Jazinto Rivas: berrikuspenen arteko aldeak

Ezer gutxi dakigu Elgetaren amaz: hura jaio zenean 32 urte zituela, Valladolidkoa zela jatorriz eta une hartan, berez zapataria zen baina [[El Duesoko espetxeanespetxea]]n ([[Santoña|Santoñan]]) preso zegoen Daniel Rivas Anjita Zamorarraren emaztea zela besterik ez.

Jaio eta 2bi astera Donostiako [[Artzain Onaren katedrala|Buen Pastor parrokian]] abandonatu zuten, eta bertan, 1884az geroztik [[Gipuzkoako Foru AldundiakAldundia]]k zerabilen praktikari jarraituz, izen-abizenak euskal jatorria zuten beste batzuengatik aldatu zizkioten, horretarako bereziki prestatutako zerrenda batetik aukeratuz.

Hala, jaiotzaz Jacinto Maria Rivas Sanz zena, Baldomero ErlaizErlaitz IrazoquiIrazoki bezala bataiatu zuten. 1927an aitortuko zioten berriz Jacino María Rivas Sanz izena, bere egunerokoan erabiltzen zituen izen deiturak zirela argudiatuta.

Jaio eta 3hiru hilabetera Zumarragako Sabina Urzelai andreak hartu zuen haurra, baina astebetera, arrazoi jakinik gabe, itzuli egin zuen.

Astebete geroago Bergarako Intxuzabal baserriko Maria Gabilondok hartu zuen haurra.

Kontuak kontu, ordutik aurrera apenas aipatu zuen Elgetak Intxuzabalgo konturik eta hil aurreko egunetan ere “seniderik ez zeukala” erantzun zien Zorroagako[[Zorroaga]]ko Zaharren Egoitzako ohean gaixo zegoela familiako kideren bati abisatzerik nahi zuen galdetu zienean.

1931 urte inguruan [[Espainiako Bigarren Errepublika (argipena)|Errepublikak]] ekarri zuen haize berri eta iraultzaileak eraman zuen Elgeta Eibarrera, ordura arteko obretako peoi lanak utzi eta musikari profesional bihurtzeko nahiak bultzatuta edo.

Bertan Urki auzoko Altamira baserrian, Kuban[[Kuba]]n ezagun egin zen [[Miguel Sagastume]] soinujolearen, "Mago de Urki" bezala ezagunagoa denaren, aitarekin ikasten aritu omen zen: [[Bitoriano SagastumerekinSagastume]]rekin alegia.

Adopzioan hartua bazen ere, Maria Gabilondok ondoren izandako seme-alabak baino zaharragoa zenez, soldaduskatik[[soldaduska]]tik libratu zen Maria alarguna zaintzeagatik. Baina Eibarko giro sozialistak[[sozialista]]k bultzatuta edo, boluntario bezelabezala aritu zen [[Bilboko Burdin Hesia|Bilboko Burdin Hesia (Gerrikoa)]] eraikitzen.

Santoñako gartzelakokartzelako 1937. Urtekourteko presoen zerrendan ageri da Elgeta, “Comisaria de Guerra” zeritzaneko kide ([[Eusko GudarostearenGudarostea]]ren aintzindari zena) zela egotzita, 12 urteko kartzela zigorra ezarriz Santoñan lehenengo eta CadizenCádizen ondoren.

Iturri ezberdinek baieztatzen dute Elgeta ez zela zurruteroa, bai ordea joko zalea. Hala, berarekin preso zegoen Zarauzko [[Romano Etxaburu|Txaplasta pelotariaripilotariari]] ematen omen zion egunean tokatzen zitzaion ardo errazioa eta zapatak garbitu edota bestelako mandatuak egiten omen zituen karta jokorako dirua bildu asmotan.

Zehatz noiz libratu zuten jakina ez bada ere, ez zuen zigor osoa bete behar izan, 1942ko argazki batean Elgeta eta [[Antonio Aranaga|Auntxarekin]] batera ageri baita. Geroago ere atxilotu zuten falangista batzuek, “frentean“frontean horrenbeste jende hiltzen ari zenean musika jotzea” egotzita. Soinua kendu eta [[Ondarretako kartzelarakartzela]]ra eraman omen zuten. Urbasan[[Urbasa]]n fusilatua izateko zorian ere egon omen zen, baina txiripaz bera zegoen errenka salbatu omen zen.

Izan ere gerra ostean Azpetia[[Azpeitia]] eta [[Azkoitia]] inguruko baserrietan erromeria asko egiten omen ziren eta bertara inguratzen ziren trikitixa jotzen ikasi nahi zuten gazte asko ere.

Beranduago ikasleak urritu zitzaizkion ordea. Tolosako Iurramendiko miserikordian bizi omen zen denboraldi batez eta bertatik mugitzeko hartzen zuen autobuseko kobradoreari etengabe galdetzen omen zion trikitixa ikasi nahi zuen inor ezagutzen al zuen. Hark kasurik egiten ez ziola eta Sakabiri deitu omen zion behinola eta honek esan omen zion bazela “lata ematen ari zitzaion gazte bat”. Horrela iritsi zen Laja baserrira eta [[Iñaki Garmendia]], Lajari, 3 hilabete t’erdiz irakatsi zion trikitixa jotzen, aurretiaz zerbait ikasia bazen ere, ezer ikasi ez balu hobe zukeela esanez.

Donostiara joan zenean Baserri tabernan jotzen omen zuen eta bertan grabatu zion Pepe Yanzi soinujoleak bere zinta ezaguna.

Baita maniatikoa ere: behinola [[Manuel Olaizola|Uztapide]] eta [[Manuel Lasarte|Lasarte]] bertsolariekin ostatu berean gaua igarotzen ari zela aitortu omen zien hauei bera ez zela sekula bestek egindaoegindako ohean sartzen, maindireak askatu eta berriro bere gustura jarri gabe.

Bai jokujoko zalea ordea: goizeko 5ak aldera arte solitarioak egiten aritzen omen zen irakasle bezala hartzen zuten baserrietan eta gero eguerdi aldera arte egiten omen zuen lo.