Wikipedia

Margarida Aritzeta i Abad

idazle katalana

Margarida Aritzeta i Abad (Valls, 1953ko uztailaren 20a) idazlea da eta literatura eta literatura konparatuaren teoriaren irakaslea izan da Rovira i Virgili Unibertsitatean (Tarragona) 2018ko irailera arte.[1]

Margarida Aritzeta i Abad

8. Letra Katalaen Instituzioaren dekano

2019 -
← Isabel-Clara Simó
Bizitza
JaiotzaValls, 1953ko uztailaren 20a (70 urte)
Herrialdea Espainia
Lehen hizkuntzakatalana
Hezkuntza
Hizkuntzakkatalana
gaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea
Jasotako sariak

Vallsen (Alt Camp) jaio zen, Bartzelonan ikasi eta denbora batez bizi izan ondoren, Valls-era itzuli zen eta hab bizi da. Prestakuntza-garaian, Bartzelonako Escola Sant Jordi-n (gaur egun Arte Ederren Fakultatea) hiru ikasturte egin zituen. Hasieran, Bartzelonako Unibertsitateko filosofia eta letra ikasketekin konbinatzen zuen, baina Arte Ederrak utzi zituen humanistika ikasketetan buru-belarri aritzeko.

Literaturaren munduarekin harremanetan jarri zenean erbestetik itzultzen hasiak ziren idazleak, erreferentzia-figurak eta hirurogeita hamarreko belaunaldiko gazteak ezagutu zituen. Haiekin adiskidetasuna eta literatura-harremanak ditu, baina ez du ezer argitaratuko 80ko hamarkadara arte.[2]

Ofèlia Dracs literatura-kolektiboan parte hartu du 1983tik, kolektiboak Negra i consentida (1983) liburuaren edizioa prestatzen ari zela, eta inoiz argitaratu ez den La primera vegada izeneko konpilazio batean hasi zen lanean.

Ofèlia Dracs kolektiboaren bileretako bat, Roser Vernet-en eta Quim Soler-en argazkia

Ofèlia Dracs kolektiboarekin ipuinak argitaratu ditu Essa efa (1985), Boccato di cardinali (1985) eta Misteri de reina (1994) liburuetan. Taldeko partaide izan zen honek Joaquim Soler eta Jaume Fuster hil ondoren biltzeari utzi zion arte, berez ez baitzen inoiz desegin.[3]

Lanbide jarduera aldatu

Irakaslea da, historia modernoan lizentziatua eta Bartzelonako Unibertsitatean katalan filologian doktorea. Han, Josep Lleonart i Maragall poeta eta kritikariari buruzko tesiarekin egin zuen doktoretza. Irratian (Reuseko Herri Irratia)4 eta aldizkako hainbat argitalpenetan parte hartu du, hala nola Mestral astekaria, bizitza laburrekoa, Kataluniako hegoaldeko eskualdeetako eta Avui informazio politikoko egunkaria izan nahi zuena.[4][5] Bizitza profesional gehiena irakaskuntzan, ikerketan eta idazketan eman du.

Lanbide jardueraren hasieran, Bigarren Hezkuntzako irakaslea izan zen hiru urtez. Laster, 1979-80 ikasturtean, Bartzelonako Unibertsitateko VII. Dibisioarekin, Rovira i Virgili Unibertsitatearekin, profesionalki lotu zen, eta 2018ko ikasturtearen amaiera arte egin zuen lan bertan.[6] URVitk UAB eta UOC bezalako beste unibertsitate batzuk lagundu ditu irakaskuntza eta ikerketa proiektuetan, hala nol UBren ICE, Kataluniako Generalitateko Administrazio Publikoko Eskolarekin. Europa, Amerika eta Asiako hainbat literatura solasaldi eta biltzarretan hartu du parte. Graduondoko ikastaroak eta literaturari buruzko masterrak antolatu ditu, literatura-idazketari buruzkoak eta gidatuak, eta literatura-ikastaroak eman ditu Argentinako eta Kubako unibertsitateetan, Intercampus programaren bidez.[7] Hain zuzen ere, Kuban, ama jaio zen tokian, Kubako Herentzia lanarekin hasi zen bere narrazio-lanaren ildo tematikoetako bat.

 
Margarida Aritzeta Cardellà baserriaren aurrean, non El pou dels maquis eleberriko pasarteak gertatzen diren.

Bere narratibaren beste lerro bat Valls-ekin eta jaio zen masiarekin lotuta dago. 1946 eta 1947 artean Agrupació Guerrillera de Catalunya taldeko partaide ziren lau gerrillari bizi izan ziren bederatzi hilabetez, eta "80ko hamarkadako erorketa" delakoan atxilotu zituzten, eta 35836 gerra-kontseiluan prozesatu zituzten. Bera jaio baino lehen gertatutako istorio honen ezagutzak, egiazko eleberria ekarri du: El pou dels maquis. El pou dels maquis. Els fets, els documents, bolumenean gertaerak, dokumentuak, dokumentazio-prozesua eta bizirik atera zirenekin elkarrizketak azaltzen dituzte.

