Manex Goienetxe: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{Biografia infotaula oinarria
'''Manex Goihenetxe Etxamendi''' ([[Ezterenzubi]], [[Behe Nafarroa]], [[1942]] - [[Pic du Biscau]], [[Biarno]], [[2004]]ko [[maiatzaren 2]]a) euskal historialari, kultur eragile eta politikaria zen. [[Eusko Ikaskuntza]] elkarteko kidea.▼
| izena = Manex Goihenetxe
| irudia =
| zabalera =
| oina =
| izen osoa = Manex Goihenetxe Etxamendi
| ezizena =
| jaiotza data = [[1942]]ko [[irailaren 22]]a
| jaiotza hiria = [[Ezterenzubi]]
| jaiotza herrialdea = {{EH-NB}} [[Nafarroa Beherea]]
| heriotza data = [[2004]]ko [[maiatzaren 2]]a
| heriotza hiria = [[Biscau]] mendia, [[Pirinioak]]
| heriotza herrialdea = [[Fitxategi:Béarn flag.svg|20px]] [[Biarno]], [[Fitxategi:Flag of Occitania.svg|20px]] [[Okzitania]]
}}
▲'''Manex Goihenetxe Etxamendi''' ([[Ezterenzubi]], [[
== Biografia ==
Nekazari-familia batean jaioa, [[Bretainia]]ra joan zen ikastera; [[Batxilergo (Frantzia)|Batxilergoa]] [[Roazhon]]en atera zuen [[1963]]an eta [[fraide]] ordenatu zen [[Ploermael]]eko kongregazioan [[1967]]an; fraide [[1972]] arte izan zen. [[1969]]an [[Tolosa (Okzitania)|Okzitaniako Tolosan]] [[Historia]]ko lizentzia atera zuen eta irakasle lanean hasi zen. [[Paue]]ko unibertsitatean maisu diploma atera zuen [[1981]]ean, [[DEA (titulua)|DEA]] delakoa<ref>''Diplôme d'études approfondies''.</ref> [[1982]]an eta doktoregoa [[1984]]an. Irakasle lanek [[Oloroe]], [[Lurda]] (biak [[Okzitania]]n), [[Donibane Lohizune]] eta [[Kastellin]]era ([[Bretainia]]) eraman zuten.
[[Ikas]] elkarteko idazkari [[1972]]tik [[1983]]ra, talde honek eta [[Euskaltzaindia]]k batera antolatu zuten [[Udako Euskal Unibertsitatea]]ren ikastaroak paratu zituen [[Donibane Lohizune]]n ([[1973]] eta [[1974]]an) eta [[Uztaritze]]n ([[1975]]-[[1976]]an); [[1977]]tik [[1979]]ra [[UEU]]ko zuzendaria izan zen. [[1975]]eko [[ekainaren 27]]an [[Euskaltzaindia]]k euskaltzain urgazle izendatu zuen eta [[Eusko Ikaskuntza]]ko kidea ere zen. [[Seaska]]ko lehen langile finkoa izan zen ([[1977]]-[[1981]]) eta sare honetako irakasle eta beste ardura batzuk izan zituen erretiroa hartu arte ([[1981]]-[[2003]]) [[Kanbo]], [[Baiona]] zein [[Ziburu]]n. Unibertsitate irakaslea ere izan zen [[Paue]] eta [[Baiona]]n. Zazpi bat hizkuntza zekizkien: euskaraz gain [[frantses]]a, [[latin]]a, [[ingeles]]a, [[espainiera]], [[gaskoi]]-[[okzitaniera]] eta [[nafar-aragoiera]]. Horrela lortu zuen euskaraz ez dauden [[Euskal Herria]]ri buruzko dokumentu andana aztertzea.
[[
[[Angelu]]ko bizilaguna izan zen urte luzeetan eta [[Angelu Hegoalde]] [[kantonamendu]]an hautagai abertzalea izan zen [[1999]]an; herri [[Lapurdi|lapurtar]] honetako historia bildu zuen bere liburuetako batean. Herriko "[[Kimua (ikastola)|Kimua]]" [[ikastola]]ren alde ere aritu zen.
[[2004]]ko [[maiatzaren 2]]an mendi-istripu bat izan zuen [[Biarno]]ko [[Biscau]] mendian eta bertan hil zen Anne-Marie Pargaderekin batera<ref>[http://www.kaixo.com/kanalak/manex_goienetxe_hil_egin_da_mendian,_istripu_baten_ondorioz-1_501_k2.html Albistea] kaixo.comen.</ref>. Bere errautsak [[Errozate]]n bota zituzten, [[Ezterenzubi]]ko Intzagaraia jaiotetxetik oso hurbil<ref>Iturria: ''Bidegileak'' bildumako koadernoa.</ref>.
== Lanak ==
[[Euskal Herria]]ri buruzko hainbat historia lan argitaratu ditu [[frantses]]ez zein [[euskara]]z. Eremu honetan ikertzaile gakoenetakoa da; ''Histoire générale du Pays Basque'' seriea oso erreferentzia garrantzitsua da. [[Euskal Herri]] osoa historiaren ikuspuntutik aztertzen aintzindari eta bakarrenetakoa izan zen<ref>[[Josu Chueca]], [[Berria]], [[2004]]ko [[maiatzaren 5]]a.</ref>.
* ''Histoire de la Colonisation Française au Pays basque.''
* ''Livre Blanc de la langue et culture basques.'' ([[1974]])
15 ⟶ 35 lerroa:
* ''Uztaritze au milieu du XIIe siecle.'' ([[1981]])
* ''Les origines sociales et historiques d'Eskualzaleen Biltzarra (1893-1913).'' ([[1984]])
* ''
* ''Bayonne: Guide Historique.'' ([[1986]])
* ''Lapurdi Historian'' (''[[Elkar]]'', [[1987]], [[Donostia]]). Liburuen artean euskaraz dagoen bakarra.
* ''Les Basques et leur histoire. Mythes et réalités.'' ([[1993]])
* ''Histoire d’Anglet.'' ([[1997]])
24 ⟶ 44 lerroa:
* ''Histoire générale du Pays Basque III.'' ([[2001]])
* ''Histoire générale du Pays Basque IV.'' ([[2002]])
Euskaraz ordea artikulu luze (46) eta ikerketa lanen (hogei bat) zati oso inportante bat egin du
== Iturriak ==
* [[Jean-Louis Davant]]: ''Manex Goihenetxe 1942-2006'', ''[[Bidegileak]]'' bilduma, [[Eusko Jaurlaritza]], [[Gasteiz]], [[2006]]. Interneten [http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/bidegileak/181_goihenetxe.pdf hemen].
* ''Manex Goihenetxeren oroitzapenetan'' artikulua, [[Pruden Gartzia]], [[Uztaro]] aldizkariko 72. alea. [[UEU]], [[2010]]. Bibliografia zehaztua dakar. [http://www.uztaro.com/uztaro_fitxategiak/1029_Uztaro72.Pruden.pdf Interneten] irakurgai.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
[[Kategoria:Euskal historialariak|Goihenetxe, Manex]]
29 ⟶ 58 lerroa:
[[Kategoria:Euskaltzainak|Goihenetxe, Manex]]
[[Kategoria:Ezterenzubitarrak|Goihenetxe, Manex]]
[[Kategoria:Angeluarrak|Goihenetxe, Manex]]
[[Kategoria:1942ko jaiotzak|Goihenetxe, Manex]]
[[Kategoria:2004ko heriotzak|Goihenetxe, Manex]]
| |||