Nafarroako Kontuen Ganbera: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Camaracomptos.JPG|350px|thumb|rihgt|[[Nafarroako Comptos Ganbera (egoitza)|Comptos Ganberak duen egoitza]] [[Arkitekturaarkitektura gotikogotikoa|gotikoa]].]]

'''Nafarroako ''Comptos'' Ganbera'''<ref>''Comptos'' Ganbera ageri da [http://camaradecomptos.navarra.es/?lang=EU erakundearen webgunea ofizialean], baina noizbehinka '''Nafarroako Kontu Ganbera''' ere ageri da [http://camaradecomptos.navarra.es/berriak/helio-robledak-kontuen-ganberaren-datorren-urteko-fiskalizazio-programa-aurkeztu-du.html webgune berean]</ref> ([[gaztelania]]z ''Cámara de Comptos de Navarra'') [[Nafarroa Garaia|Nafarroako Foru ErkidegoaErkidegoaren]]ren sektore publikoaren kudeaketa [[ekonomia|ekonomiko]] eta finantzarioa aztertzen duen erakundea da. [[Nafarroako Comptos Ganbera (egoitza)|Nafarroako Comptos Ganbera eraikinean]] kokatzen da.

Bere agiri eta liburuek Artxiboa osatu zuten egun [[Nafarroako Agiritegierrege-erreginen Orokorrajauregia|Nafarroako Agiritegi Orokorrean]] daudenak eta [[Nafarroako historia]] zehazki ezagutzeko laguntzen dutenak.

[[1512]]an [[Gaztelako Koroakoroa|Gaztelako Koroak]]k [[Nafarroako Erresuma]] [[Nafarroako konkista|konkistatu]] eta laster hasi ziren Ganbera deuseztatzeko saiakerak, batzuetan [[Nafarroako erregeorde|erregeordeek]] bultzatuak eta bestetan [[Nafarroako Gorteak|Gorteen]] laguntza zutenak. Garai hartan, Ganberaren kide asko gaztelarrak izan ziren<ref>[[Bixente Serrano|Bixente Serrano Izko]] ''"Navarra. Las tramas de la Historia"''. ISBN 84-932845-9-9</ref>. [[IruñeIruñea|Iruñeko]]ko hiria bezalako aldeko jarraitzaile sutsuari esker, Ganbera martxan jarraitu zuen [[XVI. mendea|XVI.]], [[XVII. mendea|XVII.]] eta [[XVIII. mendemendea|XVIII. mendeetan]]etan zehar.

[[XIX. mendea]]n [[zentralismo]]a indartzearekin batera Comptos Ganbera desagerrarazteko saiakerak ere ugaritu egin ziren. Horrela [[1836]]ko [[martxoaren 18]]ko [[IsabelElisabet II.a Espainiakoa|Isabel II.a Espainiakoak]]k ezarritako erret-agindu batek erakundearen deuseztatzea agindu zuen.

[[1980]]ko [[urtarrilaren 28]]an [[Nafarroako Parlamentua|Foru Parlamentuak]] "Erakundearen Birrezarpenerako Araua" onetsi eta organo tekniko gisa berrezarri zuen Ganbera<ref>[http://www.elpais.com/articulo/espana/NAVARRA/NAVARRA_/COMUNIDAD_AUToNOMA/Camara/Comptos/restablece/Navarra/elpepiesp/19800130elpepinac_19/Tes/ El País: La Cámara de Comptos se restablece en Navarra (1980-01-30)]</ref>. Hala ere, [[1982]]an "[[Nafarroako Foru Hobekuntza|Nafarroako Foru Eraentza Birrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoa]]" onartu eta "[[de iure|de jure]]" Nafarroak berriro kontuak ikuskatzeko erakundea izan zuen, [[Karlos II.a Espainiakoa|Karlos II.ak]] sortutako erakundearen izen bera zuena<ref name="pais">[http://www.elpais.com/articulo/economia/NAVARRA/NAVARRA_/COMUNIDAD_AUToNOMA/Camara/Comptos/Navarra/primer/tribunal/cuentas/comunidad/autonoma/elpepieco/19820906elpepieco_9/Tes/ El País: La Cámara de Comptos de Navarra, primer tribunal de cuentas en una comunidad autónoma (1982-09-06)]</ref>. Egungo Ganbera [[Nafarroako Parlamentua|Parlamentua]] du gainean eta 19/1984 Foru Legeak antolatuta dago.

Ganberaren helburu nagusia [[Nafarroa Garaia|Nafarroako Foru ErkidegoaErkidegoaren]]ren funtsa publikoak legearen arabera eta gero eta era eraginkorragoa erabil ditzatela da<ref name="legea">[http://www.cfnavarra.es/camara.comptos/pdf/Leyregul.pdf Ley Foral 19/1984, reguladora de la Cámara de Comptos de Navarra]</ref>. Horretarako txostenak eta agiriak egiten ditu.

Egoitza [[IruñeIruñea|Iruñeko]]ko Ansoleaga kaleko hamarrean dute, hiriko [[arkitektura gotikoa|arkitektura gotiko]] zibilaren eraikuntza bakarra eta [[1868]]an [[Kultura ondasun|Kultura Ondasun]] deklaratua<ref>[http://www.turismonavarra.es/eus/organice-viaje/recurso.aspx?o=3001& www.turismonavarra.es: Comptos Ganbera]</ref>.

[[XIII. mendemendea|XIII. mendeko]]ko etxea [[1524]]an [[Karlos I.a EspainiakoaHabsburgokoa|Karlos V.a Nafarroakoak]] erosi zuen lehen egoitza finkoa omen ez zelako. Bertan eta [[1836]]an erakundea deuseztatu arte moneta ere egiten zuten.

Ganbera desagertu ondoren, bere artxiboa [[Nafarroako Agiritegierrege-erreginen Orokorrajauregia|Nafarroako Agiritegi Orokorrera]] eraman zuten eta bertan hasieran Monumentu Historiko eta Artistikoen Batzordea, [[1919]]tik aurrera [[Nafarroako museoa]], [[1941]] eta [[1994]] artean [[Vianako Printzea Erakundea|Vianako Printze Erakundea]] izan ziren.

[[1995]]ean [[Vianako PrintzePrintzea Erakundea|Vianako Printze Erakundeak]]k egoitza berria lortu eta Comptos Ganberak [[1524]] eta [[1836]] artean izandako [[Nafarroako Comptos Ganbera (egoitza)|egoitza]] berreskuratu zuen.

Artxiboak eduki ezberdineko 25.000 dokumentu ditu: udal [[foru]]ak, tituluak, eskriturak, [[bulabulda|bulak]]k, itunak, zinak, eta abar, gehienak, [[Nafarroako Erresuma]]ren barne eta kanpoko harremanekin lotuak.

* ''Libros de Mercedes Reales'', non [[Nafarroako errege-erreginen zerrenda|Nafarroako erregeak]] (eta [[1512]] eta gero [[Gaztelako erregeenerrege-erreginen zerrenda|Espainiako erregeak]] emandako [[noblezia-titulu]] eta eskubideak agertzen diren.