Urduliz

Urduliz
	Bizkaia, Euskal Herria
	Urduliz herriaren ikuspegia.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Uribe Kosta
Izen ofiziala	Urduliz
Alkatea	Javier Bilbao (EAJ)
Posta kodea	48610
INE kodea	48089
Herritarra	urduliztar
Kokapena
Koordenatuak	43° 22′ 22″ N, 2° 56′ 57″ W / 43.372649°N,2.9492348°WKoordenatuak: 43° 22′ 22″ N, 2° 56′ 57″ W / 43.372649°N,2.9492348°W
	Urduliz Urduliz (Bizkaia)
	Ikusi OpenStreetMapen
Azalera	7,8 km2
Garaiera	82 metro
Distantzia	23 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	4.128 biztanle (2016); ( 73)
	% 49,68 % 50,32
Dentsitatea	529,23 biztanle/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 19,27
Zahartze tasa	% 20,76
Ugalkortasun tasa	‰ 60,74
Ekonomia
Jarduera tasa	% 77,25 (2011)
Genero desoreka	% 10,22 (2011)
Langabezia erregistratua	% 10,15 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 45,79 (2010)
Euskararen erabilera	%14,8 (2011)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.urduliz.eu

Urduliz Bizkaiko ipar-erdialdeko udalerri bat da, Uribe Kostako eskualdekoa. 2016. urtean 4.128 biztanle zituen.

Eduki-taula

1 Geografia
- 1.1 Inguru naturala eta kokapena
- 1.2 Udalerri mugakideak
2 Historia
3 Demografia
4 Politika
- 4.1 2011ko udal hauteskundeak
5 Kultura
- 5.1 Euskara
6 Garraiobide eta azpiegiturak
- 6.1 Metroa
- 6.2 Autobusa
7 Jaiak eta ospakizunak
8 Kirol instalazioak
9 Ondasun nabarmenak
10 Urduliztar ospetsuak
11 Erreferentziak
12 Kanpo estekak

GeografiaAldatu

Inguru naturala eta kokapenaAldatu

Urduliz Butroe ibaiaren haranean dago, ibai horren ezkerreko aldean alegia. Geologiari dagokionez, Bizkaiko sinklinorioan dago. Sinklinorioaren mendebalde-ekialdeko norabidea argi erakusten du Urduliz zeharkatzen duten mendixken kokapenak. Udalerriko mendirik garrantzitsuenak Munarrikolanda (255 m), eta Peñas (198 m) dira.

Herriaren iparraldean, itsasotik gertuago, Butroe ibaiarekin Tarigua eta Kukatxe errekak batzen diren lekua dago.

Udalerri mugakideakAldatu

Urdulizek mugakide ditu Barrika eta Plentzia, iparraldean; Berango eta Erandio, hegoaldean; Gatika eta Laukiz, ekialdean; eta Sopela eta Berango, mendebaldean.

HistoriaAldatu

Uribe merindadeko elizatea, Gernikako batzar nagusietako berrogeita hamargarren jesarlekua betetzen zuen. Butroiko etxebarriatarren jaurgoaren zati izan zen, euren boterea adierazteko Barriako dorretxea eraiki zuten. 1770. urtean berreraikitako Santa Marina baselizaren patroiak izan ziren. Baseliza hori izen bereko haitzetan dago eta elizaz gain, zortzi errota egon ziren han antzina.

Santa Marina haitzetatik Bizkaiko kostalde guztia ikusten da, Luzero puntatik Billao lurmuturreraino. Nekazaritza izan zen mende askoan Urdulizko jarduera ekonomiko nagusia. Horren adierazle, landatzen ziren garia, indabak, eta txakolina ekoizteko mahastiak esaterako. Horrez gain, udalerriaren gune garaienetan zurgintza zen jarduera nagusia. XIX. mendearen amaieran Urdulizko harrobietatik ateratako harriarekin Butroiko gaztelua eraiki zen.

XX. mende hasierara arte Urduliz nekazarien herria zen. Industrializazioaren hastapenak ziren, eta nekazaritzaren mundutik zetozen hainbat bizilagunek landa guneak hustu egin zituzten apurka-apurka. Dena den, Bizkaiko bestelako herriek izan zuten biztanleria galerak ez zuen eraginik izan Urdulizen: batetik, herrian zegoen harrobi eta bestelako industria txikiengatik, eta bestetik, Bilborekin zeukan hurbiltasun erlatiboarengatik. Urtetan, Bizkaiko industrializazioaren ikur izan zen Mecanica de la Peña enpresaren egoitza izan zen Urduliz.

Azken urteetan, eraikitzeko lur asko izan, eta Bilbotik hurbil zegoela eta, biztanle asko erakarri ditu herriak.

