Zamora-Coruña burdinbidea

Zamora — Coruña burdinbidea Iberiar Penintsulako burdinbide bat da, Zamora eta Coruña geltokiak lotzen ditu.

Zamora — Coruña burdinbidea
Gundiango zubia, Ulla ibaiaren gainean
Ezaugarri teknikoak
Luzera	453 km
Bidearen zabalera	1 668 mm
Elektrifikazioa	Santiagotik Coruñara bakarrik
Ustiapena
Egoera	zerbitzuan
Jabea	ADIF
Operadorea	Renfe Operadora
Eskema  Medina del Campo — Zamora  Plasencia — Estorga 0,000 Zamora  Plasencia — Estorga 30,100 Carbajales de Alba 39,900 Losacio–San Martin 45,300 Ferreruela de Tabara 53,000 Abejera 61,300 Sarracin de Aliste 64,800 Cabañas de Aliste 70,000 la Torre de Aliste–Pobladura 77,800 San Pedro de las Herrerias 88,400 Linarejos–Pedroso 95,500 Robledo de Senabria 106,900 Puebla de Senabria 113,800 Pedralba de la Pradería 120,600 Requejo 132,900 Lubian 145,200 A Mezquita–A Vilavella 156,700 A Gudiña 167,000 Vilariño de Conso–A Capela 175,700 Castrelo–Verin–Campobecerros 182,600 Laza–Cerdedelo 194,300 A Alberguería–Prado 203,500 Vilar do Barrio 215,500 Baños de Molgas 219,100 Ponteambia 224,800 Paderne–Cantoña 234,800 Taboadela 234,800 Ourense–San Francisco  Monforte de Lemos — Redondela 248,900 Ourense–Elkargunea  Monforte de Lemos — Redondela 260,800 Santa Cruz de Arrabaldo 272,000 Maside 275,000 A Friela–Maside 279,200 O Carballiño 298,000 O Irixo 315,100 Lalin 325,200 Ponte Taboada 332,800 Silleda 339,000 Canteira de Campomarzo 342,800 Bandeira 355,500 Vedra–Ribadulla  Olmedo — Santiago  Coruña — Vigo 378,500 Santiago de Compostela 401,300 Ordes 423,100 Cerceda–Meirama 444,700 Uxes  Leon — Coruña 453,000 Coruña

Burdinbidea 1952ko irailaren 24an inauguratu zen Zamora eta Puebla de Senabria geltokien artean.

ADIFen arabera, 822 kodea dagokio.

Historia

Aurrekariak

Burdinbidearen aurrekariak Espainiako Gobernuak 1855 eta 1857an igorritako zenbait lege-xedapenetan daude, Madril eta Vigoko portua Zamoratik eta Ourensetik zeharkatzen dituen ibilbide erradial bat aurreikusiz. 1860an Medina del Campora iritsi eta 1863an Madrilekin batu zen Madril-Hendaia burdinbidearen eraikuntzak hurrengo urtean Zamorara iristea ahalbidetu zuen. Horrela, Ourenseraino jarrai zitekeen. Hala ere, ez zen horrela izan, 1864ko apirilaren 25ean, ingeniari batzorde batek, luzapen hori biziki gomendatzen ez zuen ebazpen bat eman baitzuen, bi arrazoi handitan oinarrituta: oso kontrako orografia bat eta 2 000 biztanletik gorako tarteko biztanle gunerik ez egotea. Gainera, alternatiba gisa, Estorga bidez iparralderantz luzatuz gero, Galiziarako sarrerarekin iparraldetik lotzea ahalbidetuko zuela adierazi zen, hegoaldeko laburtzea soilik 20 kilometrokoa izatea eraginez. Batzordeak azaldu duenez, Ourense-Zamora zatia "Espainiako zailenetakoa" izan daiteke, "Asturiasko trenbidean Payaresko mendatearen jaitsierakoak barne". Hori ikusita, gobernuak proiektua artxibatzea erabaki zuen.

