Uztailaren 20
data
Uztailaren 20a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta batgarren eguna da, 202.a bisurteetan. 164 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
.jpg)
.jpg)
Gertaerak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1521 – Gaztelar soldadu eta beaumontarrek Donibane Garaziko zitadela asaltatu eta sarraskituko dute.
- 2015 – Uxue Barkos Nafarroa Garaiko lehendakari hautatu zuten, Geroa Bai, EH Bildu, Podemos-Ahal dugu eta Izquierda-Ezkerraren babesarekin.
Mundua aldatu
- 1402 – Ankarako guduan Tamerlanek otomandarrak mendean hartu eta Bayezid sultana preso hartu zuen.
- 1842 – Pirinioetako punturik garaiena den Aneto mendiaren lehenbiziko igoera burutu zen.
- 1881 – Siuxen buru zen Zezen Eseria armada estatubatuarraren aurrean errenditu zen.
- 1944 – Claus von Stauffenberg eta alemaniar erresistentziako beste kide batzuk Adolf Hitler hiltzen saiatu ziren.
- 2007 – Espainiako Auzitegi Nazionaleko Juan del Olmo epaileak El Jueves aldizkariaren azken alea bahitzea agindu zuen, Espainiako Koroaren ondorengoei irainak botatzen ziotelakoan. Hurrengo egunean, El Juevesen webgunea itxiarazi zuten.
- 2011 – Goran Hadzic politikari ohi serbiarra ustezko gerra kriminala izateagatik atxilotu zuten.
Arte eta kultura aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 1994 – The Client ("Bezeroa") filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Susan Sarandon, Tommy Lee Jones eta Brad Renfro aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 1969 – Apolo 11 ontzia Lasaitasunaren Itsasoan ilargiratu zen eta, sei ordu eta erdi geroago, Neil Armstrong eta Buzz Aldrin (irudian) Ilargian oinez ibili ziren lehen gizakiak bihurtu ziren.
Kirolak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 2003ko Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusiaren finala: Patxi Ruiz txapeldun, Olaizola II.aren aurka 22-7 irabazi ondoren.
Mundua aldatu
Jaiotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1818 – Casilda Iturrizar, bizkaitar filantropoa (h. 1900).
- 1892 – Eli Gallastegi, Gudari, bizkaitar politikari abertzale eta jeltzale independentista (h. 1974).
- 1903 – Jesús Larraza, euskal herritar futbolaria (h. 1926).
- 1924 – Jose Joakin Mitxelena, gipuzkoar bertsolaria (h. 1988).
- 1936 – Joseba Intxausti, Iturriotz'tar Iñaki, gipuzkoar idazlea eta Euskaltzain urgazlea (h. 2023).
- 1948 – Faustino Aizkorbe, nafar margolari eta eskultorea.
- 1951 – Guillermo Gortazar, arabar historialari eta politikaria.
- 1960 – Federico Etxabe, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1961 – Iñaki Aldekoa Beitia, gipuzkoar EHUko irakaslea eta idazlea.
- 1963 – Nicolás de Miguel, UPyDko gipuzkoar politikaria.
- 1964 – Josetxo Anitua, gipuzkoar abeslaria, hainbat rock taldetako kidea (h. 2008).
- 1970 –
- José Javier Esparza, UPNko nafar politikaria.
- Mikel Torres, bizkaitar politikaria, Portugaleteko alkatea.
- 1971 – Karlos Aizpurua, gipuzkoar bertsolaria.
- 1976 – Maiorga Ramirez, EAko nafar politikaria.
- 1983 – Barbara Goenaga, gipuzkoar aktorea.
- 1987 –
- Xabier Etxebarria, bizkaitar futbolaria.
- Mikel Santamaria, nafar futbolaria.
- 1991 – Jon Xabier Vidal, bizkaitar futbolaria.
- 1993 –
- Ander Gayoso, bizkaitar futbolaria.
- Mikel Zarrabeitia Ipiña, bizkaitar futbolaria.
- 1995 –
- Txomin Juaristi, bizkaitar txirrindularia.
- Julen López Salas, gipuzkoar futbolaria.
- 2002 –
- Alberto Dadie, gipuzkoar futbolaria.
- Ekhiñe Zapiain, nafar bertsolaria.
Mundua aldatu
- 1374 – Francesco Petrarca, italiar poeta (h. 1374).
- 1519 – Inozentzio IX.a, Aita santua (h. 1591).
- 1656 – Johann Bernhard Fischer von Erlach, austriar arkitekto, dekoratzaile, eskultore eta arte historialaria (h. 1723).
- 1725 – Joaquín Ibarra, espainiar tipografoa (h. 1785).
- 1737 – Nicolás Fernández de Moratín, espainiar poeta, prosista eta dramaturgoa (h. 1780).
- 1754 – Destutt de Tracy, frantziar filosofo eta politikaria (h. 1836).
- 1766 – Thomas Bruce Elgin, britainiar diplomatikoa eta arte-bildumagilea (h. 1841).
- 1774 – Auguste de Marmont, frantziar mariskala (h. 1852).
- 1785 – Mahmud II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1839).
- 1797 – Paweł Edmund Strzelecki, poloniar esploratzaile eta geologoa, Australiako esplorazioengatik ospetsua (h. 1873).
- 1804 – Richard Owen, ingeles naturalista (h. 1892).
- 1811 – James Bruce (Elgingo VIII. kondea), Erresuma Batuko agintaria, Britainiarrena zen Ipar Amerikako lurraldeko gobernaria (h. 1863).
- 1822 – Gregor Mendel, austriar abade eta zientzialaria (h. 1884).
- 1847 – Max Liebermann, alemaniar margolaria (h. 1935).
- 1852 – Theo Heemskerk, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1932).
- 1864 – Erik Axel Karlfeldt, suediar poeta, 1931n hilondoko Literaturako Nobel Saria (h. 1931).
- 1868 – José Félix Uriburu, Argentinako presidentea de facto (h. 1932).
- 1873 – Alberto Santos-Dumont, brasildar hegazkin pilotua (h. 1932).
- 1877 – Tom Crean, irlandar itsasgizona, antartikaren esploratzailea (h. 1938).
- 1890 – Giorgio Morandi, italiar margolaria (h. 1964).
- 1895 – László Moholy-Nagy, hungariar margolaria eta eskultorea (h. 1946).
- 1897 – Tadeus Reichstein, suitzar biokimikaria, 1950eko Medikuntzako Nobel saria (h. 1996).
- 1912 – George Johnston, australiar kazetari, gerra berriemaile eta idazlea (h. 1970).
- 1918 – Olga Ramos, espainiar aktorea, biolin-jotzailea eta kupletista (h. 2005).
- 1919 – Edmund Hillary, zeelandar mendizalea, Everestera Tenzing Norgayekin igo zen lehenengo alpinista (h. 2008).
- 1921 – Henri Alleg, frantziar kazetaria, PCFko kidea eta Alger républicain egunkariaren zuzendaria (h. 2013).
- 1923 – Elisabeth Becker, Bigarren Mundu Gerran kontzentrazio-esparru bateko zaintzailea (h. 1946).
- 1924 –
- Lola Albright, estatubatuar abeslari eta aktorea (h. 2017).
- Tatiana Lioznova, sobietar zinema-zuzendaria (h. 2011).
- 1925 –
- Jacques Delors, frantziar ekonomialari eta politikaria, Europako Batzordeko presidentea (h. 2023).
- Frantz Fanon, Antilletako psikiatra eta iraultzailea (h. 1961).
- Roger Laporte, frantziar idazlea (h. 2001).
- 1927 – Joan Jara, britainiar dantzari eta aktibista politikoa, Víctor Jararen emaztea (h. 2023).
- 1928 – Belaid Abdessalam, Aljeriako lehen ministroa (h. 2020).
- 1932 – Nam June Paik, korear-estatubatuar artista (h. 2006).
- 1933 – Cormac McCarthy, estatubatuar eleberrigilea (h. 2023).
- 1934 – Uwe Johnson, alemaniar idazlea (h. 1984).
- 1935 – André Isoir, frantziar organo-jotzailea (h. 2016).
- 1938 –
- Roger Hunt, ingeles futbolaria (h. 2021).
- Diana Rigg, ingeles aktorea (h. 2020).
- Natalie Wood, estatubatuar aktorea (h. 1981).
- 1939 – Judy Chicago, estatubatuar artista feminista eta idazlea.
- 1945 – Kim Carnes, estatubatuar musikari eta egile abeslaria.
- 1947 –
- Gerd Binnig, alemaniar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria.
- Carlos Santana, mexikar-estatubatuar gitarra-jotzailea.
- 1948 – Naama Goren-Inbar, israeldar arkeologo eta paleoantropologoa.
- 1953 – Margarida Aritzeta i Abad, kataluniar idazlea da eta literatura eta literatura konparatuaren teoriaren irakaslea.
- 1955 – Arsenio Fernández de Mesa, El Cuco, PPko politikaria eta Guardia Zibileko zuzendari ohia.
- 1956 – Thomas N'Kono, kamerundar futbol atezain ohia.
- 1958 – Billy Mays, estatubatuar telebista aurkezlea, infokomertzialak egiteagatik ospetsua (h. 2009).
- 1962 – Carlos Alazraqui, estatubatuar aktore, umorista, eta abeslaria.
- 1964 – Chris Cornell, estatubatuar kantautorea, abeslaria eta gitarrista (h. 2017).
- 1965 – Joe Arlauckas, lituaniar jatorriko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1966 – Enrique Peña Nieto, Mexikoko presidentea.
- 1969 – Josh Holloway, estatubatuar aktore eta modeloa.
- 1973 –
- Macarena Berlín, espainiar kazetaria, irrati esataria eta telebistako aurkezlea.
- Haakon Norvegiakoa, Norvegiako printze oinerdokoa.
- Monkaen Kaenkoon, thailandiar abeslari eta aktorea.
- 1974 – Tosca Musk, hegoafrikar-kanadar zinemagilea.
- 1977 – Alessandro Santos, Alex, japoniar futbolari ohia.
- 1978 – Cédric Heymans, frantziar errugbilari ohia.
- 1980 – Gisele Bündchen, brasildar top-model eta aktorea.
- 1983 – Kanako Ito, japoniar futbolari ohia.
- 1985 – Rocío Gutiérrez, espainiar belar-hockey jokalaria.
- 1988 – Julianne Hough, estatubatuar dantzari, koreografoa, aktore eta abeslaria.
- 1989 – Britney Markham, estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
- 1990 – Keigo Higashi, japoniar futbolaria.
- 1993 – Stephanie de Zorzi, italo-euskal jatorriko venezuelar modeloa.
- 1998 – Cristina Polonio, espainiar eskubaloi jokalaria.
- 1999 – Alejandra Hannoverkoa, monakoar aristokrata.
- 2000 – Loïck Lespinasse, frantziar futbolaria.
Heriotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1849 – Juan Jose Mogel, euskal idazlea (j. 1781).
- 1902 – Marzelino Soroa, donostiar antzerkigilea (j. 1848).
- 1936 – José Sanjurjo, nafar militarra, Estorilen (j. 1872).
- 1958 – Pedro Maria Irurtzun, nafar argazkilaria (j. 1902).
- 1980 – Severino Zuazo, Athleticeko bizkaitar futbolaria (j. 1889).
- 2002 – Pedro Alberto Cano, bizkaitar futbolaria, Noveldan (j. 1969).
- 2006 –
- Angela Arregi, bizkaitar moda-diseinatzailea (j. 1939).
- Gaizka Barandiaran, gipuzkoar idazle eta musikagilea (j. 1916).
- 2010 – Felix Erdozia, euskal arraunlaria eta arraun entrenatzaile eta zuzendaria (j. 1915).
- 2014 – Alex Angulo, erandioztar aktorea (j. 1953).
Mundua aldatu
- 985 – Bonifazio VII.a, antipapa.
- 1031 – Roberto II.a Frantziakoa, kapetar leinuko bigarrengo Frantziako erregea (j. 972).
- 1524 – Klaudia Frantziakoa, Frantziako erregina ezkontidea eta Bretainiko dukesa (j. 1499).
- 1746 – Jacques-Bonne Gigault de Bellefonds, Frantziako artzapezpikua (j. 1698).
- 1752 – Johann Christoph Pepusch, alemaniar-ingeles musikagilea (j. 1667).
- 1816 – Gavrila Romanovich Derzhavin, errusiar olerkaria (j. 1743).
- 1824 – Maine de Biran, frantziar filosofoa (j. 1766).
- 1851 – Horace François Bastien Sébastiani de La Porta, frantziar soldadu, diplomatiko eta politikaria (j. 1771).
- 1866 –
- Ippolito Caffi, italiar margolaria (j. 1809).
- Bernhard Riemann, alemaniar matematikaria (j. 1826).
- 1877 – Federico Errázuriz Zañartu, euskaldun jatorriko politikaria, Txileko lehendakaria (j. 1825).
- 1891 – Frederick Weld, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1823).
- 1903 – Leon XIII.a, Aita Santua (j. 1810).
- 1908 – Dimitrios Vikelas, greziar negozio-gizon eta idazlea, Nazioarteko Olinpiar Batzordeko lehenbiziko presidentea (j. 1835).
- 1912 – Andrew Lang, eskoziar olerkari, eleberrigile, literatura-kritikari, antropologo eta itzultzailea (j. 1844).
- 1922 – Andrei Markov, errusiar matematikaria (j. 1856).
- 1923 – Pancho Villa, Mexikoko Iraultzaren buruzagi garrantzitsuenetako bat (j. 1878).
- 1926 – Feliks Dzerzhinski, Burdinezko Feliks, poloniar boltxebikea (j. 1877).
- 1927 – Fernando I.a Errumaniakoa, Errumaniako erregea (j. 1865).
- 1932 – René Bazin, frantziar eleberrigilea (j. 1853).
- 1937 – Guglielmo Marconi, italiar ingeniari elektrikoa, 1909ko Fisikako Nobel Saria (j. 1874).
- 1942 – Germaine Dulac, frantziar zinemagilea (j. 1882).
- 1944 – Ludwig Beck, alemaniar militarra, Hitler hiltzeko konplot bateko buruzagietako bat (j. 1880).
- 1945 – Paul Valéry, frantziar olerkaria (j. 1871).
- 1951 –
- Abdullah I.a Jordaniakoa, Jordaniako erregea (j. 1882).
- Gilen Prusiakoa, azken Alemaniar Inperioko eta Prusiako Erresumako printze oinordekoa (j. 1882).
- 1953 – Dumarsais Estimé, Haitiko presidentea (j. 1900).
- 1965 – Jan Czekanowski, poloniar antropologoa eta etnografoa (j. 1882).
- 1967 – Morris Swadesh, estatubatuar hizkuntzalaria (j. 1909).
- 1968 – Emília de Oliveira, portugaldar aktorea (j. 1874).
- 1973 – Bruce Lee, borroka arteetako maisua, aktorea, filosofoa, zinemagilea eta Jeet Kune Do borroka-artearen sortzailea (j. 1940).
- 1985 – Bruno de Finetti, italiar matematikari eta estatistikaria (j. 1906).
- 1987 – Norbert Casteret, frantziar mendizale, espeleologo eta idazlea (j. 1897).
- 1993 – Jacqueline Lamba, frantziar margolari surrealista (j. 1910).
- 1994 – Paul Delvaux, belgikar margolari surrealista (j. 1897).
- 1997 – Drummond Matthews, britainiar geologoa (j. 1931).
- 1998 – Norah Borges, argentinar irudigilea eta arte-kritikaria (j. 1901).
- 2001 – Carlo Giuliani, antiglobalizazio mugimenduko italiar aktibista, poliziaren tiro baten ondorioz (j. 1978).
- 2004 – Antonio Gades, espainiar dantzaria (j. 1936).
- 2007 – Kai Manne Borje Siegbahn, suediar fisikaria, 1981eko Fisikako Nobel Saria (j. 1918).
- 2011 – Lucian Freud, ingeles margolaria (j. 1922).
- 2016 –
- Dominique Arnaud, frantziar txirrindularia (j. 1955).
- André Isoir, frantziar organo-jotzailea (j. 1935).
- 2017 – Chester Bennington, Linkin Park eta Dead By Sunrise taldeetako abeslari eta musikagilea (j. 1976).
- 2019 – Liane Russell, austriar-estatubatuar genetista eta kontserbazionista (j. 1923).
- 2020 –
- Mike Slemen, ingeles errugbilaria (j. 1951).
- Viktor Txizhikov, errusiar marrazkilari, diseinatzaile eta haurrentzako liburuen ilustratzailea (j. 1935).
- 2021 – Vita Andersen, daniar idazlea (j. 1944).
- 2022 – Lluís Omedes, kataluniar kirolaria, arraunean eta lugean aditua (j. 1938).
- 2023 – Rachid Sfar, Tunisiako lehen ministroa (j. 1933).
Jaiak eta urteurrenak aldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Bianditz eta Ikuska.