Argitaratutako lehen lana saiakera bat da:Carrasclet-Veciana, elements per a l'anàlisi de la guerrilla antiborbònica (1979). Batez ere eleberriak argitaratu ditu, eta horietako batzuk haur eta gazteentzat dira. Genero eleberria ere landu du: nobela beltza, zientzia-fikzioa, fantasia mitikoa.

Unibertsitateko irakasle gisa egindako jarduerak hainbat ikerketa-lan, literatura-azterketa eta edizio kritiko argitaratzera eraman du; horien artean, nabarmentzekoak dira Maldàko baroiaren Calaix de Sastre lanare zati bat eta Narciso Ollerri buruzko zenbait azterlan, besteak beste.[8][9]

 
Margarida Aritzeta Kataluniako Histori Museoan 2008an

2006 eta 2010 bitartean, Kataluniako Generalitateko gobernukide izan zen. Lehendakariordetzako Ekintza Saileko Zuzendari Nagusi gisa hainbat proiektu bultzatu zituen, hala nola, Gobernuaren oroitzapen historiko eta kulturalen batzordea sortzea, Generalitateak Alguer-en duen ordezkaritza edota Kataluniako Generalitatearen Perpinyàneko etxea buru zuen Kataluniako Mugaz Gaindiko Eremuaren Eurodistricte proiektua.[10][11][12]

Obrak aldatu

Eleberriak aldatu

Narratiba aldatu

  • Quan la pedra es torna fang a les mans. Barcelona: Selecta, 1981; ISBN 9788429804737.
  • Essa Efa [obra col·lectiva, amb Ofèlia Dracs]. Barcelona: Laia, 1985; ISBN 9788429742312.
  • Boccato di cardinali [obra col·lectiva, amb Ofèlia Dracs]. València: Tres i Quatre, 1985; ISBN 9788475021485.
  • Temps de secada. València: Gregal, 1986; ISBN 9788475751375.
  • Misteri de reina [obra col·lectiva, amb Ofèlia Dracs]. València: Tres i Quatre, 1994; ISBN 9788475024202.
  • "La fortuna", dins DD. AA.: Dones soles. Barcelona: Planeta, 1995. Col·lecció Ramon Llull, p. 21-32; ISBN 9788408016281.
  • "El prodigi", dins DD. AA.: Temps de fogony: relats històrics de l'Alt Pallars. Barcelona: Proa, 2004; dins DD.AA.: El darrer comte del Pirineu. Barcelona: Proa, 2005.ISBN 9788484377801
  • “L'assassinat de la venedora de cupons”, dins Anna Maria VILLALONGA (ed.). Elles també maten. Barcelona: Llibres del Delicte, 2013.ISBN 9788494106415.
  • "L'or del ring", dins Llibre de la Marató 2015, p. 101-112; ISBN 9788494452406.
  • "Metro Llacuna", dins Barcelona, viatge a la perifèria criminal, Barcelona: Crims cat.ISBN 9788492412785
  • "Mala sang", dins Assassins del Camp. Barcelona: Llibres del Delicte, 2018; ISBN 9788494788949.
  • "El fill del rei", dins La cervesa de la Highsmith. Lleida: Pagès, 2021, p. 29-38; ISBN 9788413032320.

Gazteentzako eleberria aldatu

Saiakera, kritika eta azterlan literarioak aldatu

  • Carrasclet-Veciana. Elements per a l'anàlisi de la guerrilla antiborbònica. Valls: Òmnium Cultural, 1979; Número d'OCLC: 807238745.
  • Un filojansenista: Jaume Cesat: Barcelona, 1757 - Valls, 1809: presentació d'un manuscrit de poesies. Valls, 1982. Col·lecció Òmnium Cultural Alt Camp; ISBN 8430069046.
  • Josep Lleonart: obra crítica. 3 vols. (1010 f.). Universitat de Barcelona, Facultat de Filologia 1985. Número d'OCLC: 804417271. Doktore tesiaren laburpena. Barcelona: Universitat de Barcelona, 1985. OCLC: 892302531.
  • Manuel de Montoliu: obra crítica. Tarragona: Institut d'Estudis Tarraconenses Ramon Berenguer IV, 1988; ISBN 8450579724.
  • Diccionari de termes literaris. Barcelona: Edicions 62, 1996; ISBN 8429741186.
  • El joc intertextual: quatre itineraris per la "Sala de les nines": (Llorenç Villalonga, Mercè Rodoreda, M. Antònia Oliver, Toni Serra). Barcelona: Proa, 2002; ISBN 8484373517.

Testuen edizioa eta testuen edizio kritikoa aldatu

  • Rafael d'Amat i de Cortada (baró de Maldà). Viatge a Maldà i Anada a Montserrat ( M. Aritzetaren sarrera-azterlanarekin). Barcelona: Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 1986; ISBN 8472027759.
  • Rafael d'Amat i de Cortada (baró de Maldà). El Col·legi de la Bona Vida ( M. Aritzetaren sarrera-azterlanarekin). Barcelona: Barcanova, 1993; ISBN 8475338216.
  • Rafael d'Amat i de Cortada (baró de Maldà). Viles i ciutats de Catalunya (edizio kritikoa sarrerako azterketarekin). Barcelona: Barcino, 1993; ISBN 8472266516.
  • Rafael d'Amat i de Cortada (baró de Maldà). Miscel·lània de viatges i festes majors (edizio kritikoa sarrerako azterketarekin). Barcelona: Barcino, 1994; ISBN 8472266591 ISBN 8472266605.

Bere lanari buruzko azterlanak aldatu

  • Magí Sunyer (ed.) (2020). Margarida Aritzeta, Tarragona, Publicacions de la URV (ISBN 978-84-8424-861-3)
  • "Aritzeta i Abad, Margarida", dins Diccionari de la Literatura Catalana, dirigit per Àlex Broch, p. 82-83. Barcelona: Enciclopèdia Catalana 2008; ISBN 9788441218239.

Sariak eta aintzatespenak aldatu

  • Víctor Catalàds ipuin eta narrazio saria: Quan la pedra es torna fang a les mans (1980)
  • Joaquim Ruyra sariko finalista 1981an: Grafèmia (1982)
  • Sant Joan elaberri saria: Un febrer a la pell (1983)
  • Gazte Literaturako Barcanova saria 2013an El vol de la papallona. La nit de la papallona izenbururarekin argitaratua (2014).
  • Creu de Sant Jordi (2018) [14][15]
  • Títol de Reconeixement de l'Ajuntament de Valls (2016) [16]
  • Vallenca de l'any (2014) [17]
  • Tiana Negra 2019 jaialdian omendua izan zen eleberri beltzeko idazleen hainbat belaunaldiren arteko kate-maila izateagatik. [18]
  • Jornades "Margarida Aritzeta" de la Càtedra Baixeras (2019)[19]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Katalanez) «Margarida Aritzeta i Abad | enciclopedia.cat» www.enciclopedia.cat (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  2. ↑ (Katalanez) «Margarida Aritzeta | Associació d'Escriptors en Llengua Catalana» www.escriptors.cat (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  3. ↑ (Katalanez) carlesdomenec. (2016-01-22). «Homenatge al col·lectiu Ofèlia Dracs a Tiana Negra» Bearn (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  4. ↑ (Katalanez) Castells a les ones | RevistaCastells.cat. 2023-08-09 (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  5. ↑ (Katalanez) EPN, Josep Lluís Eras /. (2023-08-19). «i es posaren a caminar! - 02 set 2016» El Punt Avui (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  6. ↑ (Katalanez) «“Estem retornant a una certa diglòssia i així no afavorim el català”» Diari digital de la URV 2019-03-27 (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  7. ↑ (Katalanez) «Unes jornades sobre Margarida Aritzeta ressalten la seva aportació als diferents gèneres literaris» Diari digital de la URV 2019-11-28 (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  8. ↑ (Katalanez) «Unes jornades sobre Margarida Aritzeta ressalten la seva aportació als diferents gèneres literaris» Diari digital de la URV 2019-11-28 (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  9. ↑ (Katalanez) «Margarida Aritzeta» scholar.google.cat (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  10. ↑ (Katalanez) «Treballar a la frontera : la Generalitat a Perpinyà i a l'Alguer» iris.urv.cat (Universitat Rovira i Virgili) (Noiz kontsultatua: 2023-08-21).
  11. ↑ (Katalanez) «Treballar a la frontera» www.slideshare.net (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  12. ↑ (Katalanez) «Treballar a la frontera - [PDF Document»] vdocuments.mx (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  13. ↑ (Katalanez) «BCN World ja té una novel·la negra - 05 des 2014» El Punt Avui 2023-08-20 (Noiz kontsultatua: 2023-08-20).
  14. ↑ (Katalanez) «Margarida Aritzeta i Abad» Departament de la Presidència (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  15. ↑ (Katalanez) «L’escriptora i professora de literatura Margarida Aritzeta rebrà la Creu de Sant Jordi» Diari digital de la URV 2018-07-18 (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  16. ↑ (Katalanez) Lliurament dels Títols de Reconeixement de Ciutat. (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  17. ↑ (Katalanez) «La 31a Nit de Premis aplega tres-centes persones al Centre Cultural Municipal» El Vallenc 2014-01-06 (Noiz kontsultatua: 2023-08-21).
  18. ↑ (Katalanez) «Homenatge a Margarida Aritzeta en el Tiana Negra» www.diaridetarragona.com (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).
  19. ↑ (Katalanez) Virgili, Univesitat Rovira i. «La Càtedra Baixeras organitza les Jornades Margarida Aritzeta» www.baixeras.catedra.urv.cat (Noiz kontsultatua: 2023-08-19).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Margarida_Aritzeta_i_Abad&oldid=9363043"(e)tik eskuratuta