Finlandiako Gerra: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robotak {{Commonskat}} gehitu du. Txantiloiak commons:category:Finnish War lotu du, Wikidataren arabera.
No edit summary
1. lerroa:
{{Gerra infotaula
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9fb; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; black-size: 95%;"
'''| izena = Finlandiako Gerra'''
! colspan="2" style="color: #FFFFF2; background: #AABDEE; padding: 4px; font-size:150%;" align="center" |
| guda = [[Napoleondar Gerrak]]
'''Finlandiako Gerra'''
| frontea =
|-
| irudia = [[Fitxategi:The Finnish war map1map5.svg|300px]]
| bgcolor=#f9f9f9 align=center colspan="2" |
| oina = Eskandinavia gerraren amaieran: Suediak Finlandia galdu zuen baina 1814an Norvegia lortuko du
{| style="background:#f9f9f9;" border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
| data = {{data|1808|2|21}} – {{data|1809|9|17}}
|- align=center
| lekua = [[Finlandia]], [[Suedia]]
| [[Fitxategi:The Finnish war map1.svg|300px]]
| koordenatuak =
|}
| lurraldea =
|-
| emaitza = Errusiar garaipena, [[Fredrikshamngo Ituna]]
!colspan=2 bgcolor="#D5DDF5"|Borrokalariak
| egoera =
|-
| widthgudulari1 =50%|<center>[[Fitxategi:Romanov Flag.svg{{bandera|75px]]<brErrusiar />[[Errusia]] [[Inperialismo|inperiala]]Inperioa}}<br />[[FrantziaFrantziar]]r eta [[Danimarka|daniarren]] laguntzarekin.
| gudulari2 = {{bandera|Suedia}}<br />[[Britainiar]]r eta [[portugaldar]]ren laguntzarekin.
| width=50%|<center>[[Fitxategi:Flag of Sweden.svg|75px]]<br />[[Suedia]]
| komandante1 = [[Friedrich von Buxhoeveden|Fiodor Buxhoeveden]]<br>[[Bogdan von Knorring]]<br>[[Piotr Bagration]]<br>[[Mikhail Barclay de Tolly|Barclay de Tolly]]<br>[[Nikolai Ivanovitx Demidov]]
|-
| komandante2 = [[Wilhelm Mauritz Klingspor]]<br>[[Carl Johan Adlercreutz]]<br>[[Georg Carl von Döbeln]]
!colspan=2 bgcolor="#D5DDF5"|Ondorioa
| indarra1 = 95.000 soldadu (1808)
|-
| indarra2 = 36.000 soldadu (1808)
| width=50%|<center>[[Finlandia]], [[Errusia]] [[inperialismo|inperialaren]] esku gelditu zen. [[Errusia]] izan zenez garaile, [[Finlandia]]k, [[Finlandiako Dukerri Handia|dukerri handi]] bat osatu zuen bere baitan, eta [[Suedia]]tik ezberdintzea lortu zuen.
| galera1 =
| width=50%|[[Fitxategi:Grand Duchy of Finland.png|150px]]
| galera2 =
|-
| galera3 =
|}
| oharra =
'''Finlandiako Gerra''', [[Suedia]] eta [[Errusia]]ren arteko gerra izan zen, [[1808]]ko [[otsail]]etik [[1809]]ko [[irail]]era iraun zuena. Gerra ondorio bezala, [[Finlandia]], [[Errusia]] [[inperialismo|inperialaren]] esku gelditu zen eta [[Finlandiako Dukerri Handia|dukerri]] bat osatzera pasa zen.
|}}
'''Finlandiako Gerra''', ({{lang-fi|Suomen sota}}; {{lang-sv|Finska kriget}}) [[Suedia]] eta [[ErrusiaErrusiar Inperioa]]ren arteko gerra izan zen, [[1808]]ko [[otsail]]etik [[1809]]ko [[irail]]era iraun zuena. Gerra ondorio bezala, [[Finlandia]], [[Errusia]] [[inperialismo|inperialaren]]Inperialaren esku gelditu zen eta [[Finlandiako Dukerri Handia|dukerri]] bat osatzera pasa zen.
 
== Hasiera ==
[[Errusia]]rrekErrusiarrek [[Napoleon]]ekin bake-akordioa sinatu ostean, [[Suedia]]kSuediak [[Napoleon|"antikristo"arekin]] negoziazioak egitea oso gaizki ikusi zuen, eta [[Britainia Handia|britainiarrekin]] batu zen. Hasieran, [[Suedia]]kSuediak, bere lurraldeak zabaltzeko aliantza egin zuen, eta [[Danimarka]] eta [[Norvegia]] herrialdeekin borrokatzen hasi zen [[Britainia Handia|britainiarrekinbritainiar]]rekin batera.
 
[[Danimarka]] menperatu zutenean, [[Itsaso Baltikoa|itsaso Baltikotik]] irtenbide gabe gelditu zuen [[Errusia]], eta horrek [[Suedia]] eta [[errusia]]rrenerrusiarren arteko harremanak hoztu egin zituen. [[Suedia]], [[Errusia]]renErrusiaren aurka borrokatzeko prest agertu zen orduan. [[Errusia]]k ere, herrialdearekin gerra batean sartzeko aukera planteatu zuen, irabaziz gero, [[Finlandia]] eskuratu, eta bere mugak [[Suedia]]rekikoSuediarekiko urrunduko zituen.
 
== 1808ko otsaila-maiatza ==
== [[1808]]ko [[Otsail]]a-[[Maiatza]] ==
[[1808]]ko [[otsailaren 21]]ean, [[errusia]]rerrusiar soldaduak, [[Finlandia]]koFinlandiako muga igaro zuten eta [[Hämeenlinna]] hiria menperatzea lortu zuten. Erasoa, [[Suedia]]ko erregea prestatu gabe iritsi zen, eta bere soldaduen zati txikia [[finlandia]]raFinlandiara eraman ahal izan zuen, [[Danimarka]]renDanimarkaren erasoa espero baitzuen ere.
 
Hortaz, [[errusia]]rrekerrusiarrek, defentsarik gabe, [[Kuopio]], [[Tampere]], [[Jakobstad]], [[Svartholm]], [[Helsinki]], [[Hanko]] eta [[Åland Uharteak]] menperatzea lortu zituzten. [[Suedia]]rrekSuediarrek, [[Finlandia]] defenditzeko, [[Pohjanmaa]] eskualdean babestu ziren. Gutxi egin ahal izan zuten, baina eskualdea [[Errusia]]renErrusiaren hatzaparretatikatzaparretatik babestu zuten denbora batez.
 
[[Errusia]]rrakErrusiarrak, [[finlandia]]rrenfinlandiarren laguntza guztiak jaso zituzten, izan ere, hauek, [[Suedia]]ren [[Monarkia absolutu|totalitarismotik]] ihes egin nahi zuten. [[Britainia Handia]]k bitartean, [[Suedia]]ri inoiz iritsiko ez zen laguntza hitz eman zion. [[Finlandia]]n, [[Suedia]]ren ondoan borrokatzeari uko egin zion eta soldaduak, [[Espainia]]ra bidali zituen [[Napoleon]]en aurka borrokatzeko.
 
== [[1808]]ko1808ko [[Abuztu]]aabuztua-[[Irail]]airaila ==
Gerrako denbora-tarte honek, [[errusia]]rreierrusiarrei laguntza jasotzen lagundu zion. Soldaduak 55.000ra iristen ziren, [[suedia]]rrensuediarren 36.000ren aurrean. [[Abuztuaren 14]]eanan [[errusia]]rrekerrusiarrek, gehiengo hau baliatu zuten [[suedia]]rraksuediarrak berriro erasotzeko.
 
[[Finlandia]] hegoaldeko [[errusia]]rerrusiar soldaduek, [[irail]]ean, [[Finlandia]] eskuan zeukatela ikusi zuten. [[Suedia]]rrenSuediarren adorea lurretik zegoen eta galdutako bataila guztien ondoren, gerra behin betiko amaitzea nahi zuten. Iparraldean aldiz, egoera nahasiagoa zen. [[Suedia]]rrenSuediarren boterea hazten hasi zen, eta bataila batzuk irabazten hasi zen.
 
[[Suedia]]rrakSuediarrak, hiru frontetan zeukaten gerra, [[Danimarka]]n, 45.000 soldadu zeudela; [[Norvegia]]n, 35.000 soldadurekin; eta azkenik, [[Finlandia]]nFinlandian. Honek, [[suedia]]rrensuediarren nahasketa ekarri zuen, eta iparraldean zerua argitzen joan zen [[errusia]]rrentzaterrusiarrentzat.
 
== [[1809]]ko1809ko [[negu]]anegua ==
 
Aldi honetarako, [[Errusia]]kErrusiak, [[Finlandia]] osoaren kontrola lortua zuen. [[Azaroaren 19]]an sinatutako akordio batean, [[Suedia]]r soldaduak herrialdea uztera behartuak izan ziren. Hala ere, gerra, ez zen bere baitan bukatu eta amaiera txukuna emateko, [[errusia]]rrak [[Suedia]]r lurretan sartzen hasi ziren.
 
[[Errusia]]rrekErrusiarrek 3 frontetik erasotu zuten [[Errusia]]. Lehenengoa [[Åland Uharteak|Åland uharteetatik]] [[Stockholm]] hiriburua erasotu nahian; bigarrengoa [[Turku]]tik; eta hirugarrena [[Botniako Golkoa|Botniako Golkotik]].
 
Erasoa, azkarra izatea espero zuen baina [[Errusia]]koErrusiako [[inperialismo|enperadoreak]] ideia surrealistatzat hartu zuen, eta baztertzeko puntuan egon zen.
 
== Gerraren Amaiera ==
 
Azkenik, [[Suedia]]kSuediak eta [[Errusia]]kErrusiak, ez aurrera ez atzera zeraman gerra batean murgildurik bake-akordio bat sinatzea erabaki zuten [[1809]]ko [[irail]]ean. Ondorioz, eta [[Suedia]] [[Stockholm]] hiriburua [[Errusia]]kErrusiak menperatuko zuen beldurraz, [[Finlandia]] eskualdeari agur eta [[Errusia]]kErrusiak eskuratu zuen.
 
{{commonskat}}
59 ⟶ 61 lerroa:
[[Kategoria:Finlandiako historia]]
[[Kategoria:Gerrak]]
 
{{AO lotura|no}}