Wikipedia

Henri Saint-Simongoa: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
48.195 edits
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Henri de Saint-simon portrait.jpg|right|thumb|150px|Henri Saint-Simongoa]]
'''Claude Henri de Rouvroy, Saint-Simongo kondea''', askotan '''Henri Saint-Simongoa''' ere deitua ([[Paris]], [[Frantzia]], [[1760]]ko [[urriaren 17]]a - Paris, [[1825]]eko [[maiatzaren 19]]a) pentsalari eta idazlea izan zen. [[Charles Fourier]] eta [[Robert Owen]]ekin batera, [[sozialista utopiko|sozialismo utopiko]] nabarmenetako bat da. Saint-Simongo kondea garaiko ilustratuen erakusgarri da.
 
Gizarte industrialaren garaiko lehen teorikotzat har daiteke. Horregatik, sozialismo frantsesaren —edo sozialismo utopikoaren— sortzailetzat jotzen da eta [[Soziologia]]ren aitzindaria. Bere pentsamenduaren eragina handia izan zen lehen sozialistengan ([[Carl Marx]] barne, horrek ere zientzia eta teknologian interesa eta fedea izan baitzuen), erromantikoengan, [[Auguste Comte]]-ren Soziologian, [[J. S. Mill]]-engan eta baita [[Luis Napoleon]] berarengan ere.
12. lerroa:
Hamasei urterekin [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuen]] independentziaren alde borrokatu zen [[Amerikar iraultza]]n, [[Hamahiru kolonia|Hamahiru koloniei]] lagunduz [[Britainia Handia]]ren kontra.
 
[[Frantses Iraultza]]ko [[TerroreaIzu Garaia|Terrore garaian]] Luxenburgo jauregian preso izan zen, baina ez zuen partaidetza handirik izan iraultza horretan, ez bada, aberasteko lur-espekulazioan parte hartuta (bere etorkizuneko proiektuen onerako eta ez aberasteko besterik gabe, zioenez).
 
=== Helduaroa ===
26. lerroa:
Bere testuinguru soziala garai hartako hiru iraultzak izan ziren: estatubatuarra, frantsesa eta [[Industria Iraultza]].
 
[[IlustrazioaArgien Garaia|Ilustrazioaren]]ren eta [[ErromantizismoaErromantizismo]]renaren eraginak ere jaso zituen bizi izan zuen garaiagatik.
 
Bere idatzietan ere [[PositibismoaPositibismo]]a zegoen: gizartea, politika eta morala zientifikoki aztertu beharra aldarrikatu zuen. Hala eta guztiz ere, bere idatziak helburu zientifikoetatik urruti izan ziren, gure ikuspuntutik begiratuta. Izan ere, positibismoak erakarri zuen, metodo zientifikoa errespetatzen zutenak erakartzen baitzituen hasi berria zen korronte horrek. Ez hori bakarrik, gizarte aldaketa ordenaren barruan bilatzen zuten pertsonak erakartzen zituen, horrek iskanbilak eta kontrola ezinak ziren mugimenduak ez egotea ekarriko baitzuen eta errestaurazioa nahi zuen kolpea ekidingo zuen.
 
[[Sozialismo utopikoautopiko]]renaren teorikoetako bat izan zen. [[Friedrich Engels|Engelsek]]ek berari buruz esan zuen bere garaiko buru entziklopedikoena zela, [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegelekin]]ekin batera, eta bere lanetan zeudela geroko sozialismoak garatu zituen ideia guztiak.
 
Bere ustez, gizakia zekena da eta biziraupena dauka helburu, nahiz eta, gizaki guztiek gizartean gora egiteko helburua duten. Gizarte sozialista utopikoa sortzeko, bere ideien arabera, aurreko ideia horiek hezkuntzaren bidez desagerrarazi beharko lirateke gizakiarengandik. Frantses Iraultzan eta aurreko Erregimen Zaharraren ondorioak ikusita bururatu zitzaizkion ideia horiek: gizarte berria egin beharra zegoen, baina ez liberalismoaren bidetik Frantses Iraultzak proposatzen zuen moduan.<ref>T. Kirkup, ''A History of Socialism'', London, Adam and Charles Black, 1892, 21. or.</ref>
36. lerroa:
Industrialari utopikoa, aristokraziako kide izan arren, aberats eta txiroa izan zen. Bere ustez, industrien jabeak izan behar ziren [[Frantses Iraultza]]k hasitakoa amaitu behar zutenak: Frantziaren joritasuna ziurtatu behar zutenak, bai nekazaritzan, bai merkataritzan bai eta industria arloan bertan. hauek ordezkatu behar zituzten Erregimen Zaharreko militarrak eta espiritualtasunaren buruan zientzialariek elizgizonak.
 
Hori dela eta, [[industrializazioaindustrializazio]]a aztertu zuen lehen egileetako bat izan zen. Bere ustez, industrializazioa ona zen, aberastasuna sortzeko bidea eta ideia horrekin [[Émile Durkheim]] bezalako egileengan eragina izan zuen. Areago, gizarte eredu berri bat sor zezakeela uste zuen eta Estatuak lagundu egin beharko lukeela aldaketa hori. Jabego pribatuaren aldekoa zen, baina norberak irabazitakoa izanda, hau da: [[herentzia (argipena)|herentzia]] eskubidea desagertzearen aldekoa zen (Estatuak jaso zezala dena) eta langileek [[produktibitatea]]ren arabera kobratu beharko lukete. Berarentzat bi gizaki mota zeuden: produzitzen zutenak (langileak eta enpresaburuak) eta produzitzen ez zutenak (merkatariak, alferrak, etab.). Gizartea asoziazioan oinarritu behar zen: familia, hiria, nazioa eta nazio desberdinen federazioa. Jabegoa hauen esku egongo zen eta horrela gosea desagertuko zen. Bere ideietan emakumea eta gizona berdinak ziren, biak ziren "gizarteko gizabanakoak", familia (ezkontza bidez), erlijioa eta estatuaren bidez lan egingo zutenak taldean.
 
Pobrezia gainditzeko ideiak proposatu zituen ''Kristautasun Berria'' (''Nouveau Christianisme'') bere lanean, erlijio izaera hartzen zutenak (Jainkoarengan sinetsi behar zen eta txirotasuna desagerrarazi) eta Comterengandik urruntzea ekarri ziona.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Henri_Saint-Simongoa"(e)tik eskuratuta