Boli: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Addbot (eztabaida | ekarpenak)
t Robota: hizkuntza arteko 53 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q82001 orrian
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Horn Louvre OA4069.jpg|thumb|XI. mendeko [[elephantidae|elefante]] bolia, Italia]]
[[Fitxategi:Decorated ivory.JPG|thumb|Boli landua Sa'dabad jauregian, Iran]]
'''Bolia''' gai gogor, [[zuri]] eta opakoa, zenbait [[ugaztun]]en [[hortz]] eta [[letagin]]ak eratzen dituena eta [[eskulangintza]]n erabiltzen dena. Batez ere [[elefanteelephantidae|elefanteren]]ren letaginetatik lortzen da, baina beste animalia batzuetatik ere bai: [[hipopotamo]]a, [[mortsa]], [[narbal]]a, [[kaxalote]]a eta [[fakokero]]a. Batzuetan, [[mamut]]aren letaginak ere erabiltzen dira. Egun ez da asko erabiltzen, baina Antzinatetik gai garrantzitsua izan da tresna eta gauzaki ugari egiteko, hala nola apaindurak, [[hortz]] izunak, [[domino]]ak, [[piano]] giltzak eta [[billar]] bolak.
 
Elefante-boliaren merkataritza auzi handikoa bihurtu da, ugaztun handi honen gutxitzea eragin baitu herrialde askotan. 1975an, [[asiar elefante]]a galbidean dauden espezieen nazioarteko itunean (''Convention on International Trade in Endangered Species'') gehitu zen, Bat Eranskinean<ref>''Appendix One''</ref>, estatu kideen arteko merkataritza eragozten duena. [[Loxodonta|Afrikar elefanteelefantea]]a 1990an gehitu zen Bat Eranskinean. Harrezkero, Afrikako estatu batzuek Bi Eranskinera jaistea lortu dute, salgai batzuen merkaturatzea ahalbidetzen duena<ref>CITES http://www.cites.org/gallery/species/mammal/asianelephant.html</ref><ref name="To Save">"To Save An Elephant" by Allan Thornton & [[Dave Currey (environmentalist)|Dave Currey]], Doubleday 1991 ISBN 0-385-40111-6</ref><ref>Washington Post 2007 http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/26/AR2007022600932.html</ref><ref>NPR News 2002 http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=3879214</ref><ref>WWF Wildlife Trade - elephant ivory FAQs http://www.worldwildlife.org/what/globalmarkets/wildlifetrade/faqs-elephant.html</ref>.
 
Ugaztunen hortzen egitura kimikoa berdina da, espeziea edozein dela ere. Hortaz, gizakien hortzena eta bolia bera egitura berdina dute.