Yokohama
Yokohama[1] (japonieraz: 横浜市 Yokohama-shi) Kanagawa prefeturako hiriburua da. Tokioren atzetik Japoniako hiririk handiena da, 3,6 miloi biztanle baititu 437,38 km²tan (2012). Kawasaki eta Tokiorekin batera, Japoniako metropoli gune handiena eta munduko populatuena osatzen du, Tokioko metropoli eremua, 35. milioi biztanletik gora dituena.
| Yokohama 横浜市 横浜市 (Yokohama-shi) | |||
|---|---|---|---|
| izendaturiko hiria | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Japonia | ||
| Uhartea Eskualdea Prefektura | Honshu Kantō Kanagawa | ||
| Alkatea | Takeharu Yamanaka (en)  | ||
| Izen ofiziala | 横浜市 | ||
| Jatorrizko izena | 横浜市 | ||
| Posta kodea | 221-0001–221-0866 | ||
| Herriburua | Naka-ku | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 35°27′01″N 139°38′03″E / 35.45033°N 139.63422°E | ||
 | |||
 | |||
| Azalera | 437,35 km² | ||
| Altuera | 24 m | ||
| Mugakideak | Kawasaki, Fujisawa, Yamato (en) , Yokosuka, Kamakura, Zushi (en) eta Machida | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 3.757.630 (2020ko irailaren 1a) 32.786 (2015) | ||
| Dentsitatea | 8.500 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1889ko apirilaren 1a | ||
| Telefono aurrizkia | 45 | ||
| Ordu eremua | UTC+09:00 | ||
| Hiri senidetuak | San Diego, Lyon, Mumbai, Odesa, Vancouver, Manila, Konstantza, Shanghai, Frankfurt am Main, Bremen, Ho Chi Minh Hiria, Pekin, Busan, Hanoi, Incheon eta Callao | ||
| http://www.city.yokohama.lg.jp/en/ | |||
Honshu uhartearen hegoaldeko kostaldean kokatuta dago, Tokioko Badiaren sartaldean. Ezaguna da bere arrain aniztasunarengatik. Kaia zela eta, Yokohama azkar garatu zen XIX. mendean Japoniako isolazionismoa amaitu zenean. Gaur egun, herrialdeko porturik garrantzitsuenetakoa dauka. Horretaz gain, siderurgia, ibilgailu-lantegiak eta ontziolak ere baditu.
Historia aldatu
Jatorriz arrantzale herria zen atzerritarrekin harremanik bat ere ez zuena. 1853an Matthew Perryren flota iritsi zenean Tokugawa shogunerriak hainbat kai atzerriko merkataritzari irekitzea erabaki zuen baina hasiera batean Yokohamakoaren ordez Kanagawa-jukukoa izan zen aukeratua. Dena dela Tōkaidō errepide nagusitik gertuegi zegoela iritzita Yokohamako kaiak ordezkatu zuen 1859an. Berehala hasi zen Yokohamaren garapena, 1861ean esate baterako Japoniako lehen egunkari ingelesa bertan plazaratu zen Japan Herald izenarekin.
Meiji berrezarpena gertatu ondoren Yokohama bihurtu zen zeta merkataritzaren erdigune, tratuak batez ere Britainia Handiarekin zituelarik. Atzerritik japoniara zetozen berrikuntzak Yokohamako kaitik iristen ziren gehienbat eta 1872an gas bidezko lanparek argitu zuten lehen hiria izan zen. Shinagawa (Tokio) eta Yokohamaren arteko trenbidea eraiki zen urte berean, eta Jules Vernek bere Munduari bira 80 egunetan argitaratu zuen. 1887an Samuel Cocking irlandarrak argi-indar ekoizteko zentral termikoa eraiki zuen. 1889an atzerritarrentzako eremuen mugak eraitsi zirenean Yokohama zen Japoniako hiri internazionalena eta nazioartean ezagunena.
XX mendearen hasieran industriak garapen izugarria izan zuen. 1923ko Kantōko lurrikara handiak hiriaren laurdena suntsitu zuen, eta 30.771 pertsona hil ziren. Berriro eraikitzean Yokohamako parkeak urbanizatu eta mendebaldeko hirien itxura hartu zuen. Bigarren Mundu Gerraren azken urtean, Estatu Batuetako gudarostearen bonbardaketek ia guztiz suntsitu zuten berriz hiria eta berreraikuntza berria ere estilo modernoan burutu zen.
Tokio gertu duenez, 1941etik aurrera hiri bietako kaiak batera administratzen dira. 1972an Yokohamako metroa eraiki zen. 1983an Tokioko Badiari kendutako lurretan Minato Mirai 21 eraikitzen hasi ziren eta urtez urte eraikinez bete da, aipagarriena 1993an altxatutako Yokohama Landmark Tower, oraindik ere Japonian dagoen etxebizitzarik garaiena.
Demografia aldatu
Hiru milioi eta erditik gora duen hiriko populazioaren gehiengoa japoniarra da eta 78.000 atzerritar bizi dira bertan, populazioaren %2'11. Hauen artean txinatarrak, korearrak, filipinarrak eta brasildarrak dira ugarienak.
Hau da Yokohamako populazioaren bilakaera:
| Urtea | Populazioa | Hurrenkera (Japonian) |
|---|---|---|
| 1920 | 422.942 | 6.a |
| 1930 | 620.306 | 6.a |
| 1940 | 968.091 | 5.a |
| 1950 | 951.189 | 5.a |
| 1960 | 1.375.710 | 4.a |
| 1970 | 2.238.264 | 3.a |
| 1980 | 2.773.674 | 2.a |
| 1990 | 3.220.331 | 2.a |
| 2000 | 3.426.651 | 2.a |
| 2005 | 3.579.133 | 2.a |
| 2009 | 3.670.669 | 2.a |
| 2012 | 3.697.894 | 2.a |
Klima aldatu
 Datu klimatikoak (Yokohama (1971–2000)) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 9.8 | 9.9 | 12.7 | 18.2 | 22.4 | 24.7 | 28.4 | 30.3 | 26.4 | 21.2 | 16.6 | 12.2 | 19.4 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 5.6 | 5.8 | 8.6 | 13.9 | 18.2 | 21.2 | 24.7 | 26.4 | 22.9 | 17.7 | 12.7 | 8.2 | 15.5 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 1.8 | 2.1 | 4.8 | 10.2 | 14.7 | 18.4 | 22.0 | 23.7 | 20.2 | 14.5 | 9.2 | 4.3 | 12.2 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 55.5 | 73.4 | 134.0 | 149.1 | 138.1 | 192.4 | 169.0 | 148.3 | 232.4 | 184.9 | 108.4 | 43.2 | 1622.5 |
| Eguzki orduak | 179.3 | 156.9 | 155.6 | 163.0 | 185.7 | 127.1 | 168.3 | 203.4 | 125.3 | 136.0 | 145.1 | 175.1 | 1920.6 |
| Hezetasuna (%) | 54 | 55 | 61 | 67 | 71 | 79 | 80 | 78 | 78 | 72 | 65 | 57 | 68 |
| Iturria: Japoniako Meteorologia Elkartea[2] | |||||||||||||
Antolaketa administratiboa aldatu
Yokohamak 18 auzo berezi ditu:
- Aoba-ku (青葉区)
- Asahi-ku (旭区)
- Hodogaya-ku (保土ヶ谷区)
- Isogo-ku (磯子区)
- Izumi-ku (泉区)
- Kanagawa-ku (神奈川区)
- Kanazawa-ku (金沢区)
- Kōhoku-ku (港北区)
- Kōnan-ku (港南区)
- Midori-ku (緑区)
- Minami-ku (南区)
- Naka-ku (中区)
- Nishi-ku (西区)
- Sakae-ku (栄区)
- Seya-ku (瀬谷区)
- Totsuka-ku (戸塚区)
- Tsurumi-ku (鶴見区)
- Tsuzuki-ku (都筑区)
Ekonomia aldatu
Urtean 120 milioi tona salgai mugitzen ditu portuak. Batez ere petrolioa, metalurgiarako lehengaiak, kotoia, azukrea eta artilea inportatzen ditu. Bertatik, berriz, makineria eta manufakturak esportatzen dira. Hiriaren iparraldean eta kostan lantegi asko ditu eta errekaz eta ubidez lotuak dira portuarekin. Petrolioa fintzeko lantegiak, ontziolak, kimika industriak, metalurgia, siderurgia, autogintza, burdinbide gaien fabrikak, elektrizitatezko tresnen fabrikak, ehundegiak eta ehun fabrikak ditu.
Ondasun nabarmenak aldatu
- Minato Mirai 21.
- Yokohama Landmark Tower,Japoniako etxe-orratz garaiena.
- Yokohama Marine Tower, munduko itsasargirik altuena.
- Cosmo Clock 21, munduko bigarren noriarik altuena.
- Yokohamako arte museoa
- Kannai, kai zaharra.
- Yokohama Chinatown.
- Isezakichō, Motomachi eta Noge auzoak; denda, jatetxe eta tabernez josiak.
Kirolak aldatu
Yokohama F. Marinos Japoniako futbol talderik onenetakoa da. Hiriko baseball taldea Yokohama DeNA BayStars da.
Iruditegia aldatu
-
Yokohamaren satelite ikuspegia. -
-
Cosmo Clock 21 gurpil handia. -
-
-
-
-
Isezakichō auzoa. -
Yokohama estadium.
Herri eta hiri senidetuak aldatu
Yokohamaka honako hiri senidetuak ditu.[3]
Hiritar ezagunak aldatu
- Setsuko Hara (1920-2015), aktorea
- Shunsuke Nakamura (1978-), futbolaria.
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-11).
- ↑ Japoniako Meteorologia Elkartea. 過去の気象データ検索: 平年値（年・月ごとの値）. .
- ↑ Yokohama Convention & Visitiors Bureau. Eight Cities/Six Ports: Yokohama's Sister Cities/Sister Ports. .
- ↑ 2011 Stadt Frankfurt am Main. [_id_inhalt=8527984 Frankfurt am Main: Yokohama. ].
- ↑ 2008 Mairie de Lyon. Partner Cities of Lyon and Greater Lyon. .
- ↑ City of Vancouver. (PDF) Vancouver Twinning Relationships. .
