Wikipedia

Andrea del Castagno: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.269 edits
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.269 edits
No edit summary
11. lerroa:
| heriotza herrialdea = Gaur egun [[Italia]]
}}
 
[[Fitxategi:Andrea del castagno refettorio di sant'apollonia.JPG|thumb|Santa Apoloniako jantokiko irudiak]]
'''Andrea del Castagno''', jaiotza izena '''Andrea di Bartolo di Bargilla''' ([[San Godenzo|Castagno]] , [[1421]] aldean - [[Florentzia]], [[1457]]ko [[abuztuaren 19]]a), [[Quattrocento]]ko [[italia]]r [[margolaritza|margolaria]] izan zen. Florentziako [[humanismo]]aren jarraitzaileetako bat izan zen<ref>{{erreferentzia|izena= Renato |abizena= De Fusco|url= https://books.google.es/books?id=TqVf-6eaAY4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false |izenburua= El quattrocento en Italia |bilduma= 441. orrialdea, Ediciones Itsmo| argitaletxea= books.google.es |sartze-data = 2015-10-03}}</ref>, [[Masaccio]], [[Filippo Brunelleschi|Brunelleschi]] eta [[Donatello]]ren eragina jaso zuena. Pintura eta marrazki bikainak egin zituen, baina, [[Giorgio Vasari]]ren arabera, izaeraz erretxina zen, eta ankerkeriaren eta zorroztasunaren isla garbia dira bere obrak<ref>{{erreferentzia|izena= Giorgio |abizena= Vasari|url= http://blogs.enap.unam.mx/asignatura/adriana_raggi/wp-content/uploads/2014/03/VasariVidas.pdf |izenburua= Vida de los más excelentes pintores, escultores y arquitectos |bilduma= | argitaletxea= blogs.enap.unam.mx |sartze-data = 2015-10-03}}</ref>. Emozioen indarra eta irudien naturaltasuna hobekien adierazi zuten [[Pizkunde]]ko margolarietako bat izan zen.
 
== Biografia ==
[[Fitxategi:Andrea_del_Castagno_001.jpg|thumb|right|450px|<small>''Azken Afaria'', [[1445]]-[[1450]], Santa Apoloniako jantokia, [[Florentzia]]</small>]]
Andrea di Bartolo di Bargilla Castagno herrixkan jaio zen, [[Florentzia]]tik gertu. Hiri honetan hasi zen margolaritzan, baina ez dago haren prestakuntzari berri askorik. Aditu batzuen arabera, [[Fra Filippo Lippi]] eta [[Paolo Uccello]]ren ikaslea izan zen. Haren lehenbiziko lanetako bat Podestàko jauregiko fatxadako ''Urkatuak'' da<ref name="ufi">{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.virtualuffizi.com/andrea-del-castagno.html |izenburua= Andrea del Castagno |bilduma= | argitaletxea= virtualuffizi.com |sartze-data = 2015-10-03}}</ref>. [[1442]]an [[Venezia]]ra alde egin zuen, eta han San Zakarias elizako San Tarasio kaperako [[fresko]]ak margotu zituen.
 
[[Fitxategi:Firenze.Duomo.Tolentino.JPG|thumb|right|260px|"Niccolo da Tolentino zaldi gainean".]]▼
Venezian askatu berriak ziren [[gotiko (argipena)|gotikoko]] dotoretasunarekiko, Andrea del Castagnok irudikatu zituen santuak eta aita betierekoak errealitate berri baten iruditzat hartuko ziren seguru asko. Irudiak hondoa eteten dutela dirudi, eta Donatelloren eta Masaccioren koadroetako energia nabarmentzen zaie, baina era berean ageri dira [[Ucello]]ren geometrismoa edo [[Veneziano]]ren kromatismoa, nahiz eta geroago haien eragina baztertuz joan zen. Lehen aldi horretan, muturreraino eraman zituen Masaccioren ekarpenak: irudiek harrizko eskulturak ematen dute, pertsonaiak gorputz sendo eskultorikokoak eta dramatismo handikoak dira.▼
 
▲[[1442]]an [[Venezia]]ra alde egin zuen, eta han San Zakarias elizako San Tarasio kaperako [[fresko]]ak margotu zituen. Venezian askatu berriak ziren [[gotikoarte (argipena)gotikoa|gotikokogotikoaren]] dotoretasunarekikodotoretasunaretik, eta Andrea del Castagnok irudikatu zituen santuak eta aitaAita betierekoak errealitate berri baten iruditzat hartuko ziren, seguruziur asko. IrudiakIrudiek hondoa eteten dutela dirudi, eta Donatelloren[[Donatello]] etaedo Masaccioren[[Masaccio]]ren koadroetako energia nabarmentzen zaie, baina era berean ageri dira [[Ucello]]renUcelloren geometrismoa edo [[Domenico Veneziano]]ren kromatismoa, nahiz eta geroago haien eragina baztertuz joan zen. Lehen aldi horretan, muturreraino eraman zituen Masaccioren ekarpenak: irudiek harrizko eskulturak ematen dute, eta pertsonaiak gorputz sendo eskultorikokoak eta dramatismo handikoak dira.
Joera horren erakusgarri aipagarrienetakoak, eta Andrearen lan nagusietakoak, dira Santa Apolonia jantokiko "Kristoren nekaldia" obraren goialdeko irudiak (1448) eta "Azken afaria". Fresko monumentalak dira, arranditsuak eta indar handikoak. Formen harmonia eta konposizioen ordenamendu neurtuaren bidez ikuslearengandiko nolabaiteko distantzia lortzen du; tentsio dramatiko bizia adierazten du, "Azken Afaria" lanean [[haitzurdin|marmolaren]] distiren eta [[esfinge]] misteriotsuen bidez, eta pertsonaien energiaren eta bizitasunaren bidez batez ere. Masaccioren eragina nabarmentzen zaie, batetik, ilusionismorako joeran, baina perspektiba zientifikoa ere erabili zuen, bestalde.▼
 
