23:43, 8 urria 2015ko berrikusketa aldatu Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.269 edits →‎Azken aldia ← Aurreko ezberdintasuna		00:53, 9 urria 2015ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.269 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: ~~{{lanean\|xirkan}}~~ {{Biografia infotaula oinarria \| izena = Tiziano 16. lerroa: \| sinadura = Titian,_Tiziano_Vecellio_1488-1576_06_Signature.jpg }} '''Tiziano Vecellio''' edo '''Tiziano Vecelli''' ([[Pieve di Cadore]], [[Veneziako Errepublika]], gaur egun [[Bellunoko probintzia]], [[Italia]], [[1477]]/[[1490]] - [[Venezia]], Veneziako Errepublika, [[1576]]ko [[abuztuaren 27]]a), oro har '''Tiziano''' izenaz ezaguna, [[Pizkunde]]ko [[italia]]r margolaria izan zen, veneziar eskolako maisu nagusietako bat, handiena batzuen ustez. Esate baterako, Gian Paolo Lomazzo arte-teorialariak, [[1590]]ean, «izar arteko eguzkia» izan zela idatzi zuen<ref>{{erreferentzia\|izena= Harold E. \|abizena= Wethey \|url= http://global.britannica.com/biography/Titian \|izenburua= Titian \|bilduma= Encyclopædia Britannica, Inc\| argitaletxea= global.britannica.com \|sartze-data = 2015-10-08}}</ref>. Bere garaikideek "izar arteko eguzkia" bezala ezagutzen zuten, Tiziano italiar margolarien artean aldakorrenetakoa da, erretratuak, paisaiak (ospera eraman zuten gaietako bi), [[mitologia\|mitologia eszenak]] edota [[erlijio\|erlijio gaiak]] margotzeko gaitasuna zuen. Berrogei urterekin hil balitz ere bere garaian eragin handiena izan zuen artistatzat joko zen. Halere, ibilbide luze eta zabala izan zuen, eta bere lanak denboraldi ezberdinak igaro zituen, hauetan bere estiloa hain dramatikoki aldatu zenez kritikari bere lehenbiziko eta azkeneko denboralditako margolanak ikusirik denak esku bakar batek margotu dituela sinisteko arazoak izan ohi dituzte. ▼ ▲~~Bere garaikideek "izar arteko eguzkia" bezala ezagutzen zuten,~~ Tiziano italiar ~~margolarien artean~~margolaririk aldakorrenetakoa daizan zen, erretratuak, paisaiak ~~(ospera eraman zuten gaietako bi)~~, [[mitologia\|mitologia eszenak]] edota [[erlijio\|erlijio gaiak]] margotzeko gaitasuna ~~zuen~~baitzuen. Berrogei urterekin hil balitz ere, bere garaian eragin handiena izan zuen artistatzat joko zen. ~~Halere, ibilbide~~Ibilbide luze eta zabala izan zuen, eta bere ~~lanak~~margokerak ~~denboraldi~~oso aldi ezberdinak ~~igaro~~izan zituen,. ~~hauetan~~Dena ~~bere~~dela, ~~estiloa~~hark ~~hain~~erabili ~~dramatikoki~~zituen ~~aldatu~~kolore ~~zenez kritikari bere lehenbiziko~~bizi eta ~~azkeneko~~argiak, ~~denboralditako~~pintzelkada ~~margolanak~~arinak ~~ikusirik~~eta ~~denak~~modulazio ~~esku~~kromatikoaren ~~bakar~~leuntasunak ~~batek~~ez ~~margotu~~dute ~~dituela~~aurrekaririk ~~sinisteko arazoak izan~~Mendebaldeko ~~ohi~~artearen ~~dituzte~~historian. ~~Dena dela, bere lanen multzoaren ezaugarriak diren kolore bizi eta argia nahiz modulazio kromatikoaren pintzelada solteak Mendebaldeko Artearen Historian ez dute aurrekaririk.~~ == Bizitza == 26 ⟶ 24 lerroa: Tiziano Vecellio [[Pieve di Cadore]]n jaio zen, 1477 eta 1490 artean. Bederatzi urte zituela jarri zen [[Venezia]]n bizitzen eta [[Gentile Bellini]]ren lantokian ikasi zuen ondoren. Hala ere, [[Giovanni Bellini]] eta [[Giorgione]] izan zituen benetako maisuak. [[Fitxategi:TITIAN - Venus Anadyomene (National Galleries of Scotland, c. 1520. Oil on canvas, 75.8 x 57.6 cm).jpg\|thumb\|left\|<small>''Venus Anadiomena'', [[1525]], [[Eskoziako Galeria Nazionala]], [[Edinburgo]].