Foruzaletasun: berrikuspenen arteko aldeak

1885. inguruan, Nafarroako Euskal Elkargoa eta Alderdi Foruzale bera ''[[de facto]]'' deseginda zeuden. XIX. mendearen azken hamarkadan ideologia eta joera politiko ezberdinek sartu zuten foruzaletasuna beren programetan: [[integrismo|integristek]], karlistek.<ref name= "Harluxet"/> Hain zuzen ere, karlismoa esparru politikora berragertu zenean, mugimendu politiko foruzalea desagertu egin zen<ref name="Lapeskera"/> eta horren barruan zihardutenek karlismoan, errepublikanismoan edo [[eusko abertzaletasun]]ean bilatu zuten beren leku politikoa.<ref>{{erreferentzia|izena=Javier |abizena= Villanueva|izenburua= Federalismo, nacionalismo y autodeterminación en el País Vasco|editorea= Manuel Calvo-García & William L. F. Festiner, |bilduma= Federalismo/Federalism |argitaletxea= Dykinson |urtea= 2004|orrialdea= 189-219|url=http://www.pensamientocritico.org/javvil0704.htm}}</ref> Integrismo foruzaletik euskal nazionalismora ere aldatu ziren batzuk: ''[[El Fuerista]]'' Donostiako aldizkari integrista egunkari nazionalista bihurtu zen bigarren fasean (1898an). Eta aldizkariak hasieratik zuen goiburua ("[[Jaun-goikuaJaungoikoa eta Lagi-zaŕaForuak]]") moldatu eta bere lema bihurtu zuen EAJ "jeltzaleak" (JEL = Jaungoikua[[Jaun-goikua Etaeta Lagi-Zarrazaŕa]]).<ref name= "Harluxet">{{erreferentzia|url=http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=foruzaletasun|egilea=Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa|izenburua=Foruzaletasun}}</ref> Eragin handia izan zuen, beraz, foruzaletasunak euskal nazionalismoaren jatorrian.