Eneko Arista: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: hu:I. Íñigo, Pamplona királya |
No edit summary |
||
5. lerroa:
Eneko Aritza [[770]]. urte inguruan jaio zen eta gutxi gorabehera [[852]]an hil zen. Eneko Eneko Ximenez izeneko [[Pirinioak|Pirinioetako]] buruzagi baten semea zen, [[Aritza leinua|Aritza]] izeneko familiakoa, IX - X. m. bizi izan zena. [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] errege dinastia izango zenaren sortzailea, [[Aritza leinua|Aritzaren]] inguruan sortu baitzen [[Iruñe]]ko erret dinastia, Iñigotarrak izenez ere ezaguna.
[[824]]an, [[Pipino I.a Akitaniakoa|Pipino I.a]] errege frankoak eta bere menpeko jaun euskaldunak armada bidali zuten [[Iruñe]]ra, baina bueltakoan, [[Orreaga]]-Garaziko mendietan, Eneko Aritza eta bere suhiak frankoen armadari gailendu zitzaizkien. [[Eblo]] eta [[Aznar Galindez I.a]] kondeak preso hartu zituzten. Baskoi nobleek Eneko Aritza errege goratu eta [[Iruñeko Erresuma]] sortu zuten (824). Eneko Aritza saiatu zen buruzagi euskaldunekin harreman onak izaten eta familia loturak hedatzen, [[Tutera]]ko [[Banu Qasi]] godo [[musulman]]ekin eta [[
Garai hartan [[Iruñea]] zenez [[baskoi]]en hiri nagusia, Eneko Aritzak bertan kokatu zuen bere gortea. Iruñea leku estrategikoa bilakatzearekin batera frankoen eta arabiarren jomuga ere bihurtu zen. Eneko Aritzak ez zuen euskaldun guztiak aginte bakar batera ekartzea lortu, baina, baskoi-euskaldunak bizi ziren lurraldetara zabaldu zituen bere ekintza armatuak. Arabako lurraldeek etengabe jasaten zuten [[Asturias]] aldeko godoen, Kasio familiaren eta [[Zaragoza]]ko musulmanen erasoei aurre egin eta Iparraldetik zetozen [[Frankoak|frankoei]] eutsi egin zien.
11. lerroa:
[[842]]an, [[Kordoba]]ko [[Abd ar-Raman II.a]] emirrak eraso egitea agindu zuen [[Banu Qasi|Qasitarren]] kontra, bere aurka altxa zirelako. [[Musa ibn Musa|Musa ibn Musa ibn Fortun]] [[Banu Qasi|qasitarrak]] laguntza eskatu zion anaiorde eta aitaginarreba zuen Eneko Aritzari eta biek bat eginda egin zieten aurre arabiarrei. [[Arabiar]]rak [[Iruñe]]ko lurretatik eragoztea lortu zuten, baina, hurrengo urtean ([[843]]) sartu ziren haien tropak hiriburuan. Eneko Aritza zauritu egin zuten bataila horretan eta bere semea Fortun Enekones batailan hil zuten. Hala ere, bakea egin ondoren arabiarrek onartu egin zizkioten errege euskaldunari bere lurrak.
Bien bitartean [[Europa]]n [[Verdungo Hitzarmena|Verdungo banaketa]] egin zen ([[843]]) eta [[850]]ean, berriz, Eneko Aritza Iruñeko erregeak eta [[Karlos Burusoila]] [[Frantzia]] eta [[Akitania]]ko erregeak Bake-Ituna egin zuten. Eneko Aritzaren garaian errotu ziren [[Nafarroa]]ko lurretan monasterioak, [[Leireko monasterioa|Leirekoa]] bereziki. Bere semea [[
== Ezkontza eta seme-alabak ==
Enekok [[Oneka Belaskez]], Belasko [[816]]an hildako [[Iruñe]]ko Jaunaren alaba, ezkondu zuen. Lau seme-alaba izan zituzten:
* '''Asona Eneko''', [[Musa ibn Musa ibn Fortun]], [[Tutera]] eta [[Huesca]]ko ''wali''a ezkondu zuena.
* '''[[
* '''Galindo Eneko Iruñekoa''', [[851]]an [[Kordoba]]n hilda.
* '''[[Nunila Eneko|Nunila]]''', [[
{{Nafarroako errege-erreginen aurkibidea}}
| |||