2017ko Espainiako krisialdi konstituzionala: berrikuspenen arteko aldeak

Krisialdia [[Kataluniako Parlamentua]]k [[Kataluniar Errepublikaren iragankortasun juridikoa eta sortzearen legea|Errepublikaren iragankortasun juridikoa eta sortzearen legea]]ren onarpenarekin hasi zen. Ondoren, erreferenduma burutu aurreko astean [[Guardia Zibila|Espainiako Guardia Zibilak]] Generalitateko hainbat kargudun atxilotu, Katalunianzituen epaitegien aginduz. [[Katalunia]]n protestaldiak hasi ziren eta espainiarEspainiako indarGobernuak armatuestatuko gehigarriaksegurtasun Kataluniara iritsi etaindarren jendearipresentzia oldartzeanhanditu krisiazuen guztizprotestei lehertuaurre zenegiteko.

====== 2006ko estatutuaEstatutua ======

2006an [[Kataluniako Generalitatea|Kataluniako generalitateak]], [[Estatutu|estatutua]] hobetzeko saiakera egin zuen. Lehenik eta behin, [[Kataluniako Parlamentua|Kataluniako parlamentuan]] lehen bozketa egin zen estatutu berria aplikatuko zen erabakitzeko, erantzuna baiezkoa izan zen. Estatutu berriaren eztabaida [[Gorte Nagusiak (Espainia)|Espainiako parlamentura]] iristean, parlamentu honek hainbat artikulu ezeztatu egin zituen, kontituzioak onartzen ez zituelako, [[Espainiako Langile Alderdi Sozialista|PSOEko]] hainbat diputatuen hitzetan. Ondoren, erreferendum bidez, Kataluniako herriak estatutu berriari hobespena eman zion. Hala ere, urte honetan bertan, [[PPAlderdi Popularra (Espainia)|PPk]] helegite bat aurkeztu zuen [[Espainiako Konstituzio Auzitegia|Espainiako Auzitegi Konstituzionalera]] eta honek estatutua konstituzioa errespetatzen ez zuela ebatzi zuen, gainerako erakundeek emandako hobespenak baliogabe utziz.

Kataluniak estatu independentea izango ote zen erabakitzeko [[Artur Mas|Artur Masek]]ek iragarri zuen erreferenduma. 2 milioi pertsonekbozka inguru hartukontabilizatu zutenzituen parteGeneralitateak.

Kataluniako XI. legegintzaldirako hauteskundeak. Independentistek irabazi zuten, gehiengo absolutua lortu baitzuten [[Junts pel Sí|Junts pel Si]] eta [[Herri Batasun Hautagaitza|CUP]] alderdien blokeak.

Espainiako auzitegiekFiskaltza Nagusiak, Kataluniako Goi Fiskaltzak zein hainbat partidu politikoek bide judizialeraepaitegietara jo dute hainbat aldietan.

Guadia Zibila, Generalitatearen hainbat egoitzetara sartu zen, Bartzelonako epaitegikoepaitegi bateko epaileen aginduz. Bertan 14 atxilotu izan ziren:

* LLUÍS SALVADÓ (Kataluniako ogasunarenOgasuneko idazkariaIdazkari Nagusia)

* XAVIER PUIG FARRÉ (Kanpo Harremanetako ofizinakobulegoko arduraduna)

* JOSUÉ SALLENT I RIBES (CTTI<ref>Telekomunikazio eta Informatika kudeatzearen ardura duen Generalitateko erakundea</ref>ko kidea)

* JOAN MANEL GÓMEZ (Kataluniako informazioarenInformazioaren segurtasunekoSegurtasuneko erakundeko kidea)

2017ko urriaren 11ean [[Carmen Lamela]] [[Espainiako Auzitegi Nazionala|Auzitegi Nazionaleko]] epaileak, [[Josep Lluís Trapero|Josep Lluis Trapero]], [[Mossos d'Esquadra|mossoen]] burua, [[Jordi Cuixart]] eta [[Jordi Sánchez|Jordi Sanchez]] , [[Òmnium Cultural|Ommium Cultural]] eta [[ANC (argipena)|ANCko]] buruzagia deklaratzera deitu zituen. U-1eko erreferndumean mossoek izan zuten parte hartze txikiarengatik alde batetik, eta bestetik, Bartzelonan irailaren 20 eta 21ean gertatu ziren gatazkengatik.

Urriaren 21ean, Jordi Cuixart eta Jordi SanchezSànchez atxilotuak izan ziren sedizioa leporatuta. Hainbat alderdi politikoek ekintza hau okertzat jo dute, [[Europako Kataluniako Alderdi Demokrata|PDeCAT]], [[ERC]], [[Herri Batasun Hautagaitza|CUP]], [[En Comú Podem|En Comu Podem]] eta [[PSC]] adibide. [[Herritarrak - Herritarron Alderdia|Ciudadanos]] eta [[PP]] alderdiek epailearen erabakia txalotu dute. Bestalde, Josep Lluis Trapero mossoen burua, epaileak baldintzapeko askatasunean ipini du.

[[Espainiako gobernuak,Gobernua]]k bide judizialeraepaitegietara jotzeaz gain bide poliziala ere erabili du, batez ere urriaren 1eko erreferendumean.

2017ko irailean [[Espainiako Gobernua|Espainiako gobernuak]]k Kataluniako generalitateariGeneralitateari, segurtasuneko konpetentziakeskumenak bereganatu zizkion, horien artean, [[Mossos d'Esquadra|mossoen]] aginte eta administrazioa. Konpetentzia hauek kentzearen arrazoia Espainiako gobernuarenGobernuaren mossoekiko zuen mesfidantza izan zen, erreferendumaren egunean, urriaren 1ean, legea<ref>Auzitegi Kostituzionalak debekatu zuen U-1eko erreferenduma, Espainiar kostituzioaren markoan sartzen ez baitzelako</ref> ez betetzearen beldur baitzen gobernu nazionala. [[Joaquim Forn]], Kataluniako segurtasun sailburuak, ez zuen gobernuaren erabakia onartu, hala ere mossoen buruzagiak, [[Josep Lluís Trapero|Josep Lluis Traperok]]k, espainiar gobernuaren menpe jartzearen agindua onartu zuen, hasiera batean.