Alfontso XII.a Borboikoa (Espainia): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
No edit summary |
||
18. lerroa:
* [[Maria Kristina Habsburgo-Lorenakoa]]<br />([[1879]]-[[1885]])</small>
| senideak = '''Aita''': Frantzisko Asiskoa Borboikoa<br />'''Ama''': [[Elisabet II.a Espainiakoa]]
| seme-alabak =<Li>
* [[Maria de las Mercedes Borboikoa eta Habsburgo-Lorenakoa|Maria de las Mercedes]]
* [[Maria Teresa Borboikoa|Maria Teresa]]
* [[Alfontso XIII.a Espainiakoa|Alfontso]]
| erlijioa = [[Katoliko]]a
| sinadura = FirmaAlfonsoXii.JPG
28. lerroa:
}}
'''Alfontso XII.a Borboikoa''' (izen osoa [[gaztelania]]z: ''Alfonso Francisco Fernando Pío Juan de Maria de la Concepcion Gregorio Pelayo de Borbon y Borbon''; [[Madrilgo Errege Jauregia]], [[Madril]], [[1857]]ko [[azaroaren 28]]a - [[El Pardo]], [[1885]]eko [[azaroaren 25]]a), '''''Baketzailea''''' ezizenez, [[Espainia]]ko errege izan zen [[1875]]etik [[1885]]era bitartean. [[Elisabet II.a Espainiakoa]]ren eta honen senarra Frantzisko Asiskoa Borboikoaren semea zen. [[Borboien berrezarkuntza (Espainia, 1874-1931)|Borboien berrezarkuntzaren]] lehen erregea izan zen, 27 urterekin [[tuberkulosi]]ak hil zuen arte. Haren hil ondoko seme [[Alfontso XIII.a Espainiakoa|Alfontso]] izan zen ondorengo erregea, adin txikikoa zen bitartean Alfontso XII.aren alarguna [[Maria Kristina Habsburgo-Lorenakoa|Maria Kristina]] erreginordea izan bazen ere.
[[Fitxategi:Isabella II and Consort.png|thumb|200 px|left|Elisabet II. Espainiako eta Frantzisko Asiskoa eta Borboikoa, Alfontsoren gurasoak]]▼
[[Fitxategi:Queen Isabella II with her three youngest daughters.jpg|thumb|200 px|left|Elisabet erregina bere hiru alabekin]]▼
[[Fitxategi:Alfonso XII de España, c. 1870.jpg|thumb|right|Alfontso XII.a Espainiakoa]]▼
[[Fitxategi:Alfonso XII con el duque de Sesto.jpg|thumb|right|Alfontso XII.a bere irakaslea den Sesto dukearekin]]▼
== Biografia ==
=== Lehen urteak ===
▲[[Fitxategi:Queen Isabella II with her three youngest daughters.jpg|thumb|
Alfontso [[Madrilgo Errege Jauregia]]n jaio zen [[1857]]ko [[azaroaren 28]]an. Gurasoak [[Elisabet II.a Borboikoa]] eta [[Frantzisko Asisko Borboikoa]] printzea izan zituen. Egia esateko, garaiko zurrumurruek Frantzisko homosexuala zela zioten eta benetako aita Enrique Puig i Moltó kapitaina edo [[Francisco Serrano]] jenerala izan zitekeela uste zen, biak erreginaren maitale ezagunak baitziren<ref>[http://www.tiempodehoy.com/cultura/historia/el-nacimiento-escandaloso-de-alfonso-xii ''El nacimiento escandaloso de Alfonso XII''] Tiempodehoy.com</ref>.
44 ⟶ 40 lerroa:
* Maria Eulalia infanta, Gallierako dukesa (1864-1958).
=== Deserrialdia ===
▲[[Fitxategi:Alfonso XII con el duque de Sesto.jpg|thumb|
[[1868]]an, artean haurra zelarik, haren ama ''La Gloriosa'' deitutako iraultzaren ondorioz destronatua izan zen eta, horrela, errege familia erbestera joan beharrean izan zen. Aspaldi bananduta zeuden zurrumurrua baieztatuz, errege-erreginak bakoitza bere aldetik bizitzen jarri ziren [[Paris]]en.
59 ⟶ 56 lerroa:
Azken hau urtarrilean amaitu zen [[Manuel Pavía Rodríguez de Alburquerque|Pavía jeneralaren]] estatu kolpearen ondorioz eta, berriro ere, behin-behineko gobernuetako aroa hasi zen. Etapa historiko honetan zehar, Alfontsoren kausa [[Antonio Canovas del Castillo]]k ordezkatu zuen gorteetan.
[[Fitxategi:Alfonsoxii.jpg|thumb|right|Alfontso XII.a]]▼
[[Fitxategi:Alfonso XII of Spain.png|thumb|right|Alfontso XII.a]]▼
=== Espainiako errege ===
[[1874]]ko [[abenduaren 1]]ean, Alfontsok [[Sandhursteko manifestua]] kaleratu zuen, espainiar estatuko kideen aurrean bere burua printze katoliko, espainiar, konstituzionalista, liberal eta nazioari zerbitzatu nahia agertuz . Urte bereko [[abenduaren 29]]an, [[Arsenio Martínez-Campos]] segoviar jenerala altxatu zen [[Sagunto]]n ([[Valentziako probintzia|Valentzia]]), Alfontso printzea tronuratzearen alde. Alfontso Ingalaterratik itzuli zen, eta [[1875]]ean koroatu zuten Gorteen aurrean.▼
▲[[1874]]ko [[abenduaren 1]]ean, Alfontsok [[Sandhursteko manifestua]] kaleratu zuen, espainiar estatuko kideen aurrean bere burua printze katoliko, espainiar, konstituzionalista, liberal eta nazioari zerbitzatu nahia agertuz . Urte bereko [[abenduaren 29]]an, [[Arsenio Martínez-Campos]] segoviar jenerala altxatu zen [[Sagunto]]n ([[Valentziako probintzia|Valentzia]]), Alfontso printzea tronuratzearen alde. Alfontso Ingalaterratik itzuli zen, eta [[1875]]ean koroatu zuten Gorteen aurrean<ref name=bio>[http://www.biografiasyvidas.com/biografia/a/alfonso_xii.htm Alfonso XII] Biografiasyvidas.com</ref>.
