Gregor Mendel: berrikuspenen arteko aldeak

{{Biografia_infotaula_automatikoa}}

 

 

[[Austria]]ko [[Heinzendorf]] herrian (gaur egun, [[Hynĉice]], [[Txekia|Txekiar Errepublika]]) jaio zen eta bi egunen buruan Johann bataiatu zuten <ref>Hori dela eta, behin baino gehiagotan uztailaren 22a hartu da bere jaioteguntzat.</ref>. Gurasoek baserri txiki bat zeukaten eta bere aitarekin ikasi omen zuen [[mentuak]] egiten eta fruitarbolak hazten. Haurtzaroan landarezain gisa lan egiteaz gain, erlezaintza ikasi zuen eta Olomouceko Filosofia Institutura joan zen gaztetan. [[1843]]an [[San Agustinen Ordena|fraide agustindar]] sartu zen; orduantxe hartu zuen "aita Gregorio" izena. Tomas Deuna abatetxean bizi ondoren, [[Viena]]ra igorri zuten irakasle ikasketekin segitzeko; bertan [[1851]]n matematikan eta zientzietan lortu zuen doktoretza. [[1854]]an Brünneko Erret Eskolako irakasle laguntzaile izateko itzuli zen.

 

 

== Mendelen legeak ==

{{sakontzeko|Mendelen legeak}}

Horrela deituak Mendelen izenean, berak deskubritu baitzituen 1865an. Autoreen arabera aldaketak dauden arren, maiz Mendelen ondoren definitutako kontzeptuak erabiltzen direlako besteak beste, honela formula daitezke labur-labur.

[[Fitxategi:Mendelian_inheritance_3_1.png|thumb|300px|right|Mendelen lehenengo bi legeen adierazpen grafikoa]]

 

=== 1. legea ===

Ezaugarri bakarrean desberdinak diren espezie bereko bi barietate gurutzatzen direnean, lehendabiziko belaunaldiko ondorengo guztiak ezaugarri edo karaktere horrekiko berdinak dira eta [[hibrido (biologia)|hibridoak]] gainera.

 

=== 2. legea ===

Lehenengo belaunaldian sortutako hibridoak gurutzatutakoan, kontrako karaktereak bereizi egiten dira, eta ondorengoek fenotipo ezberdinak izaten dituzte.

 

=== 3. legea ===

Karaktere ez antagonikoei erreparatzen badiegu, bakoitza bere aldetik heredatzen da eta ondorengoei zoriz konbinatuta transmititzen zaizkie. Bestela esanda, karaktere bakoitza bere aldetik transmititzen da, aurreko bi legeak betez.

 

== Mendelen lanaren aitorpena ==

XX. mendea hasi arte ez zen bere lana aitortu. [[1900]]an berriz, bi ikerlarik elkarren berri izan gabe, [[Hugo de Vries]] nederlandarrak eta [[Carl Correns]] alemaniarrak hain zuzen, berraurkitu zituzten Mendelek formulaturiko legeak, bere ondorio berberetara iritsiz<ref> [[Erik von Tschermak]] austriarra ere ondorio beretara iritsi zela uste izan da urte luzeetan, baina, antza denez, honek ez zituen Mendelen legeak ulertu.</ref>. Mendelen emaitzak erreplikatu egin ziren eta biologo askok onartu zuen teoria, fenomeno guztietan aplikagarria izan ez arren. Hala, kritikak jaso zituen, batez ere biometrikoen aldetik; ikuspegi honen ordezkaririk nagusienak [[Karl Pearson]] eta [[Raphael Weldon|Weldon]] izan ziren. Iritzi honen kontra zeuden mendeliarrak izenekoak; hauen artean [[William Bateson]] zen garrantzitsuena <ref> Bateson da [[genetika]] hitza asmatu zuena 1905ean. Mendelen lanaren defendatzaile sutsuenetakoa, gainera. </ref>. Eztabaida bizia izan zuten; zorroztasun matematikoaren alde batzuk, biologia hobeto ulertu nahian besteak. Azkenean, bi ikuspuntuak uztartu ziren, [[Ronald Fisher|R.A. Fisher]]-en lana aipagarria izaki.

 

 

== Kanpo loturak ==

* [http://www.hiru.com/eu/biologia/biologia_00800.html Mendelen legeak eta teoria kromosomikoa]

 

{{bizialdia|1822ko|1884ko|Mendel, Gregor}}

[[Kategoria:Genetistak]]