Zuzenbide: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
11. lerroa:
Zuzenbidearen arlo ezberdinetan bereizten da. Lehenengo maila batean, zuzenbide publiko eta zuzenbide pribatua bereizten dira. Zuzenbide pribatuaren baitan Zuzenbide Zibila eta Merkataritza Zuzenbidea daude eta Zuzenbide publikoan, aldiz, Zigor Zuzenbidea eta Administrazioa Zuzenbidea daude, besteak beste.
 
== ZuzenbideaZuzenbidearen eta justiziaizaera ==
 
Zuzenbidearen azken xedea [[justizia]] da eta horrela zuzenbidea osatzen duten arauak printzipioz bidezkoak lirateke, gizarte-ordena zaindu eta pertsonen eskubideak bermatzeko. Ildo horretatik, [[zuzenbide natural]]a eta [[zuzenbide positibo]]a bereizten dira. Zuzenbide naturala arau idatzien aurretik gizarteak ontzat eta bidezkotzat jotzen dena da, gizarteko jokabideak gidatu eta gizakiek berez onartzen dutena. Zuzenbide naturalean oinarrituz, gizarteak arau zehatzak osatu eta aplikatu egiten ditu. Justizia idealaz haraindi, arau ''juridiko'' horiek osatzen dute zuzenbide positiboa. Dena den, askotan ez datoz bat pertsonek beretzat nahi dituzten eskubideak, gizarteak eskatzen duen ordena eta arauek ezartzen dituzten xedapenak. Halatan, zuzenbidearen balorazio ezberdinak egin dira: batzuen iritziz, zuzenbidea gizartearen ongizaterako eta justiziarako ordena izan beharko litzateke eta horretan ahalegindu behar da; ikuspuntu marxista batetik, zuzenbidea gizarte-ordena inposatzeko [[gizarte-klase]] baten tresna bat besterik ez da eta ikuspuntu neutro batetik, zuzenbidea arau-multzo bat besterik ez da, [[justizia]]rekin zerikusi handia edo txikia izan dezakeena<ref>{{es}} {{Erreferentzia
|izena=Manuel
|abizena=Atienza
20. lerroa:
|orrialdea=47}}</ref>.
 
== Zuzenbidea eta justizia ==
Justiziaren bila, zuzenbidean nagusitu behar diren printzipio nagusietako bat berdintasuna: legea guztientzat berdina da eta guztiei modu berean aplikatzen da, "''Princeps debet patere leges quas fecit''" edo "Printzeak ere berak egindako legeak bete behar ditu" printzipioa aipatuz. Beste printzipio naturaletako bat bakea da: zuzenbideak gatazkak konpontzen saiatu behar da.
 
Zuzenbidearen azken xedea [[justizia]] da eta horrela zuzenbidea osatzen duten arauak printzipioz bidezkoak lirateke, gizarte-ordena zaindu eta pertsonen eskubideak bermatzeko. Ildo horretatik, [[zuzenbide natural]]a eta [[zuzenbide positibo]]a bereizten dira. Zuzenbide naturala arau idatzien aurretik gizarteak ontzat eta bidezkotzat jotzen dena da, gizarteko jokabideak gidatu eta gizakiek berez onartzen dutena. Zuzenbide naturalean oinarrituz, gizarteak arau zehatzak osatu eta aplikatu egiten ditu. Justizia edo lege naturalean oinarrituz, arau ''juridiko'' horiek osatzen dute zuzenbide positiboa. Dena den, askotan ez datoz bat pertsonek beretzat nahi dituzten eskubideak, gizarteak eskatzen duen ordena eta arauek ezartzen dituzten xedapenak.
 
Justizia kontzeptua bera ere eztabaidatua da: batzuen iritziz, justizia [[Jainko]]ak finkatzen du eta horrela, zuzenbidea [[erlijio]] nagusiak ezartzen duten ordenan oinarritzen da herrialde zenbaitetan; [[razionalismo]]an, ordea, gizakia lege naturala arrazoitzeko gauza dela baieztatzen da, gizakiaren esentzian arakatuz eta ondoren gizakiak gizartean elkarbizitzeko moduak adostuz, [[gizarte-kontratu]] baten bitartez.
 
Justiziaren bila, zuzenbidean nagusitu behar diren printzipio nagusietako bat berdintasuna: legea guztientzat berdina da eta guztiei modu berean aplikatzen da, <ref>"''Princeps debet patere leges quas fecit''" edo "Printzeak ere berak egindako legeak bete behar ditu" printzipioaleloa aipatuzaipatzen da horren haritik.</ref>. Beste printzipio naturaletako bat bakea da: zuzenbideak gatazkak konpontzen saiatu behar da.
 
== Zuzenbidearen iturriak ==
 
Zuzenbidea arauek osatzen dute, baina ez edonolakoak: zuzenbidearen arauak juridikoak izan behar dira eta halatan, garrantzitsua da arau horiek nondik sortu eta nola eratzen diren zehaztea.
 
== Zuzenbidearen irakaskuntza Euskal Herrian ==