Apartheid: berrikuspenen arteko aldeak

'''Apartheid''' hitzak "arrazazko bereizketa" esan nahi du [[afrikaans]]ez. Gutxiengoan zeuden [[kaukasoar|zurien]] gobernuek [[Hegoafrika]]n aplikatu zuten erregimen sozio-politikoaz aritzeko erabiltzen da batik bat. Garai luze haretanhartan ([[1948]]-[[1990]]), gehiengo [[negroide|beltzak]] pairatu behar izan zuen giza eskubideen murrizte larri hura.

* [[1917]]an [[Jan Christian Smuts|Jan Smuts]]-ek, 1919an Hegoafrikako Lehenlehen Ministroministro izan zenak, "''apartheid"'' hitza erabili zuen lehenengo aldiz hitzaldi batean.

* [[1948]]an Fagans Komisioa deiturikoakbatzordeak ikertu zituen bereizketaren zantzuak, ordurako hasiak zirenak, Jan Smuts jaunaren jendarteko ospea gutxitzen ari zela aprobetxatuz.

Langile zuriak, edozein jatorrikoak -—[[britaniar]]rak edo [[afrikaner]]rak-rak—, eta haien erakunde politikoak (...) beldur ziren langile beltzek egin ziezaieketen lehiarengatik. Hori dela-eta, printzipio hauei jarraitu zieten: ''colour bar'' (kolore-hesia) eta ''job reservations'' (langile zurientzat erreserbatutako lanen sistema).

(...). [[Boerren Gerrak|Boerren gerra]] amaitu zenetik (1899-1902) (...) nazionalistek hauteskundeak irabazi bitartean (1948) ezarri ziren apartheidaren oinarri juridikoak eta praktikoak. (...) Oso garrantzitsua izan zen ''Native Land Act'' (Sorterriko Lurren Legea) ere (1913): haren bidez, lurrak desjabetu zituzten, eta afrikarrentzat "erreserba indigenak" sortu zituzten: lurraldearen % 7,5 zuten, nahiz eta biztanleriaren % 78 izan; eremu "zuriak" berriz, lurraldearen % 92,5 betetzen zuen.

(...) 1923an, (...) europarren [[auzo]]etatik bereizitako bizitokiak ezarri zituzten beltzentzat: "''township"'' esaten zitzaien.

Marc Ferro (zuzenduta) ''Kolonialismoaren liburu beltza'', 2005

* [[1948]]an [[Daniel François Malan]] hautagaiak hauteskundeak irabazi zituen. Berehala hasi ziren eratzen "''apartheid"-''aren sistema.

* [[1949]]an, ''"The Prohibition of Mixed Marriages Act"'' ezkontza mistoak debekatzen zituen legea onartu zuten; Urte berean, [[Afrikako Kongresu Nazionala|African National Congress]] (ANC) alderdia protestak eta grebak antolatzen hasi zen.

* [[1950]]an ''"Group Areas Act"'' legeak zurien esku utzi zituen hiriko gunerik hoberenak, eta beltzak kanpoaldeko guneetara ("''township"''etara) bidali zituzten. [[Soweto]] (''"South Western Township"'') da gune horietako adibiderik ezagunena, [[Johannesburgo|Johannesburg]]-en; ''"The Immorality Act"'' legeak kriminalizatzen zituen zurien eta beltzen arteko sexu-harremanak; ''"The Population Registration Act"'' dekretuak hiritarrak lau multzotan sailkatzen zituen: zuriak, indiarrak, beltzak eta koloredunak; "[[komunismo|komunista]]" izateko susmagarria zen alderdi oro debekatzen zuen ''"The Suppression of Communism Act"'' legeak.

* [[1953]]an ''"The Reservation of Separate Amenities Act"'' legeak galarazi zuen arraza ezberdineko jendeak leku publiko bera erabiltzea (iturriak, komunak etab.); ''"The Bantu Education Act"'' dekretua jende beltzaren hezkuntza maila murrizteko diseinatu zuten.

* [[1956]]an ''"The Mines and Work Act"'' legeak lan arloan arrazaren araberako bereizketa ahalbidetzen zuen.

* [[1958]]an ''"The Promotion of Black Self-Government Act"'' dekretuaren bidez, beltzentzako eremu independenteak ("''homelands"'') sortzen hasi ziren. Haatik, Hegoafrikako Gobernuak eragin handia zeukan lurralde horietan.

* [[1971]]an ''"Black Homeland Citizenship Act"'' legearen arabera, "homelands"-''homeland''etan bizi zirenek ez zuten aurrerantzean Hegoafrikako hiritartasuna izanen eta, horrela, are eskubide gehiago galdu zituzten.

* [[1973]]an [[Nazio Batuen Erakundea]]ren Biltzar Orokorrak ''"Apartheid krimena zigortzeko eta ezabatzeko nazioarteko akordioa"'' erdietsi zuen.

* [[1974]]an ''"The Afrikaans Medium Decree"'' dekretuak afrikaansak eta ingelesak eskoletan izan behar zuten estatusa arautu zuen, erdia eta erdia emanez, Lehenengo Hezkuntzako azken urtetik aurrera.

* [[1976]]an '''istilu larriak''' gertatu ziren Soweton, ia 600 ikasle hil baitzuenbaitzituen poliziak.

* [[1978]]an (eta [[1983]]an) NBEak ''"World Conference Against Racism"'' egin zuen, arrazismoaren aurkako munduko biltzarra.