Uranio aberastu

Uranio aberastu
Mota	uranio eta tresna
Identifikatzaileak

Uranio aberastua artifialki tratatutako uranioa da, Lur zoruan naturalki topatzen denak baino Uranio-235 isotopo proportzio handiagoa baitu. Uranio aberastuaren ekoizpenak berarekin batera uranio pobretuaren hondakin sorketa ere badakar.

Oso kutsakorra, erradiaktiboa eta toxikoa da, minbizia eta bestelako gaixotasun larriak eragin ditzake, baita heriotza ere. 1997an mundu osoan bi tona inguru uranio aberastu zeuden.

Zentral nuklearretan energia elektrikoa sortzeko erregai gisa erabiltzen da (beste batzuk uranio naturalarekin funtzionatzen dute) eta baita itsaspeko nuklearrak ibilarazteko eta uraniozko bonba atomikoak ekoizteko ere (plutonioarekin ere egiten dira). Hain zuzen ere, armamentu militarrean erabiltzen denez, teknologia hau erabilpen energetikoetarako erabiltzeak ere polemika sortarazten du, honek armagintza nuklearraren hedapenari aitzakia ematen baitio.

Graduak aldatu

Aberastasun handiko uranioa (Highly enriched uranium, HEU) aldatu

Aberastasun handiko uranioaren kontzentrazioa % 20 baino handiagoa da. ²³⁵U.

Arma nuklearren uranio fisibleak, normalean,% 85 ²³⁵U edo gehiago izaten ditu, "armen maila" (weapons-grade) deritzona. Izan ere, isotopoaren kontzentrazio handiegiak (²³⁸U) kateko erreakzio nuklear kontrolgabea inhibitzen du, eta horri esker sortzen da armaren potentzia erantzulea.

Aberastasun handiko uranioa itsasoko propultsio nuklearrean ere erabiltzen da, non gutxienez % 50eko kontzentrazioa duen, baina normalean % 90etik gorakoa den.

Aberastasun txikiko uranioa (Low-enriched uranium (LEU)) aldatu

Aberastasun txikiko uranioaren kontzentrazioa % 20 ²³⁵U-koa baino txikiagoa da.

Ur arin erreaktore komertzialetan erabiltzeko (LWR=Light water erreaktorea), munduan zabalduenak, uranioa % 3tik % 5era aberastuta dago, ²³⁵U-rekin. Ez dago leherketa-arrisku zuzenik. Ikerketarako erreaktoreetan erabiltzen den LEUa % 12tik % 19,75era, ²³⁵U-rekin aberastuta dago, eta kontzentrazio altuena da aberastasun handiko erregaien ordez aberastasun txikiko erregaiak erabiltzeko.

Zertxobait aberastutako uranioa (Slightly enriched uranium, SEU) aldatu

Zertxobait aberastutako uranioak ²³⁵U kontzentrazioa du, % 0,9tik % 2ra bitartekoa.

Maila berri honek ur astuneko erreaktore batzuetan, hala nola CANDUn, uranio naturaleko erregaia ordezteko erabiltzen ari dira. Kostuak murriztu egiten dira uranio gutxiago behar dutelako eta sorta txikiagoekin erreaktorea elikatzen delako. Horrek, aldi berean, murriztu egiten du erabilitako erregaiaren kopurua eta hondakinak kudeatzeko kostua.

Uranio berreskuratua (Recovered uranium (RU)) SEUren aldaera bat da. Ur arineko erreaktoreetan inplikatutako erregai-zikloan oinarritzen da.

Metodoak aldatu

Isotopoen bereizketa jarduera zaila da eta energia handia eskatzen du. Uranioa aberastea zaila da, bi isotopoak oso antzekoak baitira pisuan: ²³⁸U ²³⁵U baino % 1,27 astunagoa da. Hainbat teknika erabili dira aberasteko, eta beste batzuk ikerketa-fasean daude. Oro har, metodo horiek zenbait isotopoen pisu atomikoan dauden desberdintasun txikiak ustiatzen dituzte. Erresonantzia magnetiko nuklearra erabiliko luketen lanak egin dira, baina ez dakigu prozesu horiek produkzio komertzialean jarri diren.

Eskala luzeko aberastasun-eskema guztiek ezaugarri komun bat dute: urrats kopuru ber-bera erabiltzea ²³⁵U kontzentrazio handiagoak bata bestearen atzetik sortzeko. Fase bakoitzak produktua hurrengo faserako ezarritako mailara arte kontzentratzen du, goragoko beste fase batera pasatzen hasi aurretik. Era berean, eskatutako aberastasun-maila lortzen ez duen materialaren zatia aurreko fasera itzultzen da, ondoren berriz prozesatzeko. Aberaste sekuentzialeko sistema horri kateko ingeniaritza kimikoa deitzen zaio.

Arma nuklearrak desegitearen ondoriozko uranioa aldatu

Uranioaren beste iturri bat buru nuklearrak eraistetik datorrena da. Horretarako, Megatones por Megavatios izeneko programa erabiltzen da. Horren helburua, AEB eta Errusiaren arteko akordioen barruan, desegindako buru nuklearren aberastasun handiko uranioa ezabatzea da, erabilera militarrerako. Hori lortzeko, aberastasun handiko uranioa uranio natural aberastugabearekin nahasten da; hala, EEko zentraletan erabiltzen den uranio zertxobait aberastua lortzen da. Programa horren barruan, 2009 urtea amaitu arte, aberastasun handiko 382 tona uranio metriko 11.047 tona uranio eraldatu ziren. Hala, 15.294 buru nuklearren baliokidea ezabatu ziren.

Ikus gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q473252