Itun Zaharra: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t 37.143.123.121 wikilariaren aldaketak ezabatuz, EnzaiBot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Gutenberg bible Old Testament Epistle of St Jerome.jpg|thumb|right|250px|Itun Zaharra [[Johannes Gutenberg|Gutenbergen]] Biblian.]]
'''Itun Zaharra'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/es/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/onomastika/IZEN_ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak'']</ref> kristauen [[Biblia]]ko lehen azpiatala da (bestea [[Itun Berria]] da). [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko Jesus]] jaio aurretik idatzitako liburu sakratuak biltzen ditu, [[judu]]en liburu sakratuak hain zuzen. Lau sail nagusitan banatzen da: Pentateukoa edo Moisesen legea, liburu historikoak, olerki eta jakintza liburuak eta profeten liburuak.
[[Judu]]en liburu sakratuak [[hebreera]]z idatzi ziren, eta [[kristautasun|kristauek]] horiexek hartu zituzten oinarri. Hala ere, [[greziera|grekerara]] itzuli zen bertsioan (Hirurogeita hamarrak) beste liburu batzuk gehitu ziren. Azken bertsio hau da [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoak]] sakratutzat hartzen duena, [[latin]]ez idatzitako ''[[Vulgata]]'' bertsioa hain zuzen. [[Erreforma protestantea|Protestanteek]] nagusiki [[judu]]ek onartzen dituzten liburuak hartzen dituzte sakratutzat soilik. Protestanteek ez baina katolikoek onartzen dituzten liburuei ''deuterokanoniko'' deritze (bigarren kanonekoak esan nahi du).
== Literatur generoak ==
Itun Zaharrean literatur genero ugari nahasten dira, eta horrek, sarritan, zaildu egiten du bere ulermen egokia. Nagusiki hauek dira genero ohikoenak:
1- Historikoa: Kontakizunak biltzen dira bertan. Egintza historikoekin batera esanahi metaforikoa duten historiak biltzen dira, eta gehienbat Israelen historia kontatzen dute Munduaren hasieratik [[Jesus Nazaretekoa|Nazareteko Jesusen]] jaiotzara arte.
2- Legea: Gizartea eta erlijioa antolatzeko arauak biltzen dira.
3- Profezia: [[Jainko]]ak bidalitako mezulari batek ('''profeta''') esandako mezuak eta igarkizunak.
4- Lirikoa: Poesia eran jarritako otoitzak, maitasun kantuak eta negar kantuak, besteak beste.
5- Jakituriazkoa: Aholku praktikoak, esaera zaharrak...
== Itun Zaharreko liburuak ==
Pentateukoa
* [[Hasiera (Biblia)|Hasiera]]
* [[Irteera (Biblia)|Irteera]]
* [[Lebitarren liburua]]
| |||