Urdaibai Bird Center

Urdaibai Bird Center publikoarentzat irekia dagoen naturaren museo bizia da, bertan hegaztien eta hauen migrazioen ezaguera lantzen da, hauen behaketa barne. Urdaibai Bird Center-en instalazioa Urdaibaiko paduren hegaztientzako behatoki bat da, Urdaibaiko natura biosfera barruan kokatua, Gautegiz Arteaga herrian, Bizkaian, Euskal Herrian.

Urdaibai Bird Center
Behatokia, Gautegiz Arteagako paduretan Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Bizkaia
Herria	Gautegiz Arteaga
Historia eta erabilera
Irekiera	2012
Inaugurazioa	2012
Webgune ofiziala

Ikerketarako eta zientzia dibulgaziorako den behatoki honek 2012. urtean ireki zituen ateak. Kontzientziazio eta dibulgazio lanak bisitetan egiten dira eta bertan bisitariek dibulgatzaileen esanak entzuteko aukera ez ezik, hegaztiak paduretan eta hezegunetan zuzenean behatzeko aukera dute.

Urdaibai Bird Center Aranzadi Zientzia Elkarteak kudeatzen du, iberiar penintsulan hegaztiei eraztunak ipintzen aitzindaria den elkartea.

Kokapena

Behatokia Urdaibaiko biosferan kokatuta dago, kantauri itsasoko ertzeko padura garrantzitsuenetakoa duen natura eremu babestuan kokatua. Padura hauek Ramsarko hitzarmeneko sarean, Natura 2000 eta hegaztien babeserako eremu bereziaren (ZEPA) barruan daude.

Urdaibaiko padurak Oka ibaiak sortuak dira, itsasorako bokalean estuario zabal batean bukatzen den kantauriko artadiz beteriko mendiz, larrez, landazabalez eta itsaslabar zein labarrez inguraturiko ibar zabal batez osatua dagoena. Pasaia mosaiko ikaragarri honek gune hau Euskal Herriko gunerik bioanitzenetako batean bihurtzen du.

Paisaia anitz eta ugari hauen artean, padurak eta hezeguneak naturgune funtsezkoak dira uretako hegaztiei gotorleku bat eskaintzeko, Urdaibai osoan Gautegiz Arteagako padurak bioaniztasun hendienetako gunea bihurtuz.

Historia

Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.

Hegaztien migrazioa azaltzen duen bideoa.

Urdaibai Bird Center Elaia izeneko elkartetik jaio zen, Urdaibain bere jarduera 2001. urtean hasi zuena. Hasiera batean, Elaiaren jarduera Urdaibaiko paduretan biltzen ziren hegazti ezberdinei eraztunak ipintzea zen, bertaratzen ziren hegaztien kontrol bat eramateko. Bertan ohartu ziren interes bereziko hegaztiak biltzen zirela eta orduz geroztik hasi ziren espezie bakoitzaren jarraipen bat egiten.

Ikerketak egiten joan ziren heinean, konturatzen hasiak ziren interes bereziko espezieak ez ezik interez bereziko guneak bazeudela paduretan, bioaniztasun handiko guneak. Gune horietan Europa osoko hegaztiak behatuz gaur egun Urdaibaiko paduretan oinarrizkoa den ikerketa jarduera martxan jarri zuten, hegaztien migrazioen ikerketa.

Horrekin batera, agerikoa zen biodibertsitatearen galera eta paduren ekosistemen degradazioa zela eta biodibertsitatearen eta paduren ekosistemen errekuperazio programa bat abiatu zuten.

Elaian biltzen zen lan taldea ideia ezberdinen garapenerako esparrua izan zen, gerora Urdaibai Bird Center deituko zena garatuz.

Gautegiz Arteagako hezeguneen errekuperazioa

Gaur egun Oruetako hezeguneak hartzen dituen lurrak oso hondatuak eta degradatuak zeuden duela urte batzuk, horrez gain deskonektatua zegoen itsasaldietatik, hori dela eta landare espezie inbaditzaile ugarik hartu zuten hezegunearen tokia.

Urdaibaiko hezeguneek transformazio handiak jasan izan zuten, bereziki XVIII. mendean. Bertan hezeguneak nekazaritzarako landetan bihurtu ziren, gerora abeltzaintzara pasatzeko. Ondoren, XX. mendean Gernika-Lumoko itsasadarreko kanala eraiki zen, libre geratzen ziren hezegun eskasak erabat deskonektatuz. Azkenean, lur hauen uzteak hezeguneen lotura eta erregenerazio naturala ekarri zituen, baina landare inbaditzaileak zirela eta erregenerazio naturala eten egin zen.

Egoera honi aurre egiteko, bertako biztanleak izan ziren Urdaibaiko hezeguneen eta paduren errekuperazioa bultzatu zutenak, hegaztiak behatzeko eta kontserbatzeko gune bat aldarrikatuz. Azkenean, Eusko Jaurlaritzak babestutako biodibertsitate eta ingurumen hobekuntzarako proiektu plana 2008-2009. urteren artean ezarri zen.

Berriztapenaren emaitzak oso onak izan ziren eta oso azkar nabaritu ziren, landare espezie inbaditzaile guztiak ezabatu eta padurak abiadura handian bertako landare halofiloak berreskuratu zituen, besteak beste, lezka arrunta, lezka hostozabala, itsas-ihia eta ezpata-belarrak. Era berean, gaur egun, espezie inbaditzaileen agerpena kontrolpean dago.

Animalien kasuan, hauek oso azkar zabaldu eta ugaldu egin dira hezeguneetatik berriztapena eta errekuperazioa eman zenetik. Hegaztiak izan ziren aldaketak igartzen lehenak, oso azkar moldatu ziren eta espezie anitzeko populazioak oso azkar agertu ziren. Aipatzekoa da ere interez bereziko odonatuak ere hedatzen joan direla eta gotorlekua aurkitu dutela Urdaibain.

Instalazioak

Eraikina behatokia izan aurretik, industria pabiloi bat zen eta pabiloi horren itxura zertxobait mantentzen du. Eraikina birdiseinatu egin zen kanpotik eta barrutik, paisaia naturalean integratutako behatoki funtzional bat bihurtze aldera.

Behatokiaren ezaugarri nagusia bere ipar aurpegia da, izan ere ipar aurpegi hori paduretara ematen duen begiratoki erraldoia da, bertan paduretan dauden hegaztiak eta animaliak behatu daitezke altuera ezberdinetan eta hauek eragotzi gabe. Eraikinaren orientazioa ezin hobea da hegaztiak behatzeko, eguzkia atzekaldean baitu urte osoan zehar. Behatokia dibulgazio materiala ez ezik, teleskopioekin ekipatuta dago. Bere begiratoki altuenak, 18 metroko dorretxo batek, 270º-ko ikuspegia du, bertatik estuarioaren, paduren eta inguruko baserri, baso eta kantauriko artadi zabalak ikus daitezke.

Zentroaren barrualdea ikusentzuneko instalazioekin ekipatuta dago dibulgazio lanak errazteko eta material propioa ekoizten dute.

Eraikinaren sarreran argiturik dagoen eta Atlantiko ekialdeko ibilbidea irudikatzen duen mapa erraldoi bat dute, ibilbide horretan urtero 90 milioi hegazti inguru parte hartzen dute. Mapa horretan ageri den ibilbidean erakusten da Urdaibaik Europako eta Afrikako erreferentziazko hezegunekin duen lotura.

Urdaibai Bird Centerreko instalazioek meteorologiarekin ere lotura estua dute, bertan Euskalmeteko meteorologia estazio bat baitute.

Meteorologia estazio propioaz gain, behatokiak ere irratizunda estazio bat du, EAE-ko eraiki zen irratizundetan lehena eta eraikin batean integratuta dagoen bakarra. Estazioa mundu mailako meteorologia estazioen sarearen parte da eta bertan meteorologiaren dibulgaziorako gela bat dago, Kapildui radarraren radomo erreplika bat dena.

Ondorengo instalazioak ere badaude behatokian:

• Harrera: Informazio turistikorako puntua da eta ornitologiarekin loturik dauden produktu eta materialak saltzen dira.
• Mintzaldi aretoa: Bertan hitzaldiak eta kurtsoak prestatzen dira.
• Bilkura aretoa: Bertan egiten dira bilkurak.
• Hegaztiei eraztunak jartzeko gunea.

Instalazioak zirkuitu ornitologiko batekin bukatzen dira, kanpoaldeko bi begiralekuak ardatz dituena. Izan ere, eraikin beraren behatokiez gain, kanpoaldean, leku estrategikoetan, beste bi behatoki daude.

Bisitak behatokira

Urdaibai Bird Center urte osoan zehar irekita dago publikoarentzat. Zentroaren helburu nagusia dibulgazioa eta kontzientziazioa da eta irekita ditu ateak jendeak Urdaibaiko biodibertsitate eta aberastasun ornitologikoaz jabetzeko. Horretarako hainbat bisita modalitate ditu.

Autogidatutako bisitak

Zirkuitu baten barruan eta audiogida baten bitartez bisita autonomo bat da. Bisita modalitate hau irekita dago urte osoan zehar zentroaren irekiera ordutegian.

Bisita gidatuak

Museo bizi honek teknikari gida batez bisita gidatua egiteko aukera eskaintzen du. Teknikariak ornitologiazko eta egoerazko dibulgazio eta ezaguera eguneratu bat eskaintzen du, hori dela eta, gida bakoitza ezberdina da.

Jarduera

Urdaibai Bird Centerreko jarduera bi ardatzetan oinarritzen da, bata ikerketan eta bestea datuen dibulgazio zientifikoan. Horrez gain zentroa habitaten mantenimendu lanetan dihardu.

Ikerketa proiektuak

Urdaibaiko hegaztien eta habitaten ezagueran sakontzeko proiektuek ikerketa ildo hauek jarraitzen dute:

• Migrazioa: Hegaztien migrazioaren gertakaria edo fenomenoa eta berau eragiten duten zergatiak edo kausak ikertzen dira, baita ere migrazioan ematen diren atsedenaldi eta atseden guneak, eta honi lotuta dauden hegazti migratzaileen portaera, lehenespena eta hautuak.
• Urdaibaiko hegaztien populazio dinamikak eta kontserbazio egoera.
• Espazioko ekologia: Tokiko habitataren erabileraren ikerkuntza.

Oinarrizko ildo hauek jarraituz proiektu ezberdinak lantzen ditu Urbaibai Bird Centerrek:

• Hegaztiei eraztunak jarri: Hegaztien jarraipena izateko eta hauen migrazio ibilbideak ikertzeko funtsezko teknika bat da. Mundu osoan zehar hegaztiei eraztunak jartzen laguntzen eta kolaboratzen duten guztien lanari esker hegaztien migrazio ibilbideak jakiteko aukera dago, eta beraz, gune edo habitat garrantzitsuenak kontserbatzeko aukera handiagoa dago.
• Teknologia berrien bidez hegaztien jarraipen proiektuak: Teknologia eta teknika berriei esker hegaztien jarraipen askoz ere zehatzagoa egiteko aukera dago, teknika tradizionalekin aukerarik ez zegoen migrazio ezagueran sakontzeko. Irrati bidezko gailuekin eta geolokilizagailuekin egiten dituzte jarraipenak txori txiki eta ertainen kasuan, hegazti handien kasuan GPS bidezko jarraipena egiten dute, arrano arrantzalea horren adibide da.

Zientzia eta ingurumen dibulgazioa

Zentroaren bigarren ardatza ingurumen heziketa da, gizarteak kontzientzia hartu dezan ingurumenaz eta eragiten diogun kalteaz. Heziketa hori dibulgazioz eta lankidetzaz burutzen dute, gizarteko sektore ezberdinekin.

Zentrora bisitak

Ingurumenaren aldeko sentsibilizazioa bultzatzeko eta zientziaren zein jakintzaren garrantzia aldarrikatzeko aukera onak dira zentrora egiten diren bisitak. Bertan argi adierazten dute askotan aldaketa itzelak egin daitezkela ingurumenaren alde gure eguneroko ohiturak eta pentsamoldeak apur bat aldatzen badira.

Ikastaroak, mintzaldiak, mintegiak, jardunaldiak, programak

Jarduera ugari egiten dira ere ornitologian, meteorologian, biodibertsitatean eta ingurumenean sakondu nahi duten ororentzat.

Eskolekin programak

Urdaibai Bird Centerrek eskola zentro ezberdinekin ingurumenaren alde eta ezagutza ornitologikoan oinarrituriko haur heziketa programak burutzen ditu. Ikasleek Urdaibaiko hegaztien jarraipena egiten dute diziplinartekotasunean oinarrituta. Horrela ikasgai guztiak integratzen dituzte hegaztiak diren lotura komun batekin.

Ikasleek egiten dituzten jarduera ezberdinen artean txorientzako habi-kutxak eta bazkalekuak kokatzea dago

Habitataren kontserbazioa

Urdaibai Bird Centerren beste jarduera bat paduren funtzionamendu ona eta kontserbazioa bermatzea da, horretarako padurako ekosistema ezberdinak mantentzen dituzte biodibertsitatea eta hegaztien aberastauna kontserbatzeko. Lanetako bat ere bata landare espezie inbaditzaileak ezabatzea, Baccharis halimifolia espeziearekin gertatzen den bezala.

Aberastasun ornitologikoa

Urdaibaiko biosfera erreserbak Euskal Herriko biodibertsitate tasarik altuenetakoa du, baita hegazti dibertsitate tasarik altuenetakoa.

Biodibertsitate altua Urdaibai osatzen dituzten paraje natural ezberdinengatik azaltzen da, estuario, itsaslabarrak, uharteak, errekak, padurak eta baso zein landazabalez osaturiko eremu natural kontserbatua da. Uretako hegaztiek dute protagonismo handiena, bai paduretan eta baita itsaslabar zein uhartetan bizi diren espezie ezberdinengatik, batzuk inter berezikoak. Izaro eta Aketx uhartetan Euskal Herriko kaio hankahori kolonia handienak bizi dira eta bertan bizi eta ugaldu egiten dira ere interes handko itsas hegazti espezie batzuk, ubarroi mottodun, lertxuntxo txikia eta ekaitz-txori txikia.

Paduretan ere espezie arraroak ikusteko parada dago, mokozabal zuria eta arrano arrantzalea kasu, azken honek urtez urte gero eta protagonismo zein presentzia handiagoa duena, aipatzekoa da arrano arrantzalea Urdaibain birsartzeko eta bertan bikote iraunkorrak lortzeko programa berezi bat abiatu duela zentroak, emaitza onekin.

Zentroak bere paduretan zehar kameraz grabaturiko txorientzako bazkaleku ezberdinak ditu, bertan ikus daiteke zuzenean egunero inguru natural horrek daukan aberastasun ekologiko handia, paduretara begira dauden kamera batzuekin batera; besteak beste ikus daitezke: miru gorria, miru beltza, zapelatz arrunta, erroia, gabirai arrunta, aztore arrunta, kaio iluna, ubarroi handia, martin arrantzalea, zingira-mirotza, amilotx urdina, kaskabeltz handia, amilotx mottoduna, txantxangorria, enara arrunta, txonta arrunta, tarinak, buztanluzea, basahatea eta askoz espezie gehiago.

Biodibertsitatea eta hegazki kopuru handia ere azaltzen da Urdaibaiko inguruak duen kokapen geografiko estrategikoagatik, pirinio eta kantauri itsasoak suposatzen duten hesi naturalaren erdian dago Urdaibai, txori askoren migrazioetan pasabide natural bat suposatuz, gotorlekua, janaria eta atseden gune interesgarri bat eskaintzen diena.

Gautegiz Arteagako paduretan 200 hegazti espezie inguru bizi dira, Euskal Herrian ematen den espezie kopuru handienetako bat, handiena ez esatearren. Inguruko isiltasunak, lasaitasunak eta paduretan dauden ur gazitasun zein sakonera ezberdinek bermatzen dute aberastasun biologiko hori, espezie ezberdinak biotopo zehatz bat hartuz. Uretan arrain eta ornogabe espezie ugari bizi dira ere, hegaztiei jaki iraunkorrak eskainiz urte osoan zehar.

Gautegiz Arteaga hegazti migratzaileentzat atseden gune estrategikoa da, funtsezkoa, baina gero eta handiagoa da bertan negua pasatzen, ugaltzen eta egoiliar egiten diren hegaztien kopurua, paduren kontserbazio eta errekuperazio onaren seinale.

Urdaibai Bird Centerrek Europako hezegune estrategiko batzuez osaturiko sare batean ibilbide turistikoak egiten dituen BirdFlyway proiektuan parte hartzen du, zentro ornitologiko ezberdinekin batera. Sare horretako europar hezegune guztiek bi ardatz edo ezaugarri komun dituzte:

• Antzara hankagorrizta eta arrano arrantzalearen migrazio ibilbidearen parte dira.
• Natura eremu paregabe horietan bisitentzako eta zientzia dibulgaziorako zentroak dituzte.

Galeria

• 
  Urdaibai Bird Centerreko instalazioak
• 
  Padurak
• 
• 
  Urdaibai Bird Centerren sarrera
• 
• 

Ikus, gainera

• Ekoetxea Urdaibai

Bibliografia

• Urdaibai Bird Center. Ikerketa memoria, 2013. Arizaga, J. (Coor.). Aranzadi Zientzia Elkartea.
• Urdaibai Bird Center. Ikerketa memoria, 2012. 2013. Arizaga, J. (Coor.) Aranzadi Zientzia Elkartea.
• 2011.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2012. Unamuno, E., Azkona, A., Unamuno, J.M., Arizaga, J., Galarza, A., Unamuno, A.
• 2010.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2011. Unamuno, E., Azkona, A., Unamuno, J.M., Unamuno, A.
• 2009.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2010. Azkona, A., Unamuno, J.M., Unamuno, E., Unamuno, A., Ruiz Moneo F.
• 2008.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2009. Unamuno, J.M., Unamuno, E.,Unamuno, A.
• 2006.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2007. Unamuno, J.M.
• 2005.ko hegaztiei eraztunak ipintzearen txostena. 2006. Unamuno, J.M.

Kanpo estekak

• Urdaibai Bird Center (Turismo Euskadi)
• Urdaibai Bird Center (Urdaibai turismo)
• Urdaibai hegaztientzako paradisua (Urdaibailife)

• Datuak: Q16644871
• Multimedia: Urdaibai Bird Center / Q16644871