Alberto Urdaneta
Alberto Urdaneta Urdaneta (Bogotá, 1845eko maiatzaren 29a - Ibídem, 1887ko irailaren 29a), El arquitecto de Cota [1] eta Artista-soldado ezizenaz, [2] artista, kazetaria, idazlea, irakaslea, enpresaburua, mezenas, [3] Kolonbiako nekazaria eta soldadua izan zen, Kolonbiako Alderdi Kontserbadoreko kidea.
| Alberto Urdaneta | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | 1845eko maiatzaren 29a |
| Heriotza | 1887ko irailaren 29a (42 urte) |
| Jarduerak | |
Bizitza laburra izan arren, Urdaneta hainbat jakintza arlo zabaletan nabarmendu zen. Bere bizitzan zehar kazetaria eta hainbat egunkariren sortzailea izan zen, artearen babesle gisa nabarmendu zen; Argazkilaria, [4] grabatzailea, idazlea, eskultorea, margolaria eta karikaturagile politikoa izan zen. Nekazaritzari ere eskaini zion bere burua, bere herrialdean ezarri nahi zituen nekazaritza sistema berritzaileak aztertuz. Kontserbadorea izan arren, Urdanetak ez zuen arazorik izan mota guztietako pentsalariekin elkartzeko.
Kolonbiako Arte Ederren Eskola Nazionalaren sortzailea izan zen, 1886an eta zur gaineko Grabatu Eskolaren sortzailea. Hainbat materialez osatutako bilduma pribatua ere bazuen, liburuak eta artelanak barne, eta horietako asko gaur egun herrialdeko hainbat museo eta hezkuntza eta kultur zentrotan gordetzen dira. [3] Gainera, XIX. mende amaierako margolari kolonbiar onenetakotzat hartzen da [2] eta xilografiaren aitzindaritzat ere bai. [5]
Urdaneta Papel Periódico Ilustrado kultur aldizkariaren sortzaile eta zuzendaria izan zen, Kolonbiako kazetaritza eta kulturan lan aitzindaritzat hartua, eta proiektu bakezaletzat muturreko polarizazio politikoaren garaian, baita herrialdeko kulturan eta kazetaritzan erreferentea ere, non bere garaiko pentsalaririk handienek bat egin zuten.
Salvador Camacho eta Rafael Núñez bezalako pertsonaia handiekin adiskidetasuna garatu zuen, zeinek, bere dirutzaz gain, bere asmo guztietara guztiz dedikatzeko aukera eman baitzioten. Bere azken urteetan Kolonbiako armadaren gidaritza eman zioten, 1885etik 1887an ustekabean hil zen arte. Gaur egun Kolonbiako kulturan eragin handieneko gizonetakotzat hartzen da, bere lan zabalagatik eta lan egin eta nabarmendu diren arloengatik (eta ez dira gutxi).
Biografia aldatu
Alberto Urdaneta Urdaneta Bogotan jaio zen, Nueva Granadako Errepublikan, 1845eko maiatzaren 29an, Venezuelako eta Uruguaiko jatorriko familia militar eta diplomatiko ospetsu eta oso aberats baten baitan, 7 seme-alabatik laugarrena izanik.
Prestakuntza eta lehen jarduerak aldatu
1852an hasi zituen ikasketak, Kristoren Institutuan -José Joaquín Ortizek zuzendua- jesuitek hezi zutela, eta gero Bogotako Jesuiten Seminarioan, 1854an, eta han egon zen 1861ean erlijiosoak Kolonbiatik kanporatu zituzten arte; han ezagutu zuen bere lagun Manuel Briceño. Jesuiten ikastetxeak utzi ondoren, José Caicedo Rojasek zuzendutako Mutis Akademian sartu zen eta José Celestino Figueroaren pintura eskolak jaso zituen. [6] [7]
1865ean 20 urte zituela graduatu, Parisera joan zen ikasketak osatzeko, [8] bertan nekazaritzan eta abeltzaintzan espezializatu zen, Normandiako nekazaritza teknikak behatuz [9] Pintura ikasketetan ere aritu zen, Paul Cesar Gariot-ek hezita, eta gero Espainiara bidaiatu zuen.
