Mediana: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{[Cc]ommons[ck]at\|(.*)\}\} +{{commonskat}})
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Estatistika]]n, '''mediana''' aldagai bati buruzko datuak txikienetik handienera ordenaturik daudela, erdian dagoen datua da<ref>Beraz, datuak ''ordenatu'' egin behar direnez, [[aldagai (argipena)|aldagai]] bakun koantitatiboetarako edo ordinaletarako bakarrik kalkula daiteke.Adibidez, [[Likert eskala]]zko datuetarako posible da mediana kalkulatzea, baina ''hauteskundeetan emandako botua'' eta bestelako aldagai koalitatiboetarako ezin da kalkulatu.</ref>. Beraz, medianak alde banatara datuen %50ak uzten ditu<ref>Beraz, mediana 2-[[kuantil]]a ere bada, eta bat dator bigarren [[kuartil]]arekin, bostgarren [[deizl]]arekin eta 50. [[pertzentil]]arekin.</ref>. [[Probabilitate banaketa]] baterako ere kalkula daiteke eta orduan alde banatara eta orduan azpitik eta gainetik 0.5eko probabilitatea uzten duen balioa da. Mediana [[zentro-joera (estatistika)|zentro-neurri]] bat da, [[batezbesteko aritmetiko sinple]]a bezala esaterako, eta neurri aproposa datuetan [[muturreko datu]]ak daudenean .
 
== Kalkulua lagin baterako ==
21. lerroa:
=== Kalkulua tartetan bildutako datuetarako ===
 
Datuak tartean bildurik daudenean, mediana hurbilketaz kalkulatzen da<ref>Hurbilketaz datuak tartean zehar datuak uniformeki banatzen direla suposatzen da.</ref>, aurretik mediana kokatzen den tartea zehaztuz. Kalkulurako erabiltzen den [[formula (argipena)|formula]] hau da:
 
 
72. lerroa:
Abantaila gisa, [[zenbaki oso|balio osoko]] aldagaietan, medianaren emaitza ere zenbaki osoa da. Adibidez, familiako haur kopuruaren [[batezbesteko aritmetiko sinple]]a 2.37 haur izan daitekeen bitartean, medianak beti balio oso bat emango du (1, 2, 3), interpretazioa erraztuz horrela.
 
Aldi berean, [[muturreko datu]]ak daudenean [[zentro-joera (estatistika)|zentro neurri]] egokiagoa da [[batezbesteko aritmetiko sinple]]a baino. Adibidez, { 1, 2, 2, 2, 3, 9 } datuetarako, mediana 2 da, zentroaren balio adierazgarri bat, batezbesteko aritmetiko sinplea zentroaren adierazgarri ez den 3,166… delarik. Muturreko datuek medianaren balioan eragin nabarmenik ez dutela eta, mediana [[estatistiko]] [[jasankorsendotasun (estatistika)|jasankorra]]ra dela esaten da. [[Alborapen neurri(estatistika)|Alborapen]] handiko banakuntzetan ere, batezbestekoa baion neurri egokiagoa da.
 
Eragozpen gisa, datu guztiak kontuan hartzen ez dituela aipatu behar da. Bere kalkulua formula bidez adierazteko oztopoak izateaz gainera, ez da matematikoki garatzen erraza.