Guardia Gorria: berrikuspenen arteko aldeak

'''GoardiaGuardia Gorria''' ({{lang-ru|Красная гвардия}}) [[1917ko Errusiar Iraultza]]n parte hartzea izan zuen [[langile]]ek osatutako erakundea izan zen.

“Goardia gorria” izena, antza denez, lehen aldiz [[Vladimir Bontx-Bruievitx]] boltxebikeak bota zuen, eta 1917ko [[martxoaren 26]]an Alderdi Boltxebikeak “''Behin-behineko Gobernuari buruz''” deitutako adierazpenean erabiltzeak, izen honi ospe handia eman zion. GoardiaGuardia Gorria erakunde “''dispertso''”“barreiatu” bat zen, hau da, tokiko goardiaguardia gorriek tokiko agintea zuten (eta ez beti egitura berarekin, [[soldata]] berarekin edo araudi berarekin), ez zegoen [[Errusia]] Osoko mailako GoardiaGuardia Gorrien aginterik. Erakundea, Behin-Behineko Gobernu [[burges]]aren indar polizialekiko kontra-botere bat izan zen, batez ere langile-[[auzo]]etan funtzionatzen zuena. Hala, “''[[Botere]] bikoitzaren''” aroko fenomeno tipiko bat izan zen. 1917ko [[uztail]]ean, soilik Petrograden, 20.000 eta 30.000 goardiaguardia gorri zeuden, euren burua [[Konstantin Jurenev]] zelarik. [[Mosku]]n ere GoardiaGuardia Gorria oso handia zen, beste hiri batzuetan ez hainbeste (Leonard Schapiroren arabera, Urrian, Errusia osoan 200.000 goardiaguardia gorri zeuden)<ref name=''aa''>[http://k17.eus/2017/08/30/goardia-gorria/ GoardiaGuardia Gorria], ''[http://k17.eus/ K17]'', 2017-08-30. CC0 Domeinu Publikoa</ref>.

[[1917]]ko martxoan [[Petrograd]]en eta apirilean [[Mosku]]n, sortu zen langile erakundeetako bat izan zen. GoardiaGuardia Gorria, ez zuen ez [[Sobiet]]ak ez [[Alderdi Boltxebikea]]k sortu<ref name=''aa''></ref>.

[[Sobiet]]ak 1917ko otsail-martxoan Petrogradeko Sobietak “''[[Polizia]] herriak aukeratutako milizia batez ordeztea''” Behin-Behineko Gobernua osatzeko baldintza bezala jarri bazuen ere, azkenean milizia hori Udal-milizietan, eta ez langile milizietan oinarritzea onartu zuen. Bestalde, egia bazen ere [[boltxebike]]ek eragin handia zutela GoardiaGuardia Gorri ezberdinengan, eta hiri ezberdinetan GoardiaGuardia Gorriak sortzea bultzatu zutela; kideak ez ziren soilik boltxebikeak, eta Goardia Gorri ezberdinek ez zuten Alderdiarekiko lotura formal organikorik<ref name=''aa''></ref>.

Batez ere Lantegietako Komiteek (''[[fabzavkomi]]'') eta Sindikatuek sortu zuten GoardiaGuardia Gorria, bere lehen helburuetako bat [[lantegi]]ak [[sabotaisabotaje]]arengandik eta lapurretengandik babestea izan zen. Kidetza boluntarioa zen (nahiz eta langile erakunderen batek, batez ere boltxebikeek edo gertukoren batek abalatuta izateak, kide gisa onartua izateko errazten zuen), eta euren [[arma]]k Otsaileko Egunetan arpilatutako artsenalarmategi tsaristetatik zetozen nagusiki. GoardiaGuardia Gorriak ez zuen [[uniforme]]rik, eta eskumuturrekoa erabiltzen zuen identifikazio gisa. Martxoan Petrograden sortu baziren ere, Petrogradeko GoardiaGuardia Gorriaren lehen estatutuak [[apiril]] bukaeran egin ziren. Askotan ([[Petrograd]]en hala ez bazen ere), GoardiaGuardia Gorriak tokiko Sobieten ardurapean zeuden, eta kasu gutxi batzuetan, tokiko komite boltxebikeen pe<ref name=''aa''></ref>.

Goardia Gorria uztailean [[klandestinitate]]ra joan bazen ere, abuztuan berriz itzuli zen: Petrogradeko GoardiaGuardia Gorriak paper handia izan zuen [[Kornilov]]en Estatu-kolpea garaitzen: Behin-Behineko Gobernuak armak eman behar izan zizkien (eurak izan baitziren Estatu-kolpeari aurre egitera atera ziren lehenak) eta gerora [[arma]] horiek itzultzeari uko egin zioten. Hala, Alderdia armatuta geratu zen. [[Urriko Iraultza]]ren egunetan, Petrograden eurek hartu zituzten [[hiriburu]]aren puntu garrantzitsu gehienak: [[Neva]] ibaiko zubiak, Kresti kartzela eta [[posta]] eta [[telegrafo]] zerbitzuaren eraikina. [[Neguko Jauregia]]ren kontrako erasoan parte hartu zuten 11.000 [[soldadu]]etatik, 3.000 bat goardiaguardia gorriak ziren. Hurrengo egunetan, hirian bertan izan ziren [[matxinada]] kontrairaultzaileen (Kerenski-Krasnov matxinada eta junkerren[[junker]]ren matxinada) kontrako borrokan Gobernu Sobietarra defendatu zuten. [[1918]]ko urtarril eta otsailean, [[Ukraina]]n [[Rada]]ren eta Sobieten arteko borroken testuinguruan izan ziren [[Kharkov]]eko eta [[Kiev]]eko matxinada gorrietan ere paper handia jokatu zuten<ref name=''aa''></ref>.

[[1918]]ko otsailean [[Armada Gorria]] sortzerakoan, GoardiaGuardia Gorria honen ernamuina izan zen. Hala ere prozesua ez zen guztiz automatikoa izan: toki batzuetan tokiko goardiaguardia gorriek ez zuten bat egin Armada Gorria osatzeko prozesuarekin (toki batzuetan [[boltxebike]]ak ez ziren beste fakzio batzuk, anarkistak, maximalistak edo eseristak, indartsuak izan ahal zirelako, edo Armada bakar bat osatzeko pausuarekin desados egon zitezkeelako); baina Armada Gorriko lehen brigadetako kide gehienak GoardiaGuardia Gorritik etorri ziren. GoardiaGuardia Gorria [[1918]]ko apirilean disolbatu zen<ref name=''aa''></ref>.