Paristik itzuli zenean, 1868an, El Agricultor egunkaria sortu zuen Urdanetak José María Vargas eta Salvador Camachorekin batera, eta egunkari horren bitartez kazetaritza-ibilbideari ekin zion eta non Frantziako egonaldian nekazaritza arloan lortutako ezagutzak zabaldu zituen. Gainera, bere Buenavista baserrian ikasitako teknikak praktikan jarri zituen, duela gutxi aitarengandik oinordetzan jasotakoak. [2]
1870ean bere etxaldea "frantsitzeko" proiektua hasi zuen, eraikinaren paisaian erreforma garrantzitsuak eginez, besteak beste, kapera bat non bere freskoak jarri zituen. Horrela hasi zen arkitektura eta paisaiarekiko interesa. Urte horien inguruan, Cota udalerriko plaza nagusia diseinatu zuen, bere Buenavista finkatik hurbil batzegoen. Antza denez, Urdaneta Parisko Konkordia Plazan inspiratu zen Cotaren diseinuetarako. [1]
1873an, Manuel Murillo Toro presidenteari Vásquez Akademia sortzeko lizentzia eskatu zion, 1873ko 98. Legearen bidez errealitate bihurtu zena. Ikastetxeak ezin izan zuen lanari ekin Estatuko baliabide faltagatik, Urdaneta eta bere bikotekide Felipe Santiago Gutierrez margolari mexikarra ahalegindu arren. Akademia bere arte ederren akademiaren oinarria izan zen 1886an [7]
1875ean 21 urteko emazte gaztearen alargundu geratu zen, eta harengandik ez zuen seme-alabarik izan; eta bere omenez etxerik gabeko umeentzako gela bat sortu zuen Bogotan, 1876an Buenavista saldu ostean hara joan zen bizitzera. Aretoan, hildako emaztearen olio-pintura ere egon zen, 1948an Bogotazoan erre zutena. [2]
Rafael Urdaneta Bogotan hil zen, 1887ko irailaren 29an, 42 urte zituela. Bere aztarnak Bogotako hilerri zentralera eraman zituzten, han zeuden bere lagun batzuk (haiei egin zizkien hilobiak), eta gaur egun bere emazteari Sofíari eskaini zion mausoleoan daude. Núñez presidenteak estatu ohoreak agindu zizkion Urdaneta zenari. [2]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «Alberto Urdaneta “El arquitecto de Cota”» Revista Contestarte 2005.
- ↑ a b c d e Banco de la República. «Alberto Urdaneta: vida y obra» 1992.
- ↑ a b República, Subgerencia Cultural del Banco de la. «Alberto Urdaneta: lugar y alcance de una colección colombiana del siglo XIX» www.banrepcultural.org.
- ↑ Ministerio de Cultura de Colombia. (2013-12-09). «Últimos días de la exposición temporal Inicio de la fotografía en Colombia» mincultura.gov.co.
- ↑ Museo Nacional de Colombia. (2013-06-17). «El arte de grabar en madera» museonacional.gov.co.
- ↑ Museo Nacional de Colombia. (sin fecha). «"El pincel más enérgico y más vivo": Pedro José Figueroa, sus discípulos y el oficio de la pintura en Bogotá (1790-1886)» museonacional.gov.co.
- ↑ a b Museo Nacional de Colombia. (2020-11-30). «Piezas en Diálogo, octubre de 2020» museonacional.gov.co.
- ↑ Rueda, Marta Fajardo de. (1987-07-01). «Alberto Urdaneta» Revista de la Universidad Nacional (1944 - 1992) 3 (14-15): 3–7..
- ↑ Fernández, Tomás. (2004). «Biografia de Alberto Urdaneta» www.biografiasyvidas.com.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q107605869
