Ninnan Santesson
Ninnan Santesson, jaiotzaz Gertrud Paulina Santesson (Fjärås, 1891ko abenduaren 14a - Stockholm, 1969ko urtarrilaren 14a) eskultore eta marrazkilari suediarra zen. Santessonen eskultura monumentalak eta bere garaikideen erretratu intimoak izan ziren bere sorkuntza-arrakastarik handienak.
| Ninnan Santesson | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Gertrud Paulina Santesson |
| Jaiotza | Fjärås church parish (en)  , 1891ko abenduaren 14a |
| Herrialdea |  Suedia |
| Heriotza | Adolf Fredriks parish (en) , 1969ko urtarrilaren 14a (77 urte) |
| Hobiratze lekua | Skogskyrkogården |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Bertel Bertel-Nordström (1917ko urriaren 18a - 1928) |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Leinua | Q106412404 |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Grande Chaumière Akademia Académie Colarossi (en) Suediako Arteen Errege Akademia (1911ko iraila - 1913) |
| Irakaslea(k) | Sigrid Blomberg (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | eskultorea eta marrazkilaria |
| Lantokia(k) | Aljeria |
Biografia aldatu
Gaztaroa eta prestakuntza aldatu
Gertrud Paulina Santesson 1891ko abenduaren 14an jaio zen, familia aberats batean, Tjolöholmeko jauregian (gaur egun Tjolöholmeko gaztelua), Fjäråsetik gertu, Halland konderrian, Suediako[1] hegoaldean.[2] Berndt Ehrenfried Santessonen eta haren emazte Edith Elisabeten (sortzez Bergman) bigarren alaba zen. Södermanlandeko Mälby finkan hazi zen, Hallandeko ipar-ekialdean, baina aita hil egin zitzaion hamabi urte zituela.[1][2]
Familia Stockholmera joan zen bizitzera, eta Ninnani lehen eskultura-ikasgaiak eman zizkion amaren lagun Sigrid Blomergek. 1911tik aurrera, Arte Ederretako Suediako Errege Akademiako eskultura-sailean ikasi zuen, baina, beste ikasle batzuek bezala, ez zuen pedagogia gogoko, eta Parisera joan zen bere prestakuntza amaitzera.[1] Colarossi Akademian marrazkia eta Calmera Handiaren Akademian eskultura monumentala ikasi zituen, Antoine Bourdellen alboan[1]. Siri Derkert, Anna Petrus eta Lisa Bergstrand emakume artista suediarren lagun egin zen. Denboraldi hartan, Aljeriara joan zen urte eta erdiz, eta bidaia erabakigarria suertatu zen haren bilakaera estilistikoan. Bereziki, Monsieur Iffa izeneko erretratua egin zuen.[3] Ondoren erakutsia izan zen, beste lan batzuekin batera, Engelbert Bertel-Nordström artista finlandiarraren lanekin batera, Stockholmeko Konstnärshuseten. Santesson eta Bertel-Nordströmat 1917an ezkondu ziren.[1][2] Alaba bat izan zuten, Lena Santesson-Carlson (1918-1997), bera ere artista bihurtu zena. Bikotea 1928an banandu zen.[2]
Ibilbidea aldatu
Ninnan Santessonek 1930 urtea baino lehen landu zituen bere eskultura monumental gehienak, eta horietatik gehienak Goteborg hiriarekin lotuta daude. Hiriko bere lehen obra handiaren enkargua onartu zuen: Forsberg kontsularen etxea berritzea Lorensberg-en. Haritzezko lau irudi, hamalau kariatide eta sabai margotu bat egin zituen.[1] 1912an, Masthuggeko eliza apaindu zuen, Santessonen obra onenetakotzat jotzen dena. Lau urte geroago, Erik Dahlbergh mariskalaren granitozko behe-erliebea diseinatu zuen. Urte hartan bertan amaitu zituen Genius på högt postament ("Jeinua idulki baten gainean igota") izeneko eskultura eta Viktor Rydberg poetaren estatua, hamar urte geroago monumentu publiko bihurtu zena. Eskultura estilo klasikoan diseinatu zuen, eta poetaren izaera bikoitza irudikatzen zuen: bere idealismoa eta bere errealismoa.[1] 1930eko bere lana, Kunskapens träd ("Ezagutzaren zuhaitza"), Skövden, estilo berean diseinatu zuen, eta bere azken produkzio klasikoa izan zen.[1]
1930etik aurrera, Santessonek eskultura monumentaletan lan egiteari utzi zion, eta buztin, terrakota eta brontzezko eredu txikiak egitera dedikatu zen. Une hartan, artista garaikide ezagunen erretratuak egin zituen, hala nola, Naïma Wifstrand, Marianne Frestadius eta Hanna Rydh[4].[5] Bere tailerra aspaldiko lagunen topaleku bihurtu zen: Berta Hanssonek zirriborroetan lan egiten zuen, Siri Derkert eskultoreez arduratzen zen, eta Maj Bring modelo-lanetan aritzen zen. Santessonek egindako Bringen gorputz osoko eskultura maisulantzat hartzen da maiz.[6] Flicka med hund ("Neska txakurrarekin"), bere azken lana, estilo librean diseinatuta dago. Mälarhöjdenen, Stockholmeko kanpoaldean, ezarri zuten, bera hil ondoan.[7][1][2]
Ninnan Santenssonek banakako hainbat erakusketa egin zituen Stockholmen, Goteborgen, Uppsalan, Lunden eta Boråsen. Suediako eta Danimarkako erakusketa garrantzitsu ugaritan aurkeztu zituen bere lanak; besteak beste, Goteborgeko arte nordikoko erakusketan eta Liljevalchs konsthall-eko “Optimistak” erakusketan, baita Suediako Arte Elkarte Orokorrak antolatutako erakusketetan ere.[1][2]
Ninnan Santesson Stockholmen hil zen 1969ko urtarrilaren 14an,[1] eta haren errautsak oroitzapen-lorategi batean barreiatu ziren [alpha 2].[1]
Lanak aldatu
Ninnan Santessonek zurezko edo harrizko eskulturak egin zituen batez ere, eta, batzuetan, hormigoia, terrakota eta brontzea erabilita. Bereziki, bustoak egiten zituen, baina baita eskultura-, erliebe- eta estatuatxo-taldeak ere, hala nola Goran eta Dragoia, Printzea, Alaba giltza ingelesa bezala, Artzaina Arkumearekin, besteak beste. Batez ere bere eskultura monumentalengatik egin zen ezagun, hala nola Masthuggeko elizaren erretaula, zeina bere maisulantzat hartzen baita.[2]
Ulf Linde arte suediarreko kritikariak hauxe esan zuen:
"Ninnan Santessonen eskulturek eta marrazkiek sekulako bibrazioa dute formaren gainazal guztietan. [...] Agerian uzten du gauzen izaera sentikorra terminoaren adiera muturrenekoan. Inoiz ez da hutsala”.[1]
Bere lanak Nationalmuseum[8], Moderna Museet[9] eta Göteborg, Malmö eta Boråseko [2] museoetan gordetzen dira.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Bergström, Irja. (2018-03-08). Ninnan Santesson. ..
- ↑ a b c d e f g h Gertrud Paulina "Ninnan" Santesson 1891-1969. ..
- ↑ Notice de l'œuvre Monsieur Iffa. ..
- ↑ Notice de la sculpture de Hanna Rydh. ..
- ↑ Notice du portrait de Naïma Wifstrand. ..
- ↑ Notice de la sculpture de Maj Bring. ..
- ↑ Görts 2002, 439 orr. .
- ↑ Œuvre de Ninnan Santesson. ..
- ↑ Œuvre de Ninnan Santesson. ..
Bibliografia aldatu
- (Suedieraz) B. Brecht (trad. E. Santesson), Betraktande av konst o konsten att betrakta: anteckn:ar till en skulptur av N S (otr ms) [Begiradaren artea : NSren eskulturaren gaineko oharrak (otr ms)], KB.
- (sv) Maria Görts, « G Paulina (Ninnan) Santesson », Svenskt biografiskt lexikon, vol. 31, Stockholm, Kultura Ministerioa (Suedia), 2002 (linean irakurgai), p. 439.
- (Suedieraz) B. Hansson, « Den otroliga verkligheten »: 13 kvinnliga pionjärer [« Errealitate sinestezina » : 13 emakume aintzindari], éd. L Robbert, 1994.
- (Suedieraz) B. Hansson, Kamratporträtt [Lagun baten erretratua], 1984.
- (Suedieraz) R. Söderberg, Den sv konsten under 1900-talet [XX. mendeko arte suediarra], 1970.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q4976986
Multimedia: Ninnan Santesson / Q4976986
