Primate: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
66. lerroa:
== Sailkapena ==
[[Fitxategi:Smit.Faces of Lorises.jpg|thumb|200px|lau [[Lorisidae]] ezberdinen aurpegia. Ohartu [[sudur]]raren egituraz, [[txakur]]ren antzerako muturra dutela eta goiko [[ezpain]]a bi zatitan banatua dagoela.]]
Primateen sailkapena egiterako garaian irizpide ezberdinak jarraierabil daitezke. Irizpide klasikoak bi talde egiten zituen, bata [[lemuriformes|lemuretan]] zentraturik eta bestea [[gizaki]]an. Lehenengo taldeari [[Prosimio]] izena jarri zitzaion eta [[Madagaskar]]ren bizi diren lau lemuroide familiez gain [[galago]]ak, [[loris]]ak eta [[tarsius]]ak batzen zizkionzituen. GuztiHauek hauekguztiak txikiak dira, begi handiak dituzte eta burmuinaren tamaina erlatiboki txikiagoa dute. Beste aldeantaldea [[Anthropoidea]] taldea eraikitzen zen, [[Amerika]], [[Afrika]] eta [[Asia]]n bizi diren beste tximino guztiekinguztiak biltzen zituena.
 
Gaur egun ez da irizpide hori jarraitzenerabiltzen, baizik eta [[kladistika]]k ezarritakoen araberaezarritakoak. Sailkapen berrian ezaugarri ebolutiboak jarraitzenhartzen dira kontuan. HonelaIkuspegi jarraitutakohonetatik, ezaugarri nagusiak [[sudur]]raren egiturarekin du harremana. [[Strepsirrhini]] azpiordeneko primateek bi barailak ez ditudituzte lotuak eta, goiko ezpaina moztua dute eta [[sudur]]reraino luzatuzluzatzen da. Sudurra beti heze dago eta mutur batean dute, [[txakur]] edo [[katu]]ek duten bezala. Talde honetan [[Prisimio]]etan sar daitezkeen guztiak daude, [[Tarsius|Tarsioidea]] izan ezik. [[Tarsius|Tarsioidea]] [[Haplorrini]] taldean sartzen da. Talde honetan [[gizaki]]a ere barnean dagobadago, eta ez dute besteek duten sudur mota.motaː Sudurrasudurra lehorra da eta goiko ezpainak eta barailek jarraikortasuna dute alde batetik bestera.
 
Haplorrinoak, aldiberen bereanaldetik, hiru taldetan banatzen dira: esandakoaipatutako [[Tarsius|Tarsioidea]] infraordena, [[Platyrrhini]] infraordena (Mundu Berriko tximino moduanizenarekin ere ezagutzen direnak) eta [[Catarrhini]] infraordena (Mundu Zaharreko tximino gisaizenarekin ere ezagutzen direnakezagunak). Bi talde hauen arteko ezberdintasunak ere sudurraren egituran daude, baina desberdintzeko irizpide nagusia hauxe daː Platyrrhinik hiru [[aurreko hagin]] ditueladitu eta [[Catarrhini]]k bi baino ez.
 
=== Zuhaitza ===