▲[[Fitxategi:Firenze.Duomo.Tolentino.JPG|thumb|right|260px220px|"<small>''Niccolo da Tolentino zaldi gainean"'', [[1456]], [[Santa Maria del Fiore]], [[Florentzia]]</small>.]]
Florentzian behin betiko finkatu zen 1444. urtean. Aipagarria du, orobat, gizon-emakume handien galeria, Carducci villan margotua (Legnaia). Florentziari ospea eta aintza eman zioten militarrak, handikiak, olerkariak ([[Dante Alighieri|Dante]], [[Francesco Petrarca|Petrarca]] eta [[Giovanni Boccaccio|Boccaccio]] adibidez), [[Biblia]]ko sibilak eta erreginak agertzen dira irudietan. Estatuen tankerako gorputzak dira, harroak eta arranditsuak, gorespen humanista adierazten dutenak; tentsio dramatiko handia lortu zuen gorputzaren mugimenduaren eta aurpegiko keinuen bidez.
▲JoeraFlorentzian horrenbehin erakusgarribetiko aipagarrienetakoak,finkatu etazen Andrearen[[1444]]. lanurtean. [[1445]]-[[1450]] nagusietakoakbitartean, dira Santa Apolonia jantokikokomentuko "Kristorenjangela nekaldia"dekoratu obrarenzuen: goialdeko''Azken irudiakafaria'', (1448)''Gurutziltzaketa'', eta''Ehorzketa'', "Azken afaria"''Piztuera''. Fresko monumentalak dira, arranditsuak eta indar handikoak. Formen harmonia eta konposizioen ordenamendu neurtuaren bidez, ikuslearengandiko nolabaiteko distantzia lortzen du; tentsio dramatiko bizia adierazten du, "''Azken Afaria"'' lanean, [[haitzurdin|marmolaren]] distiren eta [[esfinge]] misteriotsuen bidez, eta pertsonaien energiaren eta bizitasunaren bidez batez ere. Masaccioren eragina nabarmentzen zaie, batetik, ilusionismorako joeran, baina perspektiba zientifikoa ere erabili zuen, bestalde.
 
Aipagarria du, orobat, ''Gizon eta Emakume Ospetsuak'' deituriko obra, ''Villa Carducci''-n (Legnaia) margotua. Florentziari ospea eta aintza eman zioten militarrak, handikiak, olerkariak ([[Dante Alighieri|Dante]], [[Francesco Petrarca|Petrarca]] eta [[Giovanni Boccaccio|Boccaccio]] adibidez), [[Biblia]]ko [[sibila]]k eta erreginak agertzen dira irudietan. Estatuen tankerako gorputzak dira, harroak eta arranditsuak, gorespen humanista adierazten dutenak; tentsio dramatiko handia lortu zuen gorputzaren mugimenduaren eta aurpegiko keinuen bidez. Gizabanakoaren heroitasuna azpimarratzen dute, halaber, larruzko ezkutu baten gainean margoturiko ''David''-ak (artzain gazteak etsaiari eta izadiko indarrei irabazten die), eta ''San SebastianenSebastian''-en irudiak, zeinean martiritza giza zintzotasunaren irudia baita.
 
Annunziatako elizan "''Hirutasun Santua San Jeronimo eta beste bi santurekin"'' irudikatumargotu zuen. Fresko honetan ordu artekoetan baino gehiago behartu zituen formak, dramatismo handiagoa emate aldera. San Jeronimo agertzen da Hirutasunari begira agertzen da, bi santu dituela alboetan; santuaren aurpegiko keinu latzak, azal zimurrak, bizitza aszetiko gogorraren erakusgarri dira. Laztasuna adierazteko ahalmen horri esker lortu zuen, seguruziur asko, bere azken obra ezaguna egiteko enkargua.: WNiccolo''Niccolo da Tolentino zaldi gaineanWgainean'' obra da([[1456]]), [[Santa Maria del Fiore|Florentziako katedralerako]] eskatua (1456), Ucellok 1436an margoturiko [[Condottieri|Condottieroaren1436]]an margoturiko ''Giovanni Acuto condottieroa zaldi gainekogainean'' erretratuaren bikotea<ref name="ufi"></ref>.
 
== Erreferentziak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Andrea_del_Castagno"(e)tik eskuratuta