Bulgariako Lehen Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
35. lerroa:
| goiburua=
}}
'''Bulgariako Lehen Inperioa''' ({{lang-bg|ц︢рьство бл︢гарское, ''ts'rstvo bl'garskoe''}}) [[Erdi Aro]]ko [[bulgariar]] [[estatu]]a izan zen, hego-ekialdeko [[Europa]]n VII. eta XI. mendeen artean iraun zuena. Une gorenean, [[Simeon I.a Bulgariakoa|Simeon I.aren]] agintaldian ([[893]]-[[927]]), [[Danubio]]tik [[Itsaso Beltza|Itsaso Beltzeraino]] eta [[Dnieper]]retik [[Itsaso Adriatikoa]]raino hedatzen zen.
== Historia ==
[[Asparukh]]ek sortu zuen Bulgariako Lehen Inperioa, [[681]]. urte inguruan<ref>{{erreferentzia |izenburua = Bulgar people |argitaletxea = britannica.com |url = https://www.britannica.com/topic/Bulgar |sartze-data = 2017-8-19}}</ref>, [[protobulgariar]]rak ipar-ekialdeko [[Balkanak|Balkanetan]] kokatu zirenean. [[Ongalgo gudua]]n menderatuak izan ondoren, [[Bizantziar Inperioa|bizantziar]]rek
[[Simeon I.a Bulgariakoa|Simeon I.aren]] agintaldian erdietsi zuen Bulgariako Lehen Inperioak unerik gorena. Konstantinoplan hezia, Simeon greziar arte eta kulturaren mireslea izan zen, eta jauregi, eliza eta monasterioen eraikuntza sustatu zuen. [[Preslav]] hiriburu bikaina bilakatu zen, Konstantinoplarekin lehiatzeraino<ref name="britannica"></ref>. Inperioa zabaltzera deliberaturik, zenbait garaipen erdietsi zituen bizantziarren aurka, eta Konstantinopla setiatu zuen [[923]] eta [[924]]an. Simeon hil ostean, Bulgaria ahulduz joan zen, [[bogomilismo]]aren hedapenaren eta magyar, petxenego eta bizantziarren erasoen ondorioz<ref name="britannica"></ref>. [[1014]]ko [[Kleidiongo gudua]]n erabateko desegigo pairatu ostean, [[1018]]rako Bulgaria osoa Bizantziar Inperioaren mende gelditu zen.
▲Mendeen poderioz, bulgariarrak Balkanetan errotu eta [[Bizantziar Inperioa]]rekin harreman estuak, batzutan adiskidantzazkoak bestetan etsaitasunezkoak, izaten zituzten. Bulgaria bizantziarren iparraldeko antagonista nagusi bilakatu eta [[Bulgaro-bizantziar gerrak|hainbat gerra]] izan zituen. Bestetan aliatuak, [[718]]an [[Konstantinopla]]ko arabiar setioa apurtu zuten. [[Bizantzio]]ren eragin kulturala oso handia izan zen, eta [[864]]an [[Boris I.a Bulgariakoa|Boris I.k]] [[kristautasun ortodoxoa]] hartu zuen erlijiotzat<ref>{{erreferentzia |izenburua = Bulgaria: The first Bulgarian empire |argitaletxea = britannica.com |url = https://www.britannica.com/place/Bulgaria/The-first-Bulgarian-empire#ref476444 |sartze-data = 2017-8-19}}</ref>. [[Abaroen Khaganerria]] desegin eta gero, [[Panoniako ordokia]]n zehar zabaldu zen. Gero, [[petxenego]]en, [[kumandarrak|kumandarren]] eta [[magyar]]ren aurka borrokatu ziren, eta muga [[Panonia]]n ezarri zuten.
== Erreferentziak ==
| |||