Petronila Riquelme
Petronila Riquelme Rodríguez (Los Angeles, Txile, 1808 - Valparaíso, 1870eko martxoaren 29a), hil ondoren, Petronila O 'Higgins izenez ezaguna, emakume mestizo txiletarra izan zen, eta Bernardo O' Higgins heroi nazional eta askatzaile txiletarraren onartu gabeko alaba, jaio zenean. O 'Higgins familiako neskamea zuen ama, Patricia Rodríguez, maputxea.[1] Bere irudiak eta aitak harekin izan zuen harremanak lagundu dute O'Higgins berak maputxeen herriari buruz zuen pentsamendua ulertzen.[2]
| Petronila Riquelme | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Petronila Riquelme Rodríguez |
| Jaiotza | Los Ángeles (Txile), 1808 |
| Herrialdea |  Txile |
| Talde etnikoa | Mestizoa |
| Heriotza | Valparaíso, 1870eko martxoaren 29a (61/62 urte) |
| Hobiratze lekua | Cemetery Nº 1, Valparaíso, Chile (en)  |
| Familia | |
| Aita | Bernardo O´Higgins |
| Ama | Patricia Rodríguez |
| Ezkontidea(k) | José Toribio Pequeño (en) (1837ko azaroaren 13a - 1848) |
| Jarduerak | |
| Izengoitia(k) | Petronila O'Higgins |
Biografia
aldatuEz dakigu noiz jaio zen zehazki, baina badakigu Las Canteras etxaldean jaio zela, O'Higgins bizi izan zen lekuan, 1808. urtearen inguruan.[1] Bataio-partida suntsitu egin zuten armada errealista batek Los Angeles hiriari eraso egin zionean. Haren ama Patricia Rodríguez zen, Bernardo O'Higginsen etxeko zerbitzaria. Aitak ez zuen onartu jaio zenean, eta Isabel Riquelme aitaren aldeko amonaren abizena hartu zuen, garai hartan ohikoa zen bezala.[3][4] Petronila Riquelme Vargas-Machuca Isabelen arrebaren omenez izendatu zuten.[5]
Hala ere, O'Higginsekin batera hazi zen, eta hark Petita izena eman zion.[6] Uste da O'Higgins-ek, argi ez dagoen arren, leku berezia eman ziola etxean, eta irakurtzeko eta idazteko nahikoa hezkuntza jaso zuela.
1823an, O 'Higgins Perura erbesteratu zuten. Petronila, amarekin, amona Isabelekin, izeba Rosarekin eta Pedro Demetrio O 'Higgins erdi-nebarekin batera (O' Higginsen semea Rosario Pugarekin), berarekin batera erbesteratu zituzten, 1823ko uztailaren 19an "Fly" korbeta britainiarrean nazio honetarantz ontziratuz.[6][1]
Liman, José Toribio Pequeño Vásquez kreol peruarra ezagutu zuen, O'Higgins-en ogasunen administratzailea. 1837ko azaroaren 13an ezkondu zen harekin.[1] Bost seme-alaba izan zituzten: Bernardo Santiago (bere aitabitxia Bernardo O'Higgins bera izan zen), Rosa Petronila, José Gregorio, José Gerardo eta Luis Gonzaga del Auxilio, denak peruarrak.[7]Bere ezkontzak zailtasunak izan zituen, Jose Toribiok Montalván etxaldean kokatu behar izan baitzuen, San Vicente de Cañeten, eta azkenean 1848an porrot egin zuen, Pequeñok maitale bat zuela jakin zenean, bere iloba Carmen.1848ko maiatzaren 13ko gutun batean, Petronila Riquelmek hau idatzi zion:
Asko sentitzen dut zuri buruz esaten duten gauzengatik, zure portaegatik. Hezurrak eta ohorea eho dizkizute batez ere. Oraingoan, Lima osoan zabaldu da [...] dio familia horrek guztiak Carmen etxetik atera duzula, senarraren ondotik, eta diote zuk oso paper ona egin duzula. Orain lotsa hori niretzat da, lotsa ere ematen didalako irteteak ere [...] adardun bat naizela esango didatelako.[6]
Erantzun gisa, José Toribio Txilera abiatu zen bere bost seme-alabekin, eta Petronilak ezin izan zituen berriro ikusi bere bizitza osoan.[6] Petronilak Montalván etxaldean jarraitu zuen bere neba Demetrio O'Higgins-ek 1868an bere buruaz beste egin zuen arte. Ondoren, Petronilak Txilera itzultzea erabaki zuen, bere familia berreskuratzeko asmoz. Zoritxarrez, ezin izan zuen helburu hori bete, izan ere, Valparaísora iritsi baino zazpi milia lehenago Txilera zihoan ontzi berean hil zen, 1870eko martxoaren 29an, bihotzekoak jota.[5] "La Patria" egunkariak, "Petronila Riquelme O'Higgins de Pequeño" obituarioan deitu zionean, lehen aldiz eman zion abizen legitimoa. Valparaísoko 1. hilerrian lurperatu zuten hil zen egun berean.[1]
Pamela Pequeño de la Torre dokumentalista Petronila Riquelme-ren ondorengo zuzena da, bere hereniloba hain zuzen. Horretan oinarrituta, bere bizitzari buruzko dokumental bat eman zion, 2001eko "La hija de O'Higgins" izenekoa.[1]
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e f «La hija ninguneada de O'Higgins» La Tercera 2010-09-16.
- ↑ Garretón Munita, Luis. (2020-08-20). «Bernardo O’Higgins y el pueblo Mapuche» La Tribuna.
- ↑ Pequeño, Pamela. (2001). «La hija de O'Higgins» YouTube.
- ↑ Igor Antías, Luis Osvaldo. (2020-03-07). «En el Día de la Mujer: “Petita” la Hija de O'Higgins» Linares en Línea.
- ↑ a b Petronila Riquelme Rodríguez: La desconocida hija de Bernardo O'Higgins. agosto de 2015, 4 or..
- ↑ a b c d «Mujeres con historia... Petita O'higgins Riquelme Rodríguez» Archivo Nacional de Chile.
- ↑ Pilleux Cepeda, Mauricio. «Genealogía de Familias Chilenas» Genealog.