DemografiaAldatu

Urdulizko biztanleria

PolitikaAldatu

Urdulizko udaletxea

2011ko udal hauteskundeakAldatu

Urdulizko alkatea EAJko Javier Bilbao da, 2011ko maiatzaren 22ko udal hauteskundeez geroztik. Baliogabeko botoak 41 izan ziren, emandako boto guztien %2,05. Boto zuriak, berriz, 62 izan ziren, emandakoen %3,16. Abstentzioa %30,50koa izan zen.

Urdulizko udalbatza
Izena	Zinegotziak	Boto kopurua^[2]
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	5	831 (%43,78)
Bildu	5	706 (%37,20)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE-PSOE)	1	147 (%7,74)
Alderdi Popularra (PP)	-	119 (%6,27)
Ezker Batua - Berdeak (EB-B)	-	95 (%5,01)

KulturaAldatu

Play media

Urdulizko Rosario Bilbao^[3] (Ahotsak^[4] proiekturako)

EuskaraAldatu

Urdulizen^[5] Uribe Kostako hizkera^[6] da nagusi, mendebaldeko euskalkiaren aldaera. Iñaki Gaminde hizkuntzalariak bere doktorego-tesian Urduliz eta Gatikako herri hizkerak linguistikoki aztertu zituen 1992an.^[7]

Garraiobide eta azpiegiturakAldatu

MetroaAldatu

Sakontzeko, irakurri: «Bilboko metroa»

Bilboko metroaren 1. lineak Urduliz zeharkatzen du, eta udalerrian Urduliz izeneko geltokia du. 2006an Bizkaiko Garraio Partzuergoak trenbidea herrian zehar lurperatzeko eta trenbidea eta errepidearen arteko igarobidea kentzeko proiektua aurkeztu zuen, trenbidearen 500 bat metro lurperatu, eta geltoki berria eraiki zirela. 2017ko apirilaren 10an lurpeko geltoki berria inauguratu zen, hala Bilboko metro sareko azken pasonibela ezabatu zen.^[8]

AutobusaAldatu

Bizkaibus hiri-arteko zerbitzuko hurrengo lineak udalerria zeharkatzen dute:

Jaiak eta ospakizunakAldatu

Urdulizko Andra Mari jaiak Irailaren 8an ospatzen dira. Jaietako kartela erabakitzeko lehiaketa hilabete batzuk lehenago, apirilean, izan ohi da.

Uztailaren 20an erromeria antolatzen da.

Abuztuaren 16an nekazaritza azoka antolatzen da, bertako produktuen lehiaketa, salmenta eta erakustaldiarekin.

Kirol instalazioakAldatu

Iparralde kiroldegia, Aita Gotzon kalean.
Futbol zelai zaharra, Igeltzera kalean.
Txiberri tabernako frontoia, Aita Gotzon kalean.
Urdulizko zaldi Kluba, Goieta kalean.
Urdulizko futbol zelai berria, Iparralde kiroldegiaren aurrean.

Ondasun nabarmenakAldatu

Andra Maria eliza.

Urduliztar ospetsuakAldatu

Prudentzio Abarrategi (?-?), bertsolaria.
Gotzon Garitaonaindia (1936-1970), apaiza eta idazlea.
Sabin Merino (1992), futbolaria.
Unai Elgezabal (1993), futbolaria.

ErreferentziakAldatu

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Euskal Herriari Begira Udalbiltza.
↑ Euskadi.net «2011ko udal hauteskundeen emaitzak» . Noiz kontsultatua: 2014-/07-25.
↑ (Euskaraz) «Bilbao Ubillos, Rosario - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.
↑ (Euskaraz) «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.
↑ (Euskaraz) «Urduliz - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.
↑ (Euskaraz) «Uribe Kostakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.
↑ (Euskaraz) Gaminde Terraza, Iñaki, «Urduliz eta Gatikako herri hizkeren azterketa linguistikoa» (PDF), Tesiker, Euskarazko doktorego-tesiak, . Noiz kontsultatua: 2019-12-12.
↑ (Gaztelaniaz) Deia «El soterramiento del metro en Urduliz será realidad en 2016» . Noiz kontsultatua: 2014-10-25.

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

(Euskaraz) Urdulizko udalaren webgunea.

Datuak: Q734099
Multimedia: Urduliz

[Udalbiltza-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Euskal Herriari Begira Udalbiltza.

[2] Euskadi.net «2011ko udal hauteskundeen emaitzak» . Noiz kontsultatua: 2014-/07-25.

[3] (Euskaraz) «Bilbao Ubillos, Rosario - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.

[4] (Euskaraz) «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.

[5] (Euskaraz) «Urduliz - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.

[6] (Euskaraz) «Uribe Kostakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus . Noiz kontsultatua: 2018-11-12.

[7] (Euskaraz) Gaminde Terraza, Iñaki, «Urduliz eta Gatikako herri hizkeren azterketa linguistikoa» (PDF), Tesiker, Euskarazko doktorego-tesiak, . Noiz kontsultatua: 2019-12-12.

[8] (Gaztelaniaz) Deia «El soterramiento del metro en Urduliz será realidad en 2016» . Noiz kontsultatua: 2014-10-25.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]