Espainia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
|||
94. lerroa:
'''Espainia'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> ({{lang-es|España}}, {{IPA|esˈpaɲa||Es-España.ogg}} ahoskatua), ofizialki '''Espainiako Erresuma''' ({{lang-es|Reino de España}}), hego-mendebaldeko [[Europa]]ko estatu burujabea da, [[Iberiar penintsula]]ren bost seiren hartzen dituena; horrezaz gainera, [[Balear uharteak]] ditu [[Mediterraneoa|Mediterraneo itsasoan]]; [[Kanariak]], [[Ozeano Atlantikoa]]n; [[Ceuta]] eta [[Melilla]] autonomia hiriak iparraldeko Afrikan; eta [[Afrika iparraldeko espainiar subiranotasuneko lurrak|uharte txiki batzuk]] [[Alborango itsasoa]]n, [[Maroko]]ko kostaldearen aurrean. Mendebaldean [[Portugal]] eta [[Ozeano Atlantikoa]]rekin du muga, iparraldean [[Frantzia]], [[Andorra]] eta [[Bizkaiko golkoa]]rekin (Ozeano Atlantikoa), ekialdean [[Mediterraneoa]]rekin, eta hegoaldean [[Gibraltar]] ([[Erresuma Batua]]), [[Gibraltarko itsasartea]] eta [[Maroko]]rekin ([[Ceuta]] eta [[Melilla]]ren hegoaldean). 504.645 kilometro koadroko eremua hartzen du, eta 2016an 46.464.053 biztanle zituen<ref name="biztanleria"></ref>. Hiriburua [[Madril]] da
== Etimologia ==
490. lerroa:
[[XX. mende]]aren erdialdea arte Espainiako ekonomia arkaikoa, garapen eskasekoa eta autarkikoa izan bazen ere, modernizatze prozesu azkarra bizi izan du [[1960]] ingurutik aurrera. [[1960ko hamarkada]]ko hazkunde tasa handien ondoren («espainiar miraria» deitu zitzaion), motelaldi serioa bizi izan zuen (petrolioaren krisialdia) [[1974]]tik [[1985]] aldera arte. [[1986]]tik [[1991]]era, ordea, beste aurrerakada bortitz bat izan zuen eta, [[1992]]tik [[1994]] ingurura gainbehera txiki bat izan ondoren, [[1995]]etik mende amaiera arte hazten jarraitu zuen ekonomiak Espainian ([[1997]]an, % 3,2ko hazkundea). 1986an [[Europar Batasuna]]rekin bat egin izanak guztiz baldintzatu zuen, geroztik, Espainiako agintariek bideratu zuten ekonomia politika. Hainbat gizarte arazo gorabehera, zorroztasunaren aldeko apustua egin zen [[Maastrichteko Ituna|Maastrichteko Itunean]] zehaztutako konbergentzia irizpideak errespetatu ahal izateko. Hala, austeritate neurriak hartzeari, aurrekontu zorrotzak egiteari eta diru politika estuagoa bultzatzeari esker, Espainiak goian aipatutako irizpide gehienak bete ahal izan zituen, eta [[1999]]ko urtarrilaren 1ean [[euro]]an integratu ahal izan ziren herrialdeen zerrendan sartu zen. [[1998]]ko udaberrian, Europar Batzordeak Espainiako emaitza ekonomikoen azterketa egin zuenean, zor publikoaren indizea zegoen soilik Maastrichten erabakitako irizpideetatik kanpo. Aldiz, irizpide horien barruan sartzen ziren inflazioa (%2, 1997an), aurrekontu defizita (%2,9), interes tasen bilakaera eta [[pezeta]]ren parekotasuna aurreko bi urteetan zehar. [[XXI. mende]] hasierako [[Espainiako higiezinen burbuila|higiezinen burbuila]] lehertzean, krisi sakonean sarte zen estatu osoa ordura arte eraikunzak [[Barne produktu gordin|BPGaren]] %16 ematen baitzuen eta langile-tasa %12 zen.<ref name="guru">{{erreferentzia|url=http://www.theglobalguru.com/article.php?id=60&offer=GURU001|izenburua="Global Guru" analisia|sartze-data=2010-06-01|argitaletxea=The Global Guru}}</ref> Krisiaren ondoren, langabezia tasa ia %20ra igo zen<ref>[http://www.economist.com/world/europe/displaystory.cfm?story_id=12987582 Mounting joblessness in Spain | And worse to come], The Economist, Urtarrilaren 22a, 2009</ref> eta, [[Espainiako Gobernua|Finantza Ministroaren]] arabera, «azken mende erdiko atzeraldi sakonenean sartu zen».<ref>[http://www.spanishnews.es/20090118-spain-faces-deepest-recession-in-50-years/id=142/ Spain faces deepest recession in 50 years], Spanish News, Urtarrilaren 18, 2009</ref>
Ondorengo taulan [[Barne produktu gordin|BPG]] [[per capita]] azaltzen dira [[autonomia erkidego]]aren arabera. Taulan bost dirudunenak azaltzen dira, horien artean [[Euskal Autonomia Erkidegoa]] eta [[Nafarroa Garaia|Nafarroako Foru Erkidegoa]]. Pobreena [[Extremadura]] dugu (EAE, Extremadura baino % 91 dirudunagoa da).
|