Erdialdeko Amerika: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
18. lerroa:
==Orografia eta klima==
[[Fitxategi:Centroamerica politico.png|thumb|280px|<small>Erdialdeko Amerikako herrialdeak eta hiriburuak</small>]]
Ekialdean, [[Karibe itsasoa]]ren eta, [[Ozeano Barea]]ren artean hedatzen da Erdialdeko Amerika, 523.780 km²ko eremua hartzen duen lur zerrenda luzexka batean. Lur behere hezeak hedatzen dira ekialdeko eta mendebaldeko itsasertzeetan eta 3.700 metroraino iristen diren mendiak eta sumendiak dira erdialdean.
72 ⟶ 73 lerroa:
Landaretza joria eta oparoa da. Arbola hosto-zabalak dira gehienak, haritzaren antzekoak. Ipar Ameriketako pinuak dira goi lurretan, eta arbola tropikalak. Intsektu eta txori motak ugariak dira: barnealdeko lurralde hezeetan, [[jaguar]]rak, marraskari txikiak, belatzak, sai beltzak eta ehize hegaztiak bizi dira; [[tapir]]ak, [[iguana]]k eta [[armadilo]]ak kostaldeko ordokietan, eta, dortokak, krokodiloak eta aligatorrak aintziretan eta paduretan.
<center>
'''Erdialdeko Amerikako bioaniztasuna (ornodun lehortar eta landare baskular espezie kopurua)'''
{|class="wikitable sortable"
|-
! Herrialdea
! Anfibio <br/>espezieak
! Hegazti <br/>espezieak
! Ugaztun <br/>espezieak
! Narrasti <br/>espezieak
! Onnodun lehortar <br/>espezieak
! Landare baskular <br/>espezieak
! Bioaniztasuna
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Belize}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Belize.htm Belize Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|46
|style="text-align:center;"|544
|style="text-align:center;"|147
|style="text-align:center;"|140
|style="text-align:center;"|877
|style="text-align:center;"|2.894
|style="text-align:center;"|3.771
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Costa Rica}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Costa_Rica.htm Costa Rica Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|183
|style="text-align:center;"|838
|style="text-align:center;"|232
|style="text-align:center;"|258
|style="text-align:center;"|1.511
|style="text-align:center;"|12.119
|style="text-align:center;"|13.630
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|El Salvador}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/El_Salvador.htm El Salvador Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|30
|style="text-align:center;"|434
|style="text-align:center;"|137
|style="text-align:center;"|106
|style="text-align:center;"|707
|style="text-align:center;"|2.911
|style="text-align:center;"|3.618
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Guatemala}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Guatemala.htm Guatemala Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|133
|style="text-align:center;"|684
|style="text-align:center;"|193
|style="text-align:center;"|236
|style="text-align:center;"|1.246
|style="text-align:center;"|8.681
|style="text-align:center;"|9.927
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Honduras}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Honduras.htm Honduras Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|101
|style="text-align:center;"|699
|style="text-align:center;"|201
|style="text-align:center;"|213
|style="text-align:center;"|1.214
|style="text-align:center;"|5.680
|style="text-align:center;"|6.894
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Nikaragua}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Nicaragua.htm Nikaragua Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|61
|style="text-align:center;"|632
|style="text-align:center;"|181
|style="text-align:center;"|178
|style="text-align:center;"|1.052
|style="text-align:center;"|7.590
|style="text-align:center;"|8.642
|-
|style="text-align:left;"|{{Bandera|Panama}}<ref>R. A. BUTLER (2006):[http://rainforests.mongabay.com/deforestation/2000/Panama.htm Panama Forest Information and Data] Rainforests.mongabay.com</ref>
|style="text-align:center;"|182
|style="text-align:center;"|904
|style="text-align:center;"|241
|style="text-align:center;"|242
|style="text-align:center;"|1.569
|style="text-align:center;"|9.915
|style="text-align:center;"|11.484
|}
</center>
== Historia ==
94 ⟶ 173 lerroa:
== Demografia ==
[[Fitxategi:Guatemalacityvolcanoes.jpg|thumb|250px|<small>[[Guatemala Hiria]], Erdialdeko Amerikako hiririk handiena</small>]]
[[Fitxategi:Atardecer de San Salvador desde Los Planes de Renderos.jpg|thumb|250px|<small>[[San Salvador]], Erdialdeko Amerikako bigarren hiririk handiena</small>]]
Kolonizatzaile espainiarren aurreko indiarrak ([[maiak]], [[nahuatl]]ak) dira nagusi Erdialdeko Amerikan, baina gehienak espainiarrekin nahasi dira. 42,5 milioi biztanle inguru bizi da bertan. Erdialdeko Amerikako herriek independentzia lortu zutenean, [[1820]]. urte inguruan, geratu egin zen Europako etorkinen sarrera, [[Guatemala]]n eta [[Honduras]]en izan ezik.
| |||