Eraikuntza

1926an, Primo de Riveraren diktatura betean, Guadalhorce plana onartu zen, trenbide sarea hobetzeko trenbide berriak sortuz eta, bide batez, langabezia murrizteko obra publikoei esker. Horrela, Zamoratik Ourenserako lotura berrezarri zen, Santiago de Compostela eta Coruñaraino luzatuko zena, Vigo jada Ourensek lotzen baitzuen. Zamora-Coruñan lanak onartuta, hurrengo urtean hasi ziren. Lau zatitan banatu ziren: Zamora-Puebla de Senabria, Puebla de Senabria-Ourense, Ourense-Santiago de Compostela eta Santiago de Compostela-Coruña. José Fernández-España Vigil, lanak hasi eta gutxira auto istripu batean hil zena, burdinbideko ingeniari nagusia izan zen.

Hala ere, trazadurak zalantzak sortzen jarraitu zuen, 1931n Espainiako Bigarren Errepublika aldarrikatu ondoren Guadalhorce plana indargabetzeak eta 1929ko krisi ekonomikoaren ondorioek elikatuta. Izan ere, ez zen falta Jose Eugenio Riberarena bezalako iritzirik, eraikuntzak diru-kutxa publikoarentzat kostu handiegia eta onura gutxi zuela uste baitzuten. Horrek guztiak gastua murriztea eta obrak geldiaraztea ekarri zuen, eta horrek tentsio handia sortu zuen langileen eta gobernuaren artean, protesta, manifestazio eta grebetan islatu baitzen, eta orenseko gazte bat ere hil zen. Gobernua presionatuta, obrekin jarraitzeko aukera ematea erabaki zuen, baina horien finantzaketa tokiko administrazioetara (udalak eta aldundiak) bidali zuen, eta horrek nabarmen murriztu zuen eraikuntzaren erritmoa, Espainiako Gerra Zibilaren eztandaren ondoren erabat geldituta amaitu zena.

Gerra Zibila amaituta, Francoren diktaturako gobernu berriak dekretu bat eman zuen 1939ko azaroaren 9ko datarekin, lanak presaz berrabiarazteko eta lehentasunezkotzat jotzeko. Diru gutxi izan arren, eskulana indartu egin zuten lan behartuetara kondenatutako preso errepublikarrek, karrilanoen lerroak loditu zituztenek, burdinbideko langileek jasotzen zuten izen hori, zituzten gauza urriak garraiatzeko erabiltzen zuten gurdia zela eta. Pixkanaka-pixkanaka, ibilbideko azpiegitura nabarmenetako batzuk osatzen joan ziren, hala nola Padorneloko tunela, 5,8 km-koa, edo Teja ibaiaren gaineko biaduktua. 1943ko apirilaren 14an Santiago eta Coruña arteko zatia inauguratu ahal izan zen, eta ondoren Zamora-Puebla de Senabria, 1952ko irailaren 23a, Ourense-O Carballiño, 1957ko uztailaren 1a eta azkenik O Carballiño-Santiago, 1958ko irailaren 8a. Egun horretan bertan, Alco 1801 tren-makina bat buru zuen konboi batek burdinbide osoa inauguratu zuen agintari ugariren aurrean, horien artean Francisco Franco diktatorea zegoelarik. Horrela, hiru hamarkada baino gehiagoko obra faraonikoak amaitu zituzten, 15 000 gizon, 14 zubibide, 182 tunel, 692 000 metro kubiko hormigoi eta 19 900 000 metro kubiko lur baino gehiago kendu behar izan zituzten bitarteko nahiko eskasekin eta laneko ezbehar-kopuru handiarekin.

Bilakaera

2004. urtearen amaieran, Renfe Operadora eta Adif RENFEren banaketarekin, burdinbidea Adifen menpe geratu zen.

