Varaždin

Varaždin; Varaždin
	town in Croatia (en)
	Irudi gehiago
Fitxategi:Varazdin flag.svg
Administrazioa
Herrialdea	Kroazia
Probintzia	Varaždin eskualdea
Izen ofiziala	Varaždin
Jatorrizko izena	Varaždin
Posta kodea	42000
Geografia
Koordenatuak	46°18′29″N 16°20′16″E / 46.3081°N 16.3378°E
Azalera	59.9 km²
Altuera	173
Demografia
Biztanleria	43.782 (2021eko abuztuaren 31); 7.595 (2021)
Metropolia	47.055
Dentsitatea	49,075 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1181 (egutegi gregorianoa)
Telefono aurrizkia	042
Hiri senidetuak	Kumanovo (en) , Zalaegerszeg, Bad Radkersburg (en) , Auxerre, Ravensburg, Montale, Trnava, Ptuj, Koblentza eta Pula
	http://www.varazdin.hr

Varaždin izen bereko eskualdeko hiriburua da. Kroaziaren iparraldean kokaturik dago Zagrebetik 81 kilometrotara. Hirian 38.746 biztanle bizi badira ere metropoli eremuan 47.055 dira. Eraikin barrokoengatik ezaguna da eta turismo handia erakartzen du. Drava ibaiaren ertzean kokaturik dago.

Historia aldatu

Bela III.a Hungariakoak 1181ean bere termen gainean (Varaždinske Toplice) egindako aipamena da hiriaren lehen aztarna. 1209an herri bihurtu eta ekonomikoki eta militarki handitzen joan zen. Turkiarren erasoetatik babesteko harresiak eraiki zituen orduan. XIII. mendean Maltako Ordeneko zaldunek (kroazieraz Ivanovci) eliza eta monasterioa eraiki zuten.

1756an Francis Nadásdy Banak Varaždin aukeratu zuen bizitzeko eta hiria Kroaziako hiriburua bihurtu zen, Kroaziako Sabor (parlamentua) eta Errege Kontseilu Gorena bertan ezarri zirelarik. Erreformak eta Kontrarreformak eragin handia izan zuten eta bertara iritsi ziren jesuitek eraiki zituzten gaur egun hainbeste famatzen diren eraikin barrokoak.

Sute handi batek hiria ia erabat suntsitu zuen 1776an eta Gobernuak Zagrebera joan behar izan zuen. XIX. mendean Varaždin erabat berrizturik zegoen eta merkatal eta kulturgune garrantzitsua bihurtu zen. XX. mendean Kroaziako iparraldeko industriagune nagusia bilakatu zen. Kroaziaren independentziaren gerran kalte gutxi jasan zituen.

Klima aldatu

Datu klimatikoak (Varaždin)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura (ºC)	-0.7	1.4	5.5	10.5	15.4	18.7	20.3	19.4	15.4	10.3	5.3	0.9	10.2
Pilatutako prezipitazioa (mm)	41.3	40.8	50.8	66.9	78.2	94.3	95.6	90.8	85.7	74.1	79.5	59.3	857.3
Eguzki orduak	76.6	105.5	147.6	184.7	241.5	251.4	281.7	257.2	193.7	146.5	82.8	61.6	2030.8
Iturria: Croatian Meteorological and Hydrological Service^[1]

Ondasun nabarmenak aldatu

UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatzeko eskatu dute.

Alde zaharra (Stari Grad): Garai bateko gaztelua da. Ertaroko arkitekturaren adibide garbia da. XIV. mendean hasi ziren eraikitzen eta XV.ean dorre biribil gotikoak gehitu zitzaizkion. Kroaziako 5 kunatako billetean agertzen da.
Varaždingo Udaletxea: 1523an eraiki zen eta oraindik funtzio berarekin jarraitzen du.
Varaždingo Katedrala: Jesuitek eraiki zuten 1647an. Aldarea XVIII. mendekoa da.
Varaždingo Antzoki Nazionala: Herman Helmer eta Ferdinand Fellner arkitektu vienarrek diseinatu zuten 1873an.
Drašković Jauregia: Kroaziako familia noble zaharrenetakoa da Drašković. XVI eta XIX mendeen artean herrialdeko politikari, armada buru eta erlijiogizon garrantzitsuak izan ziren.

Jaialdiak aldatu

Špancirfest: 10 egun irauten dituen kaleko jaialdia da. 300 ekitalditik gora egoten dira programazioan. 1999an izan zen lehenengo aldia eta ordutik urtero ospatu izan da abuztuaren bukaeran.
Varaždingo arrats barrokoak (Varaždinske barokne večeri): 1971tik aurrera ospatzen den musika barrokoaren jaialdia da. Iraila eta urria artean izaten da.

Kirolak aldatu

NK Varaždin da herriko futbol talde nagusia. Maila gorenean ibili ez arren 1995etik hona sei aldiz izan da Kopako finalista eta ondorioz UEFA txapelketan jokatu ahal izan du.

2009an Munduko Eskubaloi Txapelketa Kroazian jokatu zen eta Varaždin izan zen partiduen egoitzetako bat.