Wikipedia

Alfontso XIII.a Borboikoa (Espainia): berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.245 edits
tNo edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
6. lerroa:
| irudioina =
| kargua = [[Espainiako errege-erreginen zerrenda|Espainiako erregea]]
| hasiera = [[1886]]ko [[maiatzaren 17|maiatzak 17]]
| bukaera = [[1931]]ko [[apirilaren 14|apirilak 14]]
| 1data1 = Erreginordea
| 1data2 = [[Maria Kristina Austriakoa]] <small>(1885-1902)</small>
20. lerroa:
| senideak = '''Aita''': [[Alfontso XII.a Espainiakoa]]<br />'''Ama''': [[Maria Kristina Austriakoa]]
| seme-alabak =
| erlijioa = [[KatolikoKatolizismo|Katolikoa]]a
| sinadura = FirmaAlfonsoXIII.png
| web =
30. lerroa:
[[Alfontso XII.a Espainiakoa|Alfontso XII.aren]] hilondoko semea, erregetu bitartean bere ama [[Maria Kristina Austriakoa|Maria Kristina Habsburgo-Lorrenakoa]] izan zen erregeorde. Adin txikia bitartean, [[1898]]an Espainiak [[Kuba]], [[Puerto Rico]] eta [[Filipinak]] galdu zituen, iparramerikarren esku-hartzeak erabaki zituen askatasun gerren ondorioz. Espainiaren Inperioa bukatua zen. Bi urte geroago, aldiz, [[Mendebaldeko Afrika]]ko zati bat hartu zuen Espainiak (Muni), [[Maroko]]ra hedatuko zen kolonizazioari ekinez.
 
[[1902]]. urtean koroatu zen eta [[1906]]an ezkondu zen [[Viktoria Eugenia Battenbergekoa]] ingeles aristokratarekin. Atentatu bat izan zuen erregearen jarraigoak egun hartan (erregeak izan zuen bigarrena, bietatik zauririk gabe irten zen). [[1912]]ko frantses-espainiar itunak Marokoko egoera argitu bazuen ere, ahalegin militar eta ekonomiko bereziak eskatu zizkion Espainiako estatuari, egokitu zitzaien alderdiko erresistentzia askoz ere indartsuagoa izan baitzen. [[Lehen Mundu Gerra]]n Espainia neutral izan zelarik, ekonomia espainiarra arras bizkortu zen, gerran zeuden herrien merkatu berriak zabaldu egin baitzitzaizkion. Sistema politikoak, alabaina, porrot egin zuen: [[burgesia]]ren alderdi dinastikoak ahuldu, ezkerreko alderdi sozialista eta sindikatuak ([[Lanaren Konfederazio Nazionala|CNT]] eta [[UGT]]) hazi eta gorpuztu eta [[Euskal HerriHerria|Euskal Herriko]]ko nahiz [[Katalunia]]ko higikunde abertzaleak sendotu ziren.
 
[[1923]]ko irailaren 13an, Alfontso XIII.aren onespenarekin —eta [[patronalugazaben elkarte|patronaleko]]eko zati handi baten, [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoaren]]ren, [[Armada]]ren eta [[kontserbadurismo|kontserbadore]] gehienen laguntzarekin—, [[Miguel Primo de Rivera]]k Estatu kolpea jo eta diktadura ezarri zuen. [[1927]]an bukatu zen [[Rifeko gerra|Marokoko]] gerra eta, [[1930]]. urtean, Primo de Rivera erretiratu eta alderdi guztiak berriz ere plazaraturik, Alfontso XIII.a bakar samar gelditu zen nagusi ziren errepublikaren aldeko indarren aurrean. [[1931]]ko apirilaren 12ko Udal Hauteskundeek egoera hau berretsi baizik ez zuten egin; 1931ko apirilaren 14an, [[Espainiako Bigarren Errepublika]] aldarrikatu zen, eta erregek ihes egin zuen Espainiatik. Azaroaren 26an, lege baten bidez, [[Espainiako ParlamentuaGorteak|Parlamentuak]] goi saldukeriaren errudun jo zuen errege, eta erregetzako eskubideak kendu zizkien hari eta haren ondorengo guztiei:
 
{{aipu|A todos los que la presente vieren y entendieren, sabed: Que las Cortes Constituyentes, en funciones de Soberanía Nacional, han aprobado el acta acusatoria contra don Alfonso de Borbón y Habsburgo-Lorena, dictando lo siguiente:
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Alfontso_XIII.a_Borboikoa_(Espainia)"(e)tik eskuratuta