, Unibertsoaren erdigunea; teoria horri "[[Txikipedia:heliozentrismo|heliozentrismoa]]" deitzen zaio (Helios baita aspaldiko greziarrentzat eguzkiaren jainkoa).

Geroago, [[Txikipedia:Kepler|Kepler]], [[Txikipedia:Galileo|Galileo]] eta [[Txikipedia:Newton|Newton]] zientzialariek planeten mugimenduaren oinarriak aurkitu zituzten, eguzkiaren inguruan jiratzen diren planeten mugimenduak aztertuz. Haien ikerketei esker, planetek eguzkiaren inguruan ibilbide ia biribila egiten dutela ikusi zuten; ibilbide ia zirkular horri "orbita" deitzen zaio. Horregatik esaten da planetek eguzkiaren inguruan orbitatzen dutela. Dena den, unibertsoari buruz zuten irudia [[Txikipedia:eguzki-sistema|eguzki-sistemara]] mugatuta zegoen, hau da, eguzkiak eta haren inguruan biran dauden astroek ([[Txikipedia:planeta|planeta]], [[Txikipedia:satelite|satelite]], [[Txikipedia:asteroide|asteroide]] eta [[Txikipedia:kometa|kometek]]) osaturiko multzora.