Zenbaki arrazional

Zenbaki arrazionalak zatiki moduan idatz ditzakegun zenbakiak dira, hau da, bi zenbaki osoren arteko zatiketa bezala idatz daitezkeenak. Adibidez, ${\frac {a}{b}}$ bezala idatz ditzakegu, non a eta b zenbaki osoak diren (hala nola 1, 2, 3…), eta b ezin da zero izan.

Arrazionala hitza “arrazoi"-tik dator, zenbaki arrazionalak bi zenbaki osoren arteko arrazoi edo zatiki moduan adieraz daitezkeelako.

Modu desberdinetan idatz daitezke

• Zatiki moduan: adibidez ${\frac {5}{2}}$ zenbakia gauza bera adierazten duten hainbat frakzio edo zatiki gisa idatz daiteke:

${\frac {5}{2}}$, ${\frac {10}{4}}$, ${\frac {15}{6}}$, ${\frac {25}{10}}$    Marraren goiko aldean zenbakitzailea (zati oso horren zati bat) eta beheko aldean izendatzailea (zati osoa).

Aurreko zatikiak desberdinak diren arren, guztiek ${\frac {5}{2}}$ balio dute. Gauza bera modu desberdinetan esatea bezala da.

• Zenbaki hamartar moduan:  Adibidez 0,5 . Horrek ${\frac {1}{2}}$ zatikiaren balio bera du.

Edota 0,75 = ${\frac {1}{4}}$

Zenbaki arrazional guztiak sinbolo batekin irudikatzen dira: Q

Hau guztia ikusita, ondorio honetara heltzen gara: edozein zenbaki oso (hala nola, 3, 5 edo -2) ere zenbaki arrazionala da, zenbaki oso hauetako bakoitza zatiki bat bezala idatz daitekeelako.  

Motak eta adibideak

Fruta pisatzean balatza batean.

.

.

Fruta pisatzean balatza batean.

.

.

.

Pizza 8 zatitan banatu dugu eta guretzat zati bat da.
Bokata baten erdia.

Azterketan 10 puntutik 6,3 lortu du.

Tarta bat lau zatitan banandu dugu.

Zenbaki arrazionalak ez direnak

Zenbaki arrazionalak ez diren zenbakiei zenbaki irrazional deritzogu.

Desberdintasun nagusia da zenbaki arrazionalak zatiki moduan idatz daitezkeela, eta zenbaki irrazionalak, berriz, ez. Irrazionalak zenbaki arraroak bezala ikusten dira, patroi argirik gabe infinituki jarraitzen dutenak. Adibidez pi zenbakia:

$\Pi$ → 3,1415...

Zenbaki arrazionalak egunerokoan

Hauek dira gure eguneroko bizitzan aurki ditzakegun zenbaki arrazionalak:

• Gure gorputzeko tenperatura neurtzen dugunean, adibidez: 36,8 ° zenbaki arrazional bat da.
• Bizkotxo bat 5 lagunen artean banatu nahi dugunean eta bakoitzari zati bana dagokionean: ${\frac {1}{5}}$→ 0,2.