13:56, 10 martxoa 2013ko berrikusketa aldatu Addbot (eztabaida \| ekarpenak) 123.542 edits t Robota: hizkuntza arteko 2 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q2890553 orrian ← Aurreko ezberdintasuna		00:55, 2 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
5. lerroa: \| oina = W. Heath eta James Jenkins ''"Martial achivements of Great Britain and her allies 1799-1815"'', [[1831]] \| data =[[1813]]ko [[azaroaren 10]]a \| lekua =[[~~Ugarana (ibaia)~~Urdazuri\|Ugarana]] {{EH-LA\|1}}<br />{{koord\|43\|18\|33\|N\|1\|38\|8\|W\|type:event}} \| emaitza =Aliatuen garaipena \| gudulari1 =[[Fitxategi:Flag of France.svg\|25px]] [[Frantziako Lehen Inperioa]] 17. lerroa: }} '''Ugaranako gudua''' [[Iberiar Penintsulako Gerra\|Espainiako Independentzia Gerra]] garaian [[~~Ugarana (ibaia)~~Urdazuri\|Ugaranako]] ibaiaren inguruan gertatu zen [[gudu]]a izan zen, [[1813]]ko [[azaroaren 10]]ean hain zuzen ere<ref>{{Erreferentzia \| izena1 = Charles \| abizena1 = Oman\| izenburua =History of the Peninsular War\| alea = VII}}</ref>. Aliatuek [[Donostiako setioa\|Donostia konkistatu]] eta gero, [[Arthur Wellesley\|Wellingtonen]] armada [[Nicolas Jean de Dieu Soult\|Soulten]] napoleondar armadaren bila joan zen. Britainiar gudaroste nagusia zen dibisoi arinak [[~~Larrun~~Larhun\|Larrunen]]en lehendabizikoa erasoa egin eta garaipena lortu ondoren, 3. dibisioak Soulten armada bitan zatitu zuen [[Senpere]] aldean. Arratsaldeko ordu bietarako, frantziarrek atzera egin eta 4.351 lagun galdu zituzten. == Aurrekariak == [[Donostiako setioa]]n, anglo-portugaldar armada [[1813]]ko [[~~iraila~~irail]]~~ren~~aren hasieran hirian sartu eta portua hartu zuten. [[Abuztuaren 31]]an egindako [[San Martzialgo gudua (1813)\|San Martzialgo guduan]], Soultek ezin zituen espainiarren defentsak zeharkatu eta [[~~Bidaso~~Bidasoa\|Bidasoko]]ko muga defenditzera lotu zuten frantziarrek. [[Urriaren 7]]ko egunsentian, [[Bidasoko gudua]]n hain zuzen ere, aliatuek frantziarrak ustekabean harrapatu eta [[Bidasoa]]ren iparraldeko ertza ez ezik [[Larhun\|Larrun]] inguruko zenbait gotorleku ere hartu zituzten, eta alde biek guztira 1.600 lagun inguru galdu zituzten.<ref>{{Erreferentzia\| abizena1 = Glover\| izena1 =Michael\| izenburua = The Peninsular War 1807-1814\| non= [[Londres]]\| argitaletxea = Penguin\| urtea = [[2001]]\| isbn = 0-141-39041-7}}</ref> == Guda-zelaia == [[Nicolas Jean de Dieu Soult\|Soult mariskalak]] zuzendutako armada [[~~Ugarana (ibaia)~~Urdazuri\|Ugaranako]] ibaiaren haranean dauden muinoetan kokatu zen, bertan gotorlekuak eraikiz. Lerroa [[Bizkaiko ~~golko~~golkoa\|Bizkaiko golkotik]]~~tik~~ orduan jadanik elurtuta zegoen [[Orreaga]]ko pasabidera zihoan, 30 [[kilometro]]ko ibilbidea eginez. Defentsarako 60.000 soldadu besterik ez zituenez, egoera larrian zegoen Soult. Ez zituen tropak erreserban eta honek erabakigarria izan zen guduaren emaitzarako. Gainera [[Baiona]]n zuen kuartel nagusira zihoazela, Wellingtonek eraso eta mariskala ustekabean harrapatu zuen. Napoleondar armadaren kokagune nagusia [[Larhun\|Larrun]] mendian zegoen eta tontorretik gertu dagoen arroila batean frantziar ingeniariek hiru gotorleku eraiki zituzten. Hauek bazekiten [[Larhun\|Larrun]] galduta gudu osoa ere galduko zuketela. Wellingtonen plana Soulten lerro osoan zehar gudarosteak plazaratzea bazen ere, erdigunean prestatu zuen eraso nagusia. Erdigunetik edo ezkerraldeko hegaletik lerroa haustuta, frantziar eskuinaldeko hegala hartuko zuketen. Hori zela eta, britainiar ezkerraldeko hegala (frantziar eskuinaldekoa erasotuko zuena) zuzentzeko Sir John Hope eta osatzeko 1. eta 5. dibisioak eta [[Manuel Freyre\|Freireren]] espainiarrak aukeratu zituen. Beresfordek erdigunea zuzendu zuen 3., 4. eta 7. dibisioak eta dibisoi arina erabiliz. Eskuinaldeko hegalean (frantziar ezkerraldekoa erasotuko zuena) Hillen 2. eta 6. dibisioak eta Morilloko espainiarrak eta Hamiltonen portugaldarrak kokatu zituen. Wellingtonek erasotzeko data ere aukeratu zuen: [[azaroaren 10]]a. == Gudua == Egunsentia baino lehen, Dibisio arina [[~~Larrun~~Larhun\|Larrungo]]go tontorretik hurbil dagoen [[ordoki]]ra ailegatu zen. Bere helburua bertan zeuden hiru gotorlekuak astintzea zen. Hori zela eta, arroilara joan eta bertan itxaron zuten erasotzeko agindua. Kanoi batek tiro egin eta erasoaldia hasi zen: 43., Oxfordshireko 52. eta 95. errejimentuek - 17. portugaldar ehiztariek (''Caçadores'') lagunduta - eraso eta frantziarrek ustekabean harrapatu zituzten. Hauek ihes egin zuten beste gotorlekuetara. [[Fitxategi:John Colborne.jpg\|thumb\|John Colborne]] 43. eta 95. errejimentuek tontorra eraso bitartean, anglo-portugaldar armadak kostaldetik gertuago dagoen Mouiz ordokian zegoen beste gotorlekua ere eraso zuen. Erasoaldi hau John Colbornek zuzendutako 52. infanteria arinaren errejimentuak egin zuen, 95. errejimentuaren laguntzari esker. Tontorrean bezala, berriro napoleondar armada ustekabean harrapatu, eta tirorik egin gabe frantziarrek alde egin eta britainiarrek gotorlekua konkistatu zuten. Behin [[Larhun\|Larrun]] lortuta, aliatuen bederatzi dibisioek eraso zuten. 3. dibisioak [[~~Amotz~~Amotze]]~~eko~~ko zubia hartu zuenean Soulten armada bitan zatitu eta arratsaldeko ordu bietarako erretretan zegoen. Frantziarrek 4351 eta Wellingtonek 2450 erori izan zituzten. == Ondorioak ==

Ugaranako gudua: berrikuspenen arteko aldeak