Siena: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
1. lerroa:
{{Italiako udalerri infotaula automatikoa
| izena = Siena}}
'''Siena'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0157.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= 157. araua: Europako hiriak}}</ref> erdialdeko [[Italia]]
==
[[Etruriar]]ren hiri izan zen lehenik eta [[Antzinako Erroma|erromatarren]] mendeko kolonia geroago. [[800]]. urtean [[Karlomagno]]k menderatu zuen; [[XII. mende]]an errepublika [[gibelino]] burujabe bihurtu zen. XII. mendetik XIII.aren amaiera arte garrantzi handiko salerosketa eta finantza gunea izan zen. [[Florentzia]]ren kontra borrokatu zen Florentzia [[guelfo]]a baitzen eta Sienarekiko nagusitasuna lortu nahi baitzuen; 1260an Florentziaren kontra garaipena lortu zuen baina [[Karlos Anjoukoa]]k, Florentziaren aldeko zenak, Sienari eraso eta menderatu zuen. [[1298]]an Sienaren gainbehera hasi zen krisi ekonomikoaren (1298an Buognasori Sienako familia aberatsenak hondoa jo zuen eta ekonomian nahasmendu handia sortu zen) eta [[1348]]an [[izurri beltza]]k sortu zuen hondamendiaren ondorioz.
XIII. mendearen bukaeran eta XIV.aren hasieran, hiriaren gainbehera hasi zenean, Sienan arteak indar handia hartu zuen, pinturak bereziki; aipagarriak dira besteren artean, Duccio, Martini eta Lorenzetti margolariak, bizantziar estiloan oinarritu eta gotikoaren ezaugarri nagusiak (argiaren eta kolorearen erabilera) landu zituztenak.
[[1487]]-[[1512]] bitartean [[Pandolfo Petrucci]] tiranoaren mendean izan zen harik eta [[1524]]an Espainiako [[Karlos Habsburgokoa|Karlos V.aren]] esku gelditu zen arte; espainiarrek 1557ean [[Kosme I.a Medicikoa]]ren esku utzi zuten eta Toscanaren parte bihurtu zen. [[1861]]ean Toscanako gainerako lurrekin batera Italiako Erresuman sartu zen.
== Geografia ==
=== Mugakideak ===
Veneziak honako udalerri hauekin egiten du muga:
{{zutabeak|kopurua=3|
{{#invoke:Wikidata | formatStatements | property=P47 | separator=<br /> | conjunction=<br />}}
}}
=== Klima ===
[[Köppen klima sailkapena]]ren arabera, Sienak [[klima azpitropikal heze]]a du (''Cfa'').
{{Klima
|location= Sienako unibertsitatea <small>348 m)</small>
|metric first= yes
|single line= yes
|Jan high C= 8.0
|Feb high C= 9.1
|Mar high C= 11.9
|Apr high C= 16.0
|May high C= 20.4
|Jun high C= 24.6
|Jul high C= 27.9
|Aug high C= 27.4
|Sep high C= 23.4
|Oct high C= 18.0
|Nov high C= 12.5
|Dec high C= 9.0
|year high C= 17.4
|Jan mean C= 5.0
|Feb mean C= 5.7
|Mar mean C= 8.1
|Apr mean C= 11.7
|May mean C= 15.5
|Jun mean C= 19.4
|Jul mean C= 22.2
|Aug mean C= 22.0
|Sep mean C= 18.7
|Oct mean C= 14.0
|Nov mean C= 9.5
|Dec mean C= 6.3
|year mean C= 13.2
|Jan low C= 2.0
|Feb low C= 2.3
|Mar low C= 4.2
|Apr low C= 7.3
|May low C= 10.5
|Jun low C= 14.1
|Jul low C= 16.6
|Aug low C= 16.6
|Sep low C= 14.1
|Oct low C= 10.0
|Nov low C= 6.6
|Dec low C= 3.5
|year low C= 9.0
|Jan precipitation mm= 65
|Feb precipitation mm= 64
|Mar precipitation mm= 61
|Apr precipitation mm= 67
|May precipitation mm= 55
|Jun precipitation mm= 58
|Jul precipitation mm= 31
|Aug precipitation mm= 51
|Sep precipitation mm= 56
|Oct precipitation mm= 93
|Nov precipitation mm= 78
|Dec precipitation mm= 71
|year precipitation mm= 750
|Jan precipitation days= 8
|Feb precipitation days= 11
|Mar precipitation days= 8
|Apr precipitation days= 10
|May precipitation days= 6
|Jun precipitation days= 7
|Jul precipitation days= 4
|Aug precipitation days= 4
|Sep precipitation days= 5
|Oct precipitation days= 8
|Nov precipitation days= 8
|Dec precipitation days= 8
|year precipitation days= 87
|unit precipitation days = 1 mm
|source 1= Achivio Climatico ENEA<ref>{{cite web
|url=http://clisun.casaccia.enea.it/Profili/tabelle/350%20%5BSiena%5D%20capoluogo.Txt
|title=Climate Data from the University of Siena's Meteorological Station (1961–1990) - Achivio Climatico ENEA
|accessdate=15 September 2015}}</ref>
|date=September 2015}}
== Ondarea ==
[[Fitxategi:Piazza_del_Campo_(Siena).jpg|thumb|right|250px|<small>''Piazza del Campo''-ren ikuspegia goitik hartua.</small>]]
Erdi Aroko eraikuntza asko gorde dira; besteak beste, aipagarriak dira katedrala, San Domenicoren eliza eta XIII. eta XIV. mendeetako jauregiak.
* Sienako katedrala (''Duomo'') [[arkitektura erromaniko]]aren eredu ikusgarria da; eraikuntza [[XII. mendea]]n amaitu zen, eta osagai [[gotiko]]ak ere ditu.
* ''Piazza del Campo'' izenekoa hiriko plaza nagusia da, monumentu ederrek inguratua: ''Palazzo Comunale'' jauregia, ''Torre del Mangia'' dorrea, ''Cappella di Piazza'' kapera eta ''Fonte Gaia'' iturria, hain zuzen ere.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2016-02-18}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
{{commonskat}}
* {{it}} [http://www.comune.siena.it Sienako udal webgunea]
| |||