|
'''Sasandar Inperioa'''<ref>Euskaltzaindia: ''[[Hiztegi Batua]]''</ref> ([[pehleviera]]z: [[Fitxategi:Eranshahr.svg|50px]], Erānšahr edo Iranšæhr, «Iraniarren lurraldeak») [[Antzinaro Berantiarra|Antzinaro Berantiarreko]] eta [[Goi Erdi Aro]]ko estatu ahaltsua izan zen, erdigunea gaur egungo [[Iran]]en zeukana. Sasanen leinuko [[Asdaxir I.a]]k sortu zuen, [[226]]an, [[Artaban IV.a]] [[Partiar Inperioa|partiar]] agintaria tronutik kendu ondoren. [[Xapur I.a]]ren agintaldian ([[241]]–[[272]]) inperioa [[Sogdiana]]tik [[Arabia]]ko Mazun lurralderaino zabaldu zen hegoaldean, [[Indus]] ibairaino ekialdean eta [[Tigris]] eta [[Eufrates]] ibaien haranetaraino mendebaldean. Inperioaren garaian [[zoroastrismo]]a erlijio nagusi bilakatu zen, aginpidea zentralizatu eta gobernuaren diru laguntzaz errepideak, hiriak eta nekazaritza lanak egin ziren. [[641]]. urtean desagertu zen, [[arabiar]]ren erasoen ondorioz{{lur erref}}.
Sasandar Inperioaren eremuak gaur egungo Iran, [[Irak]], [[Armenia]] eta [[Afganistan]] osorik, [[Turkia]] eta [[Siria]]ren ekialdea eta [[Pakistan]], [[Kaukasia]], [[Erdialdeko Asia]] eta [[Arabia]]ren zatiak hartzen zituen. Horrezaz gainera, [[Kosroes II.a]]ren erregealdian ([[590]]-[[628]]) egungo [[Israel]], [[Egipto]], [[Jordania]], [[Libano]] eta [[Palestina]]ren lurraldeak gehitu ziren, eta [[protektoratu]] bat egin zuen [[Oman]] eta [[Yemen]]i dagozkien lurraldeetan.
SasandarMusulmanen Inperioakonkistaren aurreko azken persiar inperioa izan zen, eta [[Iran]]go historiako arorik garrantzitsuenetakotzat hartzen da, eta musulmanen konkistaren aurreko azken persiar inperioa izan zen. Alor askotan, garai horretan erdietsi zuen gailurra antzinako persiar kulturak. SasandarrekSasandar Inperioak eragin handia izan zuen [[Antzinako Erroma]]ko kulturan, haienharen itzala [[Mendebaldeko Europa]], [[Afrika]], [[Txina]] eta [[India]]raino iritsi zen, eta funtsezkoa izan zen [[Erdi Aro]]ko asiar eta europar artearen eraketan<ref>{{erreferentzia|izena= |abizena= |url=http://www.artarena.force9.co.uk/sass2.htm |izenburua= Iransaga: The art of Sassanians | argitaletxea= artarena.force9.co.uk |sartze-data=2017-3-15}}</ref>. Eragin hori islamdarIslamdar munduko arte, arkitektura, idazkera eta musikara ere hedatu zen eragina.
== Historia ==
|
