Leireko monasterioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
16. lerroa:
}}
{{beste erabilpenak|monasterioari|izena|Leire (izena)}}
'''Leireko monasterioa''' [[Leireko mendilerroa|izen bereko mendilerroaren]] magalean dago, gain batean, [[Esa]]ko udalerriaren barruan, [[Nafarroa]]ko erdi-ekialdean. Monasterioak oso balio handia du, hainbat zati [[arkitektura erromaniko|erromaniko]] goiztiarrekoak direlako. Adibidez, kriptari buruzko lehenengo berriak [[IX. mendemendea|IX. mendekoak]]koak dira.<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=469&lang=eu&view=izenak Euskaltzaindiaren izendegiak]</ref> Hasieran [[beneditar]]ren monasterioa izan zen, baina [[XII. mendemendea|XII. mendetik]]tik aurrera [[zistertar]]rak sartu ziren, eta obra handiak egin zituzten. Eliza eta monasterioa guztiz eraberritu zituzten [[XIV. mendea|XIV]]. eta [[XVI. mendemendea|XVI. mendeetan]]etan.
 
Gaur egun monasterioan hotel bat dago.
 
== Historia ==
[[848]]. urtekoak dira monasterioari buruzko lehen aipamen idatziak. Monasterioak ezagutu zuen sasoi oparoaren hasiera [[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso III.a Nagusia]] Nafarroako erregearen garaia (1004-1035) izan zen. XII. menderako herri ugari zeuden Leireko monasterioaren mende, Nafarroakoak eta [[Zaragozako probintzia|Zaragoza]] nahiz [[Huescako probintzia|Huescakoak]] ere.
 
Leireko monasterioa zistertarren mende geratu zen XIII. mendean, eta etengabeko gainbehera izan zuen XVI. mende arte. Mende horretan eraiki zen monasterio berria. XVIII. mendearen bukaeran monasterioko komunitatea jendez ondo hornitua bazegoen ere, baliabide ekonomiko gutxi zuen eta 1835ean ateak itxi behar izan zituen.
28. lerroa:
 
== Artea ==
Monasterioko elizaren jatorria oso zaharra da. Atalik zaharrenak lehen [[arkitektura erromaniko|erromanikoko]]ko edo [[Karolingiarinperio InperioaKarolingioa|karolingiar garaiko]] elizaren zimentarriak dira (gaur egungo habearte gotikoaren azpian daude). Jatorrizko eraikuntza hura [[musulman]]ek suntsitu zuten X. mendean.
 
XI. mendean zehar oparotasun handia izan zuen monasterioak, eta atal berriak eraiki ziren. Elizaren [[kripta]] eta [[burualde]]a 1057. urtekoak dira. Aipagarri dira, halaber, XII. mendeko lau atari, Nafarroako erregeen hilobia, Nunilo eta Alodia santuen kaperak eta 1005. urteko bolizko kutxak.