Eluanbiko itsasargia
Eluanbiko itsasargia[1] [1](txineraz:鵝鑾鼻燈塔) Eluanbi lurmuturrean dagoen itsasargia da, Taiwandik hegoalderago, Pingtung konderriko Hengchun hegoaldean. Eluanbi itsasargia Aduanen Zuzendaritza Nagusiak kudeatzen du, eta Ogasun Ministerioaren mende dago, Taiwanen. Itsasargia Ozeano Barearen eta Taiwango itsasartearen artean eraiki zen, Luzon itsasartera begira. Itsasargia urte osoan dago zabalik. "Ekialdeko Asiako Argia" deitzen zaio, bere intentsitatea "boteretsuena" baita Taiwango itsasargien artean.
| Eluanbiko itsasargia | |
|---|---|
| |
| Kokapena | |
| Onartu gabeko estatuak |  Taiwan |
| Province of the Republic of China | Taiwan Province |
| County of Taiwan | Pingtung konderria |
| Urban township of Taiwan | Hengchun Township |
| Ur-masa | Luzongo itsasartea |
| Koordenatuak | 21°54′08″N 120°51′10″E / 21.9022°N 120.8528°E |
 | |
| Historia eta erabilera | |
| Irekiera | 1882 |
| Arkitektura | |
| Dimentsioak | 21,4 ( ) m |
| Itsasargia | |
| Altuera fokala | 56,4 m |
| Argiaren irismena | 27,2 itsas milia |
| Argiaren ezaugarriak | Fl W 10s |
| Katalogoak |
|
Izenak aldatu
Itsasargiak Eluanbi lurmuturraren izena darama, Formosatik hegoalderago dagoen puntua edo Taiwan uhartea. Izena Eluan eta Eluan Pi bezala ere agertzen da;[2] Oluenpi bezala[2] eta O-luan Pi bere Wade-Giles erromanizaziokoa;[2] eta Garanbi edo Garambi bezala bere ahoskera japoniarragatik.
Eluanbiko itsasargia "Asiako ekialdeko argia" bezala ere ezagutzen da, bere argia Taiwangoa baino biziagoa delako.[2]
Historioa aldatu
Quing Inperioa aldatu
Hondoratzeak ohikoak ziren Eluanbi lurmuturraren inguruan aro modernoaren hasieran, Qixingyan inguruko arrezifeen eta korronte gogorren ondorioz. Istripu horien aurkako jatorrizko erreakzioak nazioarteko gertakarien mailara igo ziren Roverren eta Ryukyuko konboi baten kasuan, eta horrek AEBen eta Japoniaren inbasioak eragin zituen 1867 eta 1874an. Azken kasuan, Qing dinastiak esplizituki arbuiatu zuen Taiwango uhartean bertakoen esku zeuden eremuen erantzukizuna, kolonizazio japoniarra edo europarra mehatxatzen zuen botere-hutsunea sortuz. Charles Le Gendreren aholkuari jarraituz,[2], Xiamengo kontsul estatubatuarra (garai hartan "Amoy" bezala ezagutzen zena), Liangjiangeko erregeordea, Shen Baozhen, kostako defentsak eraikitzen hasi zen egoera hobetzeko. [2][2]
Eluanbiko itsasargiaren eraikuntza Robert Hart diplomatiko britainiarrak egin zuen[2], Itsas Aduanen Zerbitzu Inperialeko ikuskatzaile nagusiak. Agenteak bidali zituen Kuie Chia Chiaoko buruzagien hegoaldeko lurmuturra erosteko (t 龜仔角, s 龟仔角, Guīzǎijiǎo ), 1875ean. [2]
Eraikuntza 1881ean hasi zen.[2] Hart-ek, neurri handi batean, Prosper Giquel bezalako ofizial frantsesen alde egin zuen arren,[2] Hartek Eluanbiren lanen eraikuntza John Reginald Harding ingeniari ingelesaren [2] eta WF Spindey arkitektoaren pean jarri zuen.[2] Paiwanen eta beste tribu lokal indigena batzuen nazio-oposizioa gogorra eta iraunkorra izan zen.[2] Egitura uharteko itsasargi armatu bakarra zen, 6 metroko (20 oin) lubaki batez inguratua, kaponerak eta ardien alanbrezko hesiak zituena.[2] Kanoi-zuloz josita zegoen, bere goarnizioak erasoei aurre egin ziezaien. Obrak 1883ko hasieran amaitu ziren [2] eta dorrea apirilaren 1ean jarri zen martxan. [2] Guztira 71.248 dolar mexikar kostatu ziren,[2] 200.000 zilarrezko tael baino gehiago.[2] Dorrerako eta gotorlekurako 5.881£ erabili ziren; 3.223£ argirako eta karkasarako.[2] Gainerako zati handi bat korala inguruko erreka baten inguruan dinamitatzeko eta 52 metroko (170 oin) hormigoizko ontziraleku bat eraikitzeko erabili zen, langileak eta hornigaiak lehorreratzeko; ontziralekua beharrezkoa egin zen, Eluanbiko hondartzetan lehorreratzea zaila izan zelako, olatu handiak zituelako.[2]
George Taylorrek bere lehen urtearen ondoren [2] eraikuntzarekin lagundu zuen, eta bere lehen argiaren zaindari izan zen 1889ra arte. [2] Paiwanekin harreman estuak izan zituen eta haien hizkuntza menderatzera ere iritsi zen, baina 16 soldadu txinatarrek ere babestu zuten alemaniar aginte baten pean.[2] Haren armategiak 18 liberako bi kanoi, bi Gatling metrailadore eta Cohon mortero bat zituen;[2] eta hiru hilabeteko setioa iraun zezaketen janari- eta ur-hornidurak mantendu zituzten.[2] Estazioak sukaldeko langile eta langile talde bat ere izan zuen bertan.[2]
Lehenengo dorreak 15 metroko altuera zuen (50 oin) eta burdinurtuzkoa zen. 6 metroko diametroa zuen (19,5 oin) oinarrian, eta 4 metroko diametroa (12,66 oin) goialdean.[2] Linternak altzairuzko pertsiana birakariak zituen beira eraso batetik babesteko, eta galeriak errifleetarako kanoi-zuloak eta gotorlekuko Gatling metrailadoreetako bat zituen.[2] Atzerriko langileek adreiluzko bungalow zabalak zituzten, eta haien gelak balen aurkako korridoreen bidez konektatuta zeuden 4 m 2ko gotorlekura (40 oin karratu); dorrearen barruan geratu ziren, erasoetan.[2] Txinako langileak gotorlekuan bizi izan ziren une oro, eta sukaldea, armagintza, biltegiak eta lurpekoak mantendu zituzten zisternak [2]
Goarnizioa zortzi gizonetara murriztu zen geroago. [2]
Japonia inperiala aldatu
Sino-Japoniar Lehen Gerran, itsasargia larriki kaltetua izan zen eraso baten ondorioz eta, ondoren, erretiratzen ari zen Qing goarnizioaren sabotajearen ondorioz. Shimonosekiko Itunak Japoniari uhartearen kontrola eman ondoren, funtzionario kolonialek, lehenik, 1898an konpondu zuten itsasargia, eta gero, 1910ean, argi indartsuagoa ezarri zuten. [7]
Bigarren Mundu Gerran, itsasargiak kalte larriak jasan zituen berriz ere Estatu Batuetako bonbardaketen ondorioz.
Txinako errepublika aldatu
Itsasargia Txinako Errepublikak berreraiki zuen 1947an. [7] Fresnelen lente indartsu batekin berritu zen 1962an. [1] Inguratzen duen Eluanbi parkea 1982ko abenduaren 25ean ireki zen jendearentzat [11] eta itsasargiak berak hamar urte geroago bisitariak hartu zituen. [1]
Eluanbiko itsasargiaren monumentuan, Taiwango 8 ikuspegietako bat bezala, Txinako "Eluanbi" delakoa Wang Xizhiren kaligrafia-estiloaren gainazalean zizelkatuta dago.
Garraioa aldatu
Itsasargia 26. Ibilbide Probintzialetik sar daiteke.
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q5367908
Multimedia: Eluanbi Lighthouse / Q5367908
