Solido

Solidoa materiaren egoeretako bat da, egoera likido eta gas egoerarekin batera.

Solidoen ezaugarri nagusiak dira:

Berezko forma dutela, eta
Bolumen finkoa dutela.

Hau da, solido batek forma eta bolumen iraunkorrak ditu, inoiz aldatzen ez direnak berez; horrek esan nahi du, normalean, eskuekin zanpatuta ere, solido baten forma eta bolumena ez direla aldatzen. Dena dela, solido guztiek ez dituzte ezaugarri berberak; adibidez, solido elastikoak luzatu eta deformatu egin daitezke halako puntu bateraino apurtu gabe, baina beren jatorrizko forma eta bolumenera itzultzen dira.

Materiaren egoerak aldatu

Materia ez dago beti egoera berean. Hiru agregazio-egoera nagusi ditu: egoera solidoa, likidoa eta gaseosoa. Egoera bakoitzak berezko ezaugarriak ditu:

Solidoek forma eta bolumen propioa dute.
Likidoek ez dute formarik. Ontziaren forma hartzen dute eta hortaz, bolumen zehatza dutela esaten da.
Gasek ontziaren forma hartzen dute. Ez dute bolumen zehatzik, espazio guztia okupatzen dute eta.

Egoera-aldaketak aldatu

Solido batzuk, presio edo tenperatura aldaketaren ondorioz, beste egoera batera pasa daitezke; adibidez, izotza berotzen denean urtu egiten da, likido bihurtzen da, ura alegia; eta ur hori asko berotuz gero, lurrundu egiten da, hau da, gas bihurtzen da.

Solido bat likido bihurtzeari fusioa edo urtzea deitzen zaio.
Likido bat solido bihurtzeari solidotzea edo solidifikazioa deitzen zaio.

Eta, bestetik:

Solido bat zuzenean (egoera likidotik igaro gabe) gas bihurtzeari sublimazioa deitzen zaio.
Gas bat zuzenean (egoera likidotik igaro gabe) solido bihurtzeari kondentsazio solidoa edo kristalizazioa deitzen zaio.

Solido motak aldatu

Solidoen atomoen arteko loturen indarra erakarpen-indarraren araberakoa da. Horren arabera, hiru solido mota daude atomoen loturak nolakoak diren kontuan izanda:

Solido ioniko kristalinoa. Esate baterako, sodio kloruroaren kristala (gatz arrunta). Metal baten eta ez-metal baten arteko lotura da. Sodio ionikoaz eta kloro ionikoaz osatuta dago, katioien eta anioien arteko erakarpen-indarraren eraginez.

Solido kobalentea. Ez-metalen artekoa da. Atomoek elektroiak konpartitzen dituzte lotura kobalenteen bitartez: adibidez, diamantea eta silikona. Solido kobalenteetan, konposatu organiko gehienetan bezala, Van der Waalsen Indarraren ondorioz, molekulek erakartzen dute elkar. Beste era batean esanda, atomo edo molekula apolarren artean erakartze-indar ahulak sortzen dira, edota molekulen arteko dipolo-dipolo indarren bitartez lotzen dira.

Solido metalikoa. Atomo metalikoen artean gertatzen da. Metalek elektroiak partekatzen dituzte, eta hodei elektronikoa sortzen dute.