Iberiar Penintsulako Gerra Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
|||
29. lerroa:
Wellington [[Donostiako setioa|Donostia konkistatzeko]] ahaleginetan zegoenean, bere portua garrantzi estrategikoa zuenez, 11.000 lagun bidali zituen [[Iruñe]]ra [[Enrique José O'Donnell|O'Donnell jeneral]] espainiarraren agindupean. Frantziarren kontraerasoa saihesteko [[Rowland Hill]]en gudarosteari eskatu zion [[Pirinioak|Pirinioetatik]] 80 [[kilometro]]ko luzera zuen frontea kontrolatzea, batez ere, mendiko pasabideak<ref>{{Erreferentzia | abizena1 = Chandler| izena1 = David| izenburua = Dictionary of the Napoleonic Wars| argitaletxea = Wordsworth Editions| urtea = [[1999]]| isbn = 1 84022 203 4}}</ref>.
Porrotaren ondoren [[Nicolas Jean de Dieu Soult|Soult mariskalak]] laster berrantolatu zuen bere armada eta [[Pirinioetako kanpaina|Iruñeko goarnizioa babesteko kanpaina]] bota zuen [[Amaiurko gudua|Amaiur]] eta [[Orreagako gudua (1813)|Orreaga]]ko pasabideetatik<ref name = "Longford">{{Erreferentzia | abizena1 = Longford| izena1 = Elizabeth| izenburua = Wellington: The Years of the Sword| argitaletxea = Panther Books Ltd.| urtea = [[1971]]| isbn = 586 03548 6}}</ref>. Nahiz eta kanpainaren hasieran garaipenak izan, nafar orografia eta aliatuen defentsa sutsuak laster geldiarazi zuten frantziar armada. Wellingtonek armada berrantolatu eta [[1813]]ko [[abuztuaren 1]]ean [[Soraurengo gudua]]n berriro menderatu zituen frantziarrak.
[[Abuztuaren 31]]n Soultek beste saiakera bat egin zuen Donostiako goarnizioa askatzeko. Hala ere Galiziako armadak [[San Martzialgo gudua (1813)|San Martzialen]] eutsi eta frantziarrak bota zituen [[Gipuzkoa]]tik. Gudua pasa eta gero, anglo-portugaldar armadak hiru egunez [[Donostiako setioa|Donostia arpilatu zuen]]: hiria erretzeaz gain, bertokoak erail eta bortxatu zituen<ref>{{Erreferentzia| izena1 =José | abizena1 =de Oleza| izenburua = La recuperación de San Sebastián y Pamplona en 1813| argitaletxea = Edit. Gómez| non = [[Iruñea]]| urtea = [[1959]]}}</ref><ref>{{Erreferentzia | abizena1 = Sadaba | izena1= Javier | abizena2 = Sadaba| izena2 = Asier | | egile1-lotura = Javier Sadaba |urtea = [[1995]] | izenburua = Historia de San Sebastián | argitaletxea = [[Txertoa]] | non = [[Donostia]] | isbn = 84-7148}}</ref>.
37. lerroa:
== Gerra Ipar Euskal Herrian ==
[[Fitxategi:Bataille de la Nivelle.jpg|thumb|left|150px|[[Ugaranako gudua]]]]
Baina gerra ez zen bertan bera gelditu, anglo-portugaldar armadak ez zuelako bakea sinatu, Espainiako erregeak baizik. [[Louis Gabriel Suchet|Suchetek]], orduan, [[Ipar Euskal Herri]]ra eraman zuen gudu zelaia. [[Irail]]ean eta [[urria]]n lehenengo borrokak [[Ekialdeko Pirinioak|Ekialdeko Pirinioetan]] izan zirenez arren, [[azaro]]an mendebaldera jo zuten. [[Azaroaren 10|Hilaren 10ean]], hain zuzen ere, [[Ugaranako gudua]] izan zen. Hilabete bat beranduago [[Basusarriko gudua|Basusarrin]] borrokak izan ondoren, [[abenduaren 9]] eta [[abenduaren 13|13]] artean [[Errobiko gudua]] egin zuten [[Baiona]] inguruan<ref
Handik gerra [[Biarno]]rantz mugitu zen [[1814]]ko [[apirilaren 14]]an [[Tolosako gudua]]rekin bat gerra amaitu arte<ref>{{Erreferentzia | izena1 =Jean-Paul | abizena1 =Escalettes| izenburua = 10 avril : la bataille de Toulouse| argitaletxea = Loubatieres| isbn =978-2862663098}}</ref>. Ordurako [[Napoleon]]ek kargua utzia zuen- [[apirilaren 12]]an utzi zuen- baina borrokak ez zuten momentu hartan eten, berria fronteraino heldu ez zelako. Azken borroka [[Euskal Herria]]n [[Tolosa (Frantzia)|Tolosarenaren]] egun berberean jazo zen: [[Baionako gudua]] izanik<ref>{{Erreferentzia
| |||