</small>]] Hastapenetan Giorgioneren estiloa antzeratu zuen, baina maisuak baino estilo dramatikoago batez eta kolore biziagoak erabiliz, halako sentipen bereziak ernarazten dituzten paisajeak hondotzat harturik. [[1510]]ean Giorgione hil ondoren, maisuak bukatu gabe utzitako lanak bukatzeko ardura hartu zuen, hala nola, ''Venus lotan'' eta ''Zelaiko kontzertua''. 1510-[[1515]] bitarteko lanek Giorgioneren formak egiteko modua, baina hobeto eginak, eta Belliniren koloreen garbitasuna eta argitasuna ageri dute. Garai horretakoak dira, adibidez, ''Egiptoko ihesaldia'' (1509 aldean [[Hermitage museoa\|Hermitage]], [[San Petersburgo]]), [[Padua]]ko Scuola-ko horma-pinturak (1511), ''Flora'' (1515 aldean, [[Uffizi Galeria]], [[Florentzia]]) eta ''Maitasun sakratua eta Maitasun profanoa'' (1515-1516 aldean, Borghese Galeria, [[Erroma]]). Azken lan horretan, edertasun klasikoaren ideala oreka formal batekin eta oso kolore argiekin bateratzea lortu zuen pintoreak. 32 ⟶ 31 lerroa: Mitologiako gaietako pertsonaiak gizaki ezaugarriez azaldu zituen berriro bere ''Urbinoko Venus'' ([[1538]], [[Uffizi Galeria]], [[Florentzia]]) ospetsu eta sentsualean. Dudarik gabe, [[Giorgione]]ren ''Loak hartutako Venus''-a erabili zuen eredutzat, jarrera berean baitago. Baina, Giorgionerena ez bezala, Tizianoren Venus hau denborazko eta materiazko ingurune zehatz batean aurkitzen da, haren begirada sentsuala ikuslearenaren gainean pausatzen da, Giorgioneren irudiaren bakartasun mitikoa hautsiz. Erlijio gaiak ere margotu zituen, modu barnekoi delikatu batez: ''Andre Maria untxiarekin'' ([[1530]], [[Louvre]], [[Paris]])<ref>{{erreferentzia\|izena= \|abizena= \|url= http://www.artehistoria.com/v2/obras/12541.htm \|izenburua= Virgen del conejo, Madonna con Niño con Santa Catalina \|bilduma= \| argitaletxea= artehistoria.com \|sartze-data = 2015-10-07}}</ref>. ~~Irudi~~[[Fitxategi:Carlos_V_en_Mühlberg,_by_Titian,_from_Prado_in_Google_Earth.jpg\|thumb\|300px\|right\|<small>''[[Karlos ~~Habsburgokoa\|Karlos I~~V.a ~~Espainiakoa~~Mühlbergen]]'', [[1548]], [[Prado]], [[Madrid]]</small>]]▼ Rafael hiltzean, bere garaiko erretratugile estimatuena bihurtu zen Tiziano. Lehenbiziko erretratuek, ''Gizona eskularruarekin'' izenekoak ([[1520]]-[[1523]], Louvre), adibidez, agerian uzten dute haren gaztetako teknikaren aberastasuna, erabiltzen zituen gardentze jokoak eta pintzelkada ikusezinak. 37. lerroa: Tizianoren pinturaren hasierako estiloa haren bilakaeraren ondorioz eta egin zizkioten aginduen ondorioz aldatu zen. Izan ere, [[XVI. mende]]aren bigarren erdian modan jarri zen [[manierismo]]a eta, hortaz, estilo horretan egindako koadroak eskatzen zizkioten. Era horretan, manierismoaren eraginez, gaztetako obren naturalismoa galdu zuen, formen mugimendu handiagoaren eta kromatismo adierazkorragoaren mesedetan. [[1545]] eta [[1546]] bitartean, [[Erroma]]n egon zen. Hango giroak bultzaturik, ''Paulo III.a eta ilobak'' (1546, Museo nazionale di Capodimonte, [[Napoli]]) egin zuen, manieristen erara, non kolore iradokitzaileak erabiliz ezin hobeki adierazi zuen pertsonaien izaera kontrajarria. Zorroztasun psikologikorako gaitasun bera azaldu zuen, baita ere, [[Karlos Habsburgokoa]]rentzat egin zituen erretratuetan, batez ere [[Prado Museoa]]n dagoen ''[[Karlos V.a Mühlbergen]]'' olioan<ref>{{erreferentzia\|izena= \|abizena= \|url= http://www.artehistoria.com/v2/obras/18.htm \|izenburua= Carlos V a caballo en Mühlberg \|bilduma= \| argitaletxea= artehistoria.com \|sartze-data = 2015-10-08}}</ref>, heroi mitiko bat ematen baitu. Koadro hori pintatzeko [[Augsburgo]]ra joan zen, eta beste zenbait margolan egin zuen enperadorearen familiarentzat. === Azken aldia === [[1551]]tik aurrera, 60 urte baino gehiago zituela, Venezian jarri zen bizitzen, Europako gorte nagusiek eskatutako lanak eginez. [[1554]]-[[1562]] bitartean, [[Filipe II.a Espainiakoa\|Filipe II.a]] Espainiako erregearentzat lan egin zuen: ''Danae urrezko euripean'' (1560-1565, Prado, ~~Madrid~~Madril)<ref>{{erreferentzia\|izena= \|abizena= \|url= https://www.museodelprado.es/enciclopedia/enciclopedia-on-line/voz/danae-recibiendo-la-lluvia-de-oro-tiziano/ \|izenburua= Dánae recibiendo la lluvia de oro \|bilduma= Galería online\| argitaletxea= museodelprado.es \|sartze-data = 2015-10-08}}</ref>, ''Europaren bahiketa'' (1559-1562, Isabella Stewart Gardner museoa, [[Boston]])<ref>{{erreferentzia\|izena= \|abizena= \|url= http://www.artehistoria.com/v2/obras/12611.htm \|izenburua= Rapto de Europa \|bilduma= \| argitaletxea= artehistoria.com \|sartze-data = 2015-10-08}}</ref>. [[Fitxategi:St margaret museo del prado madrid.jpg\|thumb\|right\|<small>''Santa Margarita'', [[1565]] aldean, [[Prado]], [[Madril]].</small>]] Azken aldi honetan adierazpide berriak sortu zituen, estilo berri bat, beraz, eta azkena, kritikak gaztetan bezala lan egiteko ezintasun fisikoaren ondoriotzat hartu zuena. Estilo berri hori, baina, maisuaren heldutasun espiritualaren eta teknikoaren ondorio zen: Tiziano, Pizkundeko pinturaren aldi guztietatik igaro ondoren, pintura [[barrokoa]]ren hastapenak iragartzen ari zen. Lehenengo zirriborroak zuriz eta lur kolorez egiten zituen, pintzel lodi batez, zuzenean mihisearen gainean. Gero, zati argiak margotzen zituen gorriz, beltzez edo horiz eta, diotenez, irudi perfekto bat egiteko gauza zen lau pintzel ukitu soilekin. Hori egin ondoren, hormaren kontra jartzen zuen koadroa, ez ikusteko, eta beste lan batzuk egiten hasten zen, harik eta, halako batean, bukatu gabe utzitakoa berriro hartu eta bukatzen zuen. Azken ukierak behatzekin ematen zituen. 51 ⟶ 52 lerroa: == Iruditegia == {{Galeriako mezua}} ~~<gallery>~~ <gallery widths="200px" heights="200px" perrow="4"> Irudi:TitianStJohn.jpg\|San Joan bataiatzailea, 1542▼ Irudi:Tiziano_-_Flora_-_Google_Art_Project.jpg\|<small>''Flora'', [[1515]] aldean,<br />[[Uffizi Galeria]], [[Florentzia]]</small> ▲Irudi:Carlos_V_en_Mühlberg,_by_Titian,_from_Prado_in_Google_Earth.jpg\|[[Karlos Habsburgokoa\|Karlos I.a Espainiakoa]], 1548 Irudi:Tizian_079.jpg\|<small>''Gizona eskularruarekin'', [[1520]]-[[1523]] aldean,<br />[[Louvre]], [[Paris]]</small> ~~Irudi:Titian Venus Mirror (furs).jpg\|[[Venus (mitologia)\|Venus]] ispiluarekin~~ Irudi:Tizian_010.jpg\|<small>''Magdalena penitente'', [[1533]] aldean,<br />Pitti jauregia, [[Florentzia]]</small> ~~Irudi:Tizian 083b.jpg\|[[Paulo III.a]] [[Aita santu\|Aita Santua]]~~ Irudi:Tizian_102.jpg\|<small>''Urbinoko Venus'', [[1538]],<br /> [[Uffizi Galeria]], [[Florentzia]]</small> ▲Irudi:TitianStJohn.jpg\|<small>''San Joan bataiatzailea'', [[1542]],<br />Gallerie dell'Accademia, [[Venezia]]</small> Irudi:Tizian 083b.jpg\|<small>''Paulo III.a aita santua'', [[1543]],<br />Museo di Capodimonte, [[Napoli]]</small> Irudi:Titian Venus Mirror (furs).jpg\|<small>''Venus ispiluarekin'', [[1555]] aldean,<br />[[Washingtongo Arte Galeria Nazionala]]</small> Irudi:Tizian - Danae receiving the Golden Rain - Prado.jpg\|<small>''Danae urrezko euripean'', [[1560]]-[[1565]],<br /> [[Prado]], [[Madril]]</small> </gallery>

Tiziano: berrikuspenen arteko aldeak