Ganga (arkitektura): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
8. lerroa:
== Ganga motak ==
=== Ganga izuna ===
[[File:Corbelledarch.png|thumb|150px|Ganga izun baten eskema.]]
Arku izun batek, luzerako ardatzean proiektatzean, ganga izun bat ematen du. Arku izuna bezala, hurbilduz doazen [[harlandu]] edo [[harlangaitz]] ilaraz osatua dago, eta ez[[dobela]]z. Horregatik, ez da da benetako ganga eta [[leihoburu]]en antzera funtzionatzen du.
* ganga apaldua▼
* ganga trenkatua▼
Ganga izuna [[arkitektura megalitiko]]an, [[maia]]n eta hilobi mizenikoetan ([[Atreoren altxorra]]n esaterako) erabili izan da.
Image:Single vault 001.png|Kanoi ganga▼
=== Kanoi ganga ===
Image:Groined vault 001.png|Ertz ganga▼
Image:Groin vault top.jpg|Gurutze ganga▼
Gainazal zilindroerdiko ganga da, geometrikoki [[sortzaile]] zirkuluerdiak eta zuzentzaile zuzenak sortua. Batez ere espazio luzeak estaltzeko erabili izan da, hala nola elizetako [[nabe]]ak. [[Erromatar arkitektura]]n eta [[erromaniko]]an erruz erabili da.
Kanoi gangaren zuzentzailea zuzena izan beharrean zirkularra bada, ''eraztun ganga''{{erref behar}} izena hartzen du eta deanbulatorioetan erabili izan da.
=== Ertz ganga ===
Perpendikularrean gurutzatzen diren bi kanoi gangek eratzen dute. Puntu erdiko bi arku oinarri hartuta eratzen da. Intersekzio lerroak edo ertzak [[elipse]] arkuak dira, goiko [[erpin]]ean gurutzatzen direnak.
Gurutzatzen diren bi gangak berdinak badira, estalitako espazioa laukia da. Bi gangak zabalera desberdinekoak badira, estalitako espazioa laukizuzena da.
=== Luneto ganga ===
Fletxa desberdineko bi kanoi gangak eratutako ertz ganga mota da.
Gangaren fletxa hutsarte erdia baino txikiagoa denean, hau da, kanoi ganga kirkuluerdikoa baino baino apalagoa dena.
=== Gurutze ganga ===
▲[[Image:Groin vault top.jpg|thumb|150px|Gurutze ganga]]
Egitura funtzioa duten arku edo nerbioz osaturiko ganga mota da. Nerbioen arteko tarteak betegarri estaltzen dira. Nerbioen itxura eta antolaketa askotarikoa eta oso konplexua izan daiteke.
=== Ganga esferikoa edo kupula ===
{{sakontzeko|Kupula}}
[[file:Kupolvalv.png|thumb|150px|Kupula.]]
Gangatzat hartzen da, geometrikoki kanoi ganga bat bere buruaren inguruan biraka eratzen delako. Gehienetan esfera-erdi itxura da, baina egitura sistema honek beste hainbat itxura izan dezake. Horma zirkular edo zutabeen gainean eusten da.
=== Labe ganga ===
Esfera laurdenak osatua da, hau da, kupula erdia. Proiekzio bertikala eta horizontala zirkuluerdiak dira eta, hortaz, [[abside]]ak eta [[exedra]]k estaltzeko da egokia. Erromatar arkitekturan eta erromanikoan askotan erabili izan da.
[[File:Haengekuppel.png|thumb|150px|Ganga trenkatua.]]
Karratu baten lau aldeak eratzen dituzten planoen proiekzioak perpendikularki ebakita geratzen den esferaerdiko ganga da. Espazio karratuak estaltzeko balio du eta plano bertikalekin elkartzen [[erdi puntuko arku]]ak eratzen ditu.
== Gangaren osagaiak ==
| |||