Espezie: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
|||
1. lerroa:
'''Espeziea''', [[biologia]]n, sailkapen biologikoaren oinarrizko unitatea da. Espeziearen definiziorik hedatuenak dio elkarrekin ugaltzeko eta kume emankorrak ekoizteko gai den organismo-taldea dela. Kasurik gehienetan definizio hau baliogarria da, baina zehaztasun gehiago behar denean beste ezaugarri batzuk erabiltzen dira, esaterako [[
== Espeziearen adiera batzuk ==
6. lerroa:
* '''Espezie ebolutiboa''' (Wiley, 1978).<ref name="Wiley. 1978">Wiley, E. O. 1978. The Evolutionary Species Concept Reconsidered. Systematic Zoology, Vol. 27, No. 1, pp. 17-26.</ref>. Eboluzioan zehar nortasun propioari eusten dioten leinuak dira. Denboran eta espazioan barrena beren osotasuna mantentzen duten populazioak dira. Denboran zehar taldeko azpimultzo batek modu isolatuan eboluzionatu eta azpiespezie bat sor dezake, eta azkenean, isolamenduak (geografiko edo ekologikoak) jarraitzen badu, espezie berri baten sorrera gerta daiteke.
* '''Espezie morfologikoa''' <ref name="Cronquist">Cronquist, A. 1978. Once again, what is a species? p. 3–20. In: J. A. Romberger (ed.), Biosys-tematics in agriculture, Allenheld, Osman and Company, Montclair, NJ.</ref>. Seguru asko espezieak bereizteko erabili zen lehen bidea da hau. Honen arabera, espezieak ezaugarri morfologikoen edo itxuraren arabera sailka daitezke. Hurbilketa honek hainbat arazori egin behar dio aurre: badaude morfologikoki oso antzekoak diren espezieak, batez ere behe mailako izakietan, eta bestalde, zenbait espezietan itxura oso ezberdina daukaten aleak egon daitezke, esaterako adinagatik edo sexuaren arabera.
* '''Espezie genetikoa'''. Banakakoen zein multzoen [[Azido desoxirribonukleiko|DNA]] aztertuz, antzekotasunak eta desberdintasunen arabera egindako sailkapenetan, antzekotasun-maila jakin batetik gora aleak espezie bat osatzen dutela ezar daiteke.
* '''Espezie ekologikoa''' (Van Valen, 1976).<ref name="Van Valen">Van Valen, L. 1976. Ecological species, multispecies, and oaks. Taxon 25:233–239.</ref>. Ingurumeneko baliabide-multzo jakin bat, [[txoko ekologiko]] bat alegia, erabiltzen duten organismoen taldea da. Honen arabera, populazioek espezie hitzarekin ezagutzen ditugun multzoak osatzen badituzte, ingurunea aldatzean txoko ekologiko berriak sortzen direlako da.
== Espezie-kopuru estimatua ==
* [[Eukarioto|Eukarya]] 1.980.000
** [[Animalia]] 1.575.000
*** [[Belaki|Porifera]] 5.500
*** [[Placozoa]] 1
*** [[Monoblastozoa]] 1
20. lerroa:
*** [[Cnidaria]] 10.000
*** [[Ctenophora]] 100
*** [[Platelminto|Platyhelminthes]] 20.000
*** [[Nemertea]] 900
*** [[Rotifera]] 1.800
32. lerroa:
*** [[Priapulida]] 16
*** [[Loricifera]] 10
*** [[Symbion|Cycliophora]] 1
*** [[Sipuncula]] 320
*** [[Echiura]] 135
*** [[Annelida]] 16.500
*** [[Onikoforo|Onychophora]] 110
*** [[Tardigrada]] 800
*** [[Molusku|Mollusca]] 93.195
*** [[Artropodo|Arthropoda]] 1.156.000
**** [[Hexapoda]] 1.037.000
***** [[Kakalardo|Coleoptera]] 360.000
***** [[Hymenoptera]] 200.000
**** [[Quelicerata]] 76.000
**** [[Krustazeo|Crustacea]] 40.000
**** [[Myriapoda]]s 2.500
*** [[Foronido|Phoronida]] 20
*** [[Bryozoa|Ectoprocta]] 4.500
*** [[Brachiopoda]] 335
*** [[Ekinodermatu|Echinodermata]] 7.000
*** [[Chaetognatha]] 100
*** [[Hemichordata]] 85
*** [[Kordatu|Chordata]] 49.693
**** [[Pisces]] 22.000
**** [[Anfibio|Amphibia]] 4.000
**** [[Sauropsida]] 6.500
**** [[Hegazti|Aves]] 9.672
**** [[
** [[Landare|Plantae]] 270 000
*** [[Landare loredun|Magnoliophyta]] 240.000
*** [[Gimnospermo|Gymnospermae]] 2.500
*** [[
*** [[Goroldio|Bryophyta]] 15.000
** [[Onddo|Fungi]] 54.000
** [[Protisto|Protista]] 81.000
*** [[Alga]] 33.000
*** [[Protozoa]] 35.000
* [[Prokarioto]]ak 4.450
** [[Bakterio|Bacteria]] 4.000
** [[Arquaea]] 450
| |||