Txikipedia:Joko Handia

Joko Handia Izena XIX. mendean erabili zen, Britainiar Inperioa eta Errusiar Inperioa Erdialdeko Asian eta Kaukason lurralde jabetzengatik borrokatu zirenean.

Izena Arthur Connollyrena da (1807-1842), Rudyard Kiplingen Kim (1901) liburuari esker ospetsu egin zena.

Jatorria

XIX. mendearen hasieran, ez zen gatazkarik izan Britainiar Inperioaren eta Errusiar Inperioaren artean, ezta gerrarik ere bi herrialde eta lurraldeen artean.

Hala ere, Britainia Handiak Indiaren erabateko kontrola lortu zuenean eta Errusia Erdialdeko Asiarantz hedatu zenean, bi inperioen arteko eta Afganistanen arteko gerra piztu zen.

Bilakaera

Errusiarren Erdialdeko Asiarako hedapenak Britainiar Inperioaren "Koroaren Harribitxia" lortzeko saiakera suposatzen zuen: India.

Errusiak Afganistan bidez India bereganatu nahi zuen.

1838an Lehen Anglo-Afganistar Gerra piztu zen.

Afganistanen gobernua britainiarren menpeko jarri zuten, baina ahula izan zen.

1842an britainiar indarrek afganistarrak erasotzea eragin zuen.

Indirako bidea hartu eta Afganistango indarrak suntsitu ziren.

Afganistanekiko gurak britainiarrek estatu tapoi gisa erabili zituzten.

Afganistanek errusiarren zabalkuntzarekin lotu ziren.

1881an Kabuletik kanporatuak izan ziren eta Abdur Rahman Khan bertako tronuan jarri.

Gero, errusiak Merv oasia jaso zuen eta britainiarekin gatazka hasi zen.

Errusiarrek lurraldeak itzuli zituzten, baina Panjdeh hiriarekin gelditu ziren.

Amu Daria ibaian afganiar muga ezarri zuten, eta horrek lurralde askoren galera suposatu zuen.