Urraulbeiti
Urraulbeiti[2] Nafarroako ipar-ekialdean dagoen udalerria eta ibarra da. Ondoko herri hauek osatzen dute: Alduate, Arripodas, Artieda (herriburua), Geretz, Nardoze Alduate, Nardoze Andurra, San Vicente, Santsoain eta Tabar. Apardoze etxagunea nahiz Aizpe, Argiroz, Askoz, Nekuesa eta Puiu herri hustuak ere ibar honetan daude.
| Urraulbeiti | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
_Urraulbeiti.jpg) | |||
|
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatua | Espainia | ||
| Erkidegoa | Nafarroako Foru Erkidegoa | ||
| Merindadea | Zangozako merindadea | ||
| Izen ofiziala |
 Urraúl Bajo | ||
| Alkatea |
Luis Castillo Santesteban (AESPM) | ||
| Posta kodea |
31480 | ||
| INE kodea |
31242 | ||
| Herritarra | urraulbeitiar | ||
| Kokapena | |||
| Koordenatuak | 42° 42′ 51″ N, 1° 19′ 21″ W / 42.714166666667°N,1.3225°WKoordenatuak: 42° 42′ 51″ N, 1° 19′ 21″ W / 42.714166666667°N,1.3225°W | ||
  Urraulbeiti Urraulbeiti (Nafarroa Garaia) | |||
 Ikusi OpenStreetMapen | |||
| Azalera | 59,7 km2 | ||
| Garaiera | 455 metro | ||
| Distantzia | 36 km Iruñera | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 290 biztanle | ||
|
% 44,22   % 55,78 | |||
| Dentsitatea | 4,86 biztanle/km² | ||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |
 % 1,74 | ||
| Zahartze tasa[1] | % 16,46 | ||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 60 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera tasa[1] | % 82,76 (2011) | ||
| Genero desoreka[1] | % 0 (2011) | ||
| Langabezia erregistratua[1] | % 8,98 (2013) | ||
| Kultura | |||
| Euskaldunak | % 4,84 (2010) | ||
| Euskararen erabilera | % 0,1 (2011) | ||
| Datu gehigarriak | |||
| Sorrera | XIII. mendea baino lehen. urtea | ||
290 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.
Zangoza Eskualdeko Zerbitzuen Mankomunitatea, zaborra biltzeaz arduratzen da Urraulbeiti eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Eduki-taula
GeografiaAldatu
Inguru naturala eta kokapenaAldatu
Herria Zangozako merindadean kokatzen da, Nafarroa erdialde-ekialdean.
Urraulbeitik Longida eta Urraulgoitirekin egiten du muga iparraldean, Erromantzatua eta Oibarrekin ekialdean, Oibarrekin hegoaldean, eta Itzagaondoa eta Ibargoitirekin mendebaldean.
Klima eta naturaAldatu
Urraulbeitiko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.
Basodia nahiko urria da, eta zuhaitza gehienak pinuak dira, gehienak Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumelak ageri dira udalerriko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.
Estazio meteorologikoaAldatu
Urraulbeitiko Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako gobernuak 1993an jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]
HistoriaAldatu
XIX. mendearen hasieran bi eskola baino ez zeuden ibar guztian. XX. mendearen hasieran sei ziren Urraulgo haranean zeuden eskolak. 1849an Iruñea eta Irunberriko errepidea eraikitzearekin batera herria eta inguruko herri eta hiri handietarako ailegaerraztasuna hobetu zen. XX. mendean Iratiko trenbidearen eraikitzeaz onuratu zen.
XX. mendearen hasieran hiru ostatu eta errota zeuden ibarrean.
EkonomiaAldatu
Urraulbeitiko udalerriaren mugetan, Izko mendizerran, eta Irunberri eta Oibar bitartean, Nafarroako gobernuak eraikitako "Oibar" izeneko parke eoliko dago. Instalaturiko potentzia 36,64 megawatteko da. Parkearen jabea Acciona da gaur egun.
DemografiaAldatu
| Urraulbeitiko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hamabi etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %4,17a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
PolitikaAldatu
Udal hauteskundeakAldatu
Azken agintaldietan Urraulbeitiko alkate kargurako Agrupación Electoral San Pedro Mártir (AESPM) taldeko kideak hautatu dituzte. 2007an Ana Carmen Cigüela Irujok hartu zuen kargua , bere taldeak udaleko zazpi ordezkarietatik lau lortu zituen, eta beraz gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak hiru izan ziren (emandako boto guztien %1,52) eta boto zuriak sei (%3,09). Abstentzioa %23,94koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| [[Agrupación Electoral San Pedro Mártir (AESPM) | 116 | 4 |
| Agrupación Electoral Independiente Urraúl Bajo (AEUIB) | 72 | 3 |
2011ko udal hauteskundeetan ere bi zerrenda berberak lehiatu ziren. AESPM berriro nagusitu eta alkatea bere kide batek (Luis Castillo Santestebanek) hartu bazuen ere, AEUIBrekiko aldea murriztu egin zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Agrupación Electoral San Pedro Mártir (AESPM) | 85 | 4 |
| Agrupación Electoral Independiente Urraúl Bajo (AEUIB) | 80 | 3 |
UdaletxeaAldatu
- HELBIDEA: Herriko Plaza z/g (Artieda kontzejua)
Alkateen zerrendaAldatu
| 2007-2011 | Ana Carmen Cigüela Irujo | AESPM |
| 2011-2015 | Luis Castillo Santesteban | AESPM |
Azpiegitura eta garraioakAldatu
Conda autobus konpainiaren Otsagabia eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka Urraulbeitiko Artiedako kontzejuan. Lineak honako ibilbidea egiten du:
EuskaraAldatu
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Urraulbeiti eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %4,98k zekien euskaraz hitzegiten.
2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.
Ondasun nabarmenakAldatu
Urraulbeitiar ezagunakAldatu
- Maria Jose Beaumont (1956, Artieda), abokatua, Itoizko Koordinakundeko sortzailea eta Nafarroako Gobernuko Barne sailburua.
ErreferentziakAldatu
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo loturakAldatu
| Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Urraulbeiti |
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Urraulbeitiri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Urraulbeitiko Artieda kontzejuaren ikuspegia Google Street View-n.
| Urraulbeiti |
| |
|---|---|---|
| Alduate | Apardoze | Arripodas | Artieda | Geretz | Nardoze Alduate | Nardoze Andurra | San Vicente | Santsoain | Tabar | ||