[[1869ko Konstituzioa]] indarrik gabe utzi eta [[1876]]an berri bat aldarrikatu zuen, atzerakoiagoa hain zuzen ere. [[Mendizabalen Desamortizazioa]]ren ondorioz aberastu eta indartu zen burgesiak eta haren alde agertu zen armadak lagundu eta bultzaturik, monarkia egonkortzen eta oreka instituzionala lortzen saiatu zen; hala, ''bakezale'' ezizena eman zioten. Bi zeregin politiko nagusiri ekin zion penintsula barrenean, [[Antonio Cánovas del Castillo]] politikari boteretsuaren laguntzaz:
74 ⟶ 70 lerroa:
[[1883]]an, Alfontso XII.ak bisita ofizial bat egin zuen [[Belgika]], [[Austria]], [[Alemania]] eta [[Frantzia]]ra. Alemanian, [[Alsazia]]ko erregimenaren ohorezko koronelaren titulua onartu zuen; lurralde hau alemanek konkistatua zen eta Frantziak erreklamatzen zuen. Ekintza honen ondorioz, Frantziara bisitan joan zenean, paristarren aldetik ongietorri hotza jaso zuen.
Alemania espainiarren esku zeuden [[Karolina uharteak]] okupatzen saiatu zen, bi herrialdeen arteko gatazka sortuz.
Urte hartan bertan, [[Valentzia]]n [[kolera]] epidemia zabaldu zen, ondoren herrialdearen barnealdera hedatuz joan zena. Gaixotasuna [[Aranjuez]]era heldu zen eta, Alfontsok kaltetuak bisitatzeko nahia erakutsi arren, Canovas del Castilloren gobernuak, arriskutsua zela eta, ez zion utzi. Erregeak, orduan, aurrez abisatu gabe, Aranjuezera joan eta bertako Errege Jauregia irekitzeko agindua eman zuen, tropak bertan sartzeko. Behin han zegoela, gaixoak bisitatu eta laguntza eskaini zuen. Gobernuak honen berri izatean, Grazia eta Justizia Ministroa, Kapitain jenerala eta Gobernadore Zibila bidali zituen hara, erregea [[Madril]]era bueltan eraman zezaten. Iristean, herriak
Handik denbora gutxira, [[azaroaren 25]]ean, [[tuberkulosia]]k hil zuen Alfontso XII.a [[El Pardo jauregia]]n ([[Madril]]). Alfontsoren emazte [[Maria Kristina Habsburgo-Lorenakoa|Maria Kristina]] [[Espainia]]ko erreginorde izan zen [[Alfontso XIII.a Espainiakoa|Alfontso XIII.a]] semeak 16 urte bete zituen arte ([[1902]]).
[[Fitxategi:Mercedes of Orleans Queen of Spain.jpg|thumb|150 px|left|[[Maria de las Mercedes Orleansekoa]], Alfontso XII.aren lehen emaztea]]▼
[[Fitxategi:Alfonso XII with his second wife.jpg|thumb|200 px|right|[[Maria Kristina Austriakoa]], Alfontso XII.aren bere bigarren emaztearekin]]▼
[[Fitxategi:Elena Sanz.jpg|thumb|150 px|left|Elena Sanz, Alfontso XII.aren amorantea]]▼
[[Fitxategi:Queen Maria cristina with her three children.jpg|thumb|150 px|left|Maria Kristina eta bere 3 seme-alabak]]▼
== Ezkontzak eta seme-alabak ==
▲[[Fitxategi:Mercedes of Orleans Queen of Spain.jpg|thumb|150 px|left|<small>[[Maria de las Mercedes Orleansekoa]]
▲[[Fitxategi:Alfonso XII with his second wife.jpg|thumb|200 px|right|<small>Alfontso XII.a [[Maria Kristina
Alfontso XII.a bi aldiz ezkondu zen:
* Lehenengo emaztea bere lehengusina [[Maria de las Mercedes Orleansekoa]], Montpensierko dukeen alaba, izan zen. [[1878]]ko [[urtarrilaren 23]]an ezkondu ziren<ref>[http://www.hola.com/bodaprincipe/2004/01/30/alfonsoxii/ ''Así fue la boda de Alfonso XII y María de las Mercedes''] Hola.com</ref>; zoritxarrez, bost hilabete geroago, [[tifus]]ak hil zuen erregina gaztea.
98 ⟶ 91 lerroa:
* Fernando (1881-1922).
[[Fitxategi:EscorialAlfonsXII.jpg|thumb|right|Alfontso XII.aren hilobia]]▼
== Alfontso XII.a fikzioan ==
* ''¿Dónde vas, Alfonso XII?'' (filma). Erregea [[Vicente Parra]] aktoreak interpretatzen du.
* ''¿Dónde vas, triste de ti?'' (filma). Erregea Vicente Parra aktoreak interpretatzen du.
== Iruditegia ==
<gallery widths="250px" heights="250px" perrow="3">
▲
▲
▲
▲
</gallery>
== Ikus, gainera ==
| |||