XXI. mendearen hasieran, Santiago-Coruña zatiak aldaketa garrantzitsuak jasan zituen Coruña-Vigo abiadura handiko burdinbidearen lanetan. Banatua izan zen, eta, ondoren, elektrifikatua, 25 KVtan. Zabalera iberiarrekoa izaten jarraitzen du, baina balio anitzeko trabesak erabili ziren nazioarteko zabalera bihurtzeko. Lanak 2001ean hasi eta 2011n amaitu ziren.

Zerbitzuak

Distantzia luzea

Renfe Operadora  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ Avant  Coruña Santiago de Compostela Ourense Elkargunea⁠ Avant  Coruña Santiago de Compostela • Vilagarcia de Arousa • Pontevedra • Redondela AH Vigo Urzáiz⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Medina del Campo AH • Zamora • A Gudiña • Ourense–Elkargunea • Guillarei • Redondela • Vigo–Guixar Pontevedra⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Medina del Campo AH • Zamora • A Gudiña • Ourense–Elkargunea • Santiago de Compostela • Coruña Ferrol⁠ Alvia  Bartzelona Sants Camp de Tarragona • Lleida–Pirineus • Zaragoza–Delicias • Tutera • Castejon • Tafalla • Iruña • Gasteiz • Miranda Ebro • Burgos–Rosa Manzano • Palentzia • Leon • Estorga • Ponferrada • O Barco de Valdeorras • A Rua–Petin • San Clodio–Quiroga • Monforte de Lemos • Ourense–Elkargunea • Santiago de Compostela Coruña⁠ Intercity  Irun Donostia • Zumarraga • Altsasu • Gasteiz • Miranda Ebro • Briviesca • Burgos–Rosa Manzano • Palentzia • Villada • Safagún • Leon • Estorga • Bembibre • Ponferrada • O Barco de Valdeorras • A Rua–Petin • San Clodio–Quiroga • Monforte de Lemos • Ourense–Elkargunea • Santiago de Compostela Coruña

Distantzia ertaina

Renfe Operadora  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 1 Coruña Uxes • Cerceda–Meirama • Ordes • Santiago de Compostela • Osebe • Padron • Pontecesures • Catoira • Vilagarcia de Arousa • Portela • Pontevedra–Unibertsitatea • Pontevedra • Arcade • Cesantes • Redondela–Picota • Redondela Vigo Guixar⁠ 2 Ourense Elkargunea Ourense–San Francisco • Taboadela • Paderne–Cantoña • Ponteambia • Baños de Molgas • Vilar do Barrio • A Alberguería–Prado • Laza–Cerdedelo • Castrelo do Val–Verin–Campobecerros • Vilariño de Conso–A Capela • A Gudiña • A Mezquita–A Vilavella • Lubian • Pedralba de la Pradería Puebla de Senabria⁠ 7 Santiago de Compostela Lalin • O Irixo • O Carballiño • A Friela–Maside Ourense Elkargunea⁠ 18 Valladolid Campo Grande Medina del Campo • Nava del Rey • Toro • Zamora • Carbajales de Alba • Ferreruela de Tabara • Abejera • Sarracin de Aliste • Cabañas de Aliste • Linarejos–Pedroso Puebla de Senabria

Erreferentziak

• García Raya, Joaquín (2006). «Bide zabaleko Espainiako burdinbidearen oinarrizko kronologia». 4. Trenbide Historiaren Kongresua: Malaga, 2006ko iraila (Andaluziako Juntako Herri Lan eta Garraio Saila).
• Wais, Francisco (1974). Espainiar burdinbideen historia. Madril: Editora Nacional.

Ikus, gainera

• Administrador de Infraestructuras Ferroviarias
• Renfe Operadora

Kanpo estekak

• ADIF enpresako web gunea
• RENFE enpresako web gunea

• Datuak: Q16481896
• Multimedia: Zamora-A Coruña railway